Cơ hội để phục hồi tăng trưởng nhanh, bền vững

	Kích thích tài khóa để phục hồi kinh tế
	Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều hành CSTT nhằm hỗ trợ phục hồi nhanh kinh tế

Đó là ghi nhận tại Diễn đàn Cải cách và Phát triển (VRDF) 2020, do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) cùng Ngân hàng Thế giới (WB) đồng tổ chức sáng 29/9, với chủ đề “Việt Nam: Hành động để phục hồi tăng trưởng nhanh theo hướng bền vững và bao trùm trong bối cảnh đại dịch Covid-19”.

Các đối tác phát triển tin tưởng vào khả năng bứt phá của nền kinh tế Việt Nam

Phải có tư duy vượt lên trước

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng khẳng định, trước thềm Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam, đất nước đã có những bước phát triển mạnh mẽ, vững chắc, đạt được nhiều thành tựu to lớn và toàn diện. Tuy nhiên, những thành tựu này đang bị đe dọa bởi thách thức lớn đến từ đại dịch Covid-19. Hiện nay đại dịch vẫn đang diễn biến hết sức phức tạp, tạo ra bất ổn lớn cả về kinh tế, chính trị và xã hội trên toàn cầu; khi mà triển vọng phục hồi kinh tế thế giới sẽ diễn ra chậm, trong khi căng thẳng thương mại, chủ nghĩa bảo hộ, biến động chính trị tiếp tục gia tăng, khiến kinh tế Việt Nam bị ảnh hưởng.

Đó là chưa kể Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với những hạn chế, yếu kém nội tại của nền kinh tế đang phát triển với mức thu nhập trung bình thấp, tăng trưởng phụ thuộc nhiều vào vốn, lao động giá rẻ và khu vực FDI. “Trong trung và dài hạn, vượt qua bẫy thu nhập trung bình, thu hẹp khoảng cách phát triển với các quốc gia khác, giải quyết các thách thức môi trường, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ... là những nhiệm vụ phát triển lớn đặt ra với Việt Nam”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Còn trong ngắn hạn, vấn đề đặt ra là cần nhanh chóng phục hồi tăng trưởng kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, tận dụng hiệu quả các cơ hội phát triển xuất hiện từ khi xảy ra đại dịch. “Tiềm năng đất nước, bối cảnh phát triển mới, đặc biệt là bối cảnh hậu Covid-19 và cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang tạo ra cơ hội thuận lợi để tái cơ cấu, chuyển đổi số, chuyển đổi mô hình hướng tới tăng trưởng nhanh, bền vững và bao trùm”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói.

Các cơ hội thuận lợi khác cũng được Bộ trưởng nói tới là việc tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như EVFTA hay CPTPP; lựa chọn các dự án FDI có chất lượng để tiến lên các nấc thang cao hơn của chuỗi giá trị toàn cầu; cơ hội tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi số cũng đang rộng mở; các lĩnh vực đổi mới, sáng tạo cũng có bước tiến mạnh mẽ, vững chắc… Tuy nhiên để tận dựng được những cơ hội đó, đòi hỏi Việt Nam phải chủ động đưa ra đường hướng chiến lược, các quyết sách cho tương lai phát triển của đất nước.

“Để khắc phục tồn tại, khó khăn và tận dụng được những tiềm năng và cơ hội, Việt Nam nhất thiết cần có được tư duy đột phá, quyết tâm và táo bạo, dám nghĩ, dám làm. Phải có tư duy vượt lên trước chứ nhất quyết không chịu đi theo, đi sau”, ông Dũng nhấn mạnh.

Tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng

Theo bà Carolyn Turk - Giám đốc Quốc gia của WB tại Việt Nam, đại dịch Covid-19 cho thấy sự mong manh của các chuỗi giá trị toàn cầu vốn tập trung quá mức tại một số địa điểm. Tuy nhiên nó cũng mang đến cơ hội đặc biệt cho Việt Nam tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu và khu vực. Đồng thời, Covid-19 đóng vai trò như một chất xúc tác đẩy nhanh quá trình chuyển đổi kỹ thuật số vốn đã diễn ra trước khi dịch bùng nổ.

