Cổ phần hóa vẫn “án binh bất động” vì có nhiều người né tránh

Đây là thông tin được ông Đặng Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết tại buổi họp báo chuyên đề về "Tình hình tài chính, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2018; Kết quả tái cơ cấu, CPH doanh nghiệp nhà nước năm 2019" diễn ra ngày 10/12/2019.

Theo công văn số 991/TTg-ĐMDN ngày 10/7/2017 và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg ngày 15/8/2019 của Thủ tướng Chính phủ thì kế hoạch CPH giai đoạn 2017-2020 là 128 doanh nghiệp.

Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp Đặng Quyết Tiến báo cáo về tình hình CPH, thoái vốn và tình hình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước.

Trong năm 2019 có 9 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH, tