Chương trình nghị sự 2030: Nhiều mục tiêu khó có thể cán đích

Nhiều mục tiêu sẽ khó cán đích

Chia sẻ tại Hội thảo Các mục tiêu phát triển bền vững ở Việt Nam: Tiến trình thực hiện và một số khuyến nghị do Học viện Chính sách và Phát triển vừa tổ chức, TS. Lê Việt Anh, Vụ trưởng vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, đến nay 17/22 bộ, ngành và 51/63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã ban hành Kế hoạch hành động thực hiện Chương trình nghị sự 2030.

Xét trong khu vực châu Á, Việt Nam được đánh giá khá tốt về tiến độ chung trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, nhưng việc duy trì mức độ tiến bộ gặp nhiều thách thức trong bối cảnh dịch Covid-19 và những thách thức toàn cầu. Như trong nhóm các quốc gia có mức thu nhập tương đương, Việt Nam đứng thứ 3/54 quốc gia có thu nhập trung bình thấp (sau Ukraina và Kyrgyzstan) và đứng thứ 12/88 quốc gia có thu nhập trung bình (cả thấp và cao).

Con đường hay mô hình thực hiện công nghiệp hóa của Việt Nam dứt khoát phải là con đường phát triển bền vững

Về tiến độ thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (Sustainable Development Goals - SDGs) tại Việt Nam, xếp hạng chỉ số SDGs toàn cầu (SDI) chỉ ra rằng, Việt Nam về cơ bản đã đạt được SDG4, còn một số thách thức trong việc thực hiện SDG1, SDG7, SDG12 và SDG13, trong khi các mục tiêu còn lại còn thách thức đáng kể hoặc thách thức rất lớn, thậm chí không thể cán đích vào năm 2030.

Một trong ba thách thức lớn khiến nhiều mục tiêu phát triển bền vững khó có khả năng đạt được vào năm 2030 là từ bối cảnh thế giới diễn biến khó lường, xung đột địa chính trị diễn ra gay gắt, đặc biệt, dịch Covid-19 dù đã được kiểm soát nhưng những tác động của tiêu cực sẽ còn kéo dài tới trung và dài hạn, làm trầm trọng hơn những thách thức, khó khăn để hoàn thành SDGs đến năm 2030. Thứ hai là quá trình xây dựng và thực thi khung khổ chính sách phát triển bền vững còn gặp nhiều vướng mắc, hiệu lực thực thi chính sách chưa cao, sự tham gia của một số bên liên quan còn hạn chế. Đặc biệt nguồn lực tài chính để thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững chưa tương xứng với nhu cầu đặt ra.

Xoay quanh ba trụ cột là chưa đủ

Từ những thách thức này, ông Việt Anh cho rằng, cần điều chỉnh một số mục tiêu SDGs cho phù hợp với bối cảnh hiện tại. "Khó khăn, thách thức trong thực hiện các mục tiêu SDGs là rất lớn, đặc biệt trong thời gian tới đây, song cần kiên định theo đuổi các mục tiêu phát triển bền vững", ông Việt Anh nhấn mạnh và đề xuất 5 nhóm giải pháp. Trong đó cần các định hướng, giải pháp để ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ doanh nghiệp hướng tới phát triển kinh tế bền vững; Tiếp tục đầu tư phát triển nguồn lực con người, đặc biệt là qua việc cung cấp các dịch vụ xã hội cơ bản, thiết yếu, dễ tiếp cận, công bằng và chất lượng; Thúc đẩy phục hồi các ngành kinh tế theo hướng xanh, tuần hoàn để đảm bảo vừa phát triển kinh tế bền vững, tạo tiềm lực cho các giải pháp an sinh xã hội nhưng đồng thời giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Nhóm giải pháp thứ tư là tạo nguồn lực tài chính cho thực hiện SDGs, đặc biệt là từ khu vực tư nhân. Ông cho rằng đây là vấn đề cần nhất nhưng cũng là khó thực hiện nhất. Vì vậy cần tiếp tục sửa đổi, hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch, thông thoáng; Sử dụng nguồn lực tài chính một cách hiệu quả thông qua việc nâng cao hiệu quả hệ thống, chính sách thuế; Nâng cao hiệu quả đầu tư công, bảo đảm các dự án đầu tư công có tác động lan tỏa thúc đẩy phát triển bền vững. Bên cạnh đó cần thúc đẩy phát triển “tín dụng xanh”, “ngân hàng xanh”; tăng tỷ trọng vốn tín dụng đầu tư vào năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, các ngành sản xuất và tiêu dùng ít các bon. Đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế để huy động nguồn lực cho thực hiện tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và ứng phó với biến đổi khí hậu, đặc biệt là tiếp cận các nguồn tài chính khí hậu quốc tế.

Nhóm giải pháp thứ 5 là tăng cường năng lực dữ liệu để cung cấp các bằng chứng kịp thời cho theo dõi, giám sát và đánh giá SDGs.

Liên quan đến vấn đề này TS. Nguyễn Thế Vinh, Học viện Chính sách và phát triển đề xuất, cần xây dựng Bộ tiêu chí sử dụng để phục vụ theo dõi, kiểm tra làm cơ sở đánh giá phát triển bền vững. Bởi theo ông hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, gồm 17 mục tiêu chung, 115 mục tiêu cụ thể và 150 chỉ tiêu là bộ chỉ số sử dụng cho theo dõi đánh giá thực hiện chiến lược phát triển bền vững. Vì vậy, vẫn cần có bộ tiêu chí phản ánh về bức tranh phát triển như thế nào gọi là bền vững cho quốc gia hoặc địa phương. Các tiêu chí này cần phản ánh thành quả của sự phát triển chứ không nên bao hàm các tiêu chí trung gian phản ánh giải pháp hay điều kiện phát triển.

"Việc đưa ra khung giá trị của tiêu chí giúp cho việc nghiên cứu và đánh giá thực trạng hiện nay có cơ sở để kết luận về mức độ đạt được như thế nào, từ đó giúp xây dựng được mục tiêu trong tương lai, khoảng cách từ mục tiêu với mức độ đạt được hiện nay để từ đó hình thành nhiệm vụ và giải pháp để đạt tới mức độ bền vững", TS. Vinh nói.

Ông cũng đề nghị Việt Nam đang ở một vị trí địa chính trị - văn hóa rất quan trọng trong bản đồ phát triển của thế giới nên vừa tạo ra cơ hội vừa tạo ra sức ép trong quá trình phát triển của Việt Nam. Vì thế, quan niệm và nội hàm của phát triển bền vững của Việt Nam ngoài việc quán triệt được ba trụ cột kinh tế - xã hội môi trường còn cần phải hoàn thiện thêm với góc độ là điều kiện ràng buộc của các trụ cột, chính là yếu tố toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và biến đổi khí hậu.

Đồng thời gắn phát triển bền vững với thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa đất nước. "Việt Nam thực hiện công nghiệp hóa trong giai đoạn hiện nay trong bối cảnh phát triển bền vững đang trở thành xu thế tất yếu mang tính toàn cầu, vì thế con đường hay mô hình thực hiện công nghiệp hóa của Việt Nam dứt khoát phải là con đường phát triển bền vững", TS. Vinh nhấn mạnh.