“Hai xu hướng không hoàn toàn mới, nhưng đang tăng tốc nhờ Covid-19. Nếu Việt Nam thực hiện cải cách trong 2 lĩnh vực này quyết liệt, hiệu quả như cách xử lý cuộc khủng hoảng y tế Covid-19, thì Việt Nam hoàn toàn có thể tận dụng 2 xu hướng trên để quay lại con đường tăng trưởng nhanh và đạt mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045”, Carolyn Turk khuyến nghị.

TS. Victoria Kwakwa - Phó Chủ tịch phụ trách Khu vực Đông Á và Thái Bình Dương của WB cũng nhận định, hậu quả trước mắt của đại dịch là các nước đang phát triển đối mặt với những cơn gió ngược mạnh, trong đó cần lưu ý 5 xu hướng tác động chính của dịch đối với nền kinh tế toàn cầu. Thứ nhất, Covid-19 đã làm chậm năng suất cũng như tăng trưởng GDP các quốc gia trên thế giới. Thứ hai, dịch bệnh đã làm giảm nghiêm trọng nguồn vốn phát triển như FDI, đầu tư gián tiếp, kiều hối... Theo nghiên cứu mới nhất của WB, các DN đang “ồ ạt tháo chạy” để bảo toàn vốn đã gây ra sự sụt giảm đột ngột trong định giá tài sản và tăng mức biến động của thị trường tài chính trên toàn thế giới.

Thứ ba, đại dịch Covid-19 khiến các dòng dịch chuyển chậm hơn, bao gồm dòng lao động, dòng thương mại và dòng vốn toàn cầu. Đại dịch cũng làm trầm trọng thêm xu hướng của chủ nghĩa bảo hộ hiện hành và kéo theo khuynh hướng thiên về tự lực và tái cân bằng về phía nền kinh tế nội địa.

Thứ tư, Covid-19 gây xáo trộn, đứt gãy cho mạng lưới sản xuất toàn cầu ở quy mô chưa từng có. Cuối cùng, Covid-19 khiến công nghiệp chế tạo nhằm gia tăng năng suất không còn hiệu quả đối với thị trường mới nổi và các nền kinh tế phát triển.

Bà Kwakwa cho rằng, nền kinh tế Việt Nam còn dư địa đáng kể để tiếp tục cải thiện. Bởi mức độ tham gia của Việt Nam vào các chuỗi giá trị toàn cầu và khu vực vẫn còn hạn chế. Mặc dù là một trong những nền kinh tế mở nhất trên thế giới, mức độ tham gia của Việt Nam vào các chuỗi giá trị vẫn thấp hơn so với các nước cùng khối ASEAN như Singapore, Thái Lan, Indonesia, Malaysia và Philippines.

“Theo ước tính của WB, cứ 1% tăng lên trong sự tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ làm tăng mức thu nhập bình quân đầu người lên hơn 1%, nhiều hơn khoảng 2 lần so với thương mại truyền thống. Do vậy tăng cường sự tham gia của Việt Nam vào chuỗi cung ứng sẽ là yếu tố quan trọng thúc đẩy nhanh năng suất và tăng trưởng”, Phó Chủ tịch WB khuyến nghị.

Để tất cả người dân đều được hưởng lợi từ quá trình phục hồi mạnh mẽ và tận dụng các cơ hội mới xuất hiện, bà Kwakwa gợi ý một công thức cho thành công của Việt Nam, với 3 thành phần: một khu vực tư nhân sôi động và sáng tạo có mối liên kết chặt chẽ với FDI; các thể chế hữu hiệu; và giáo dục có chất lượng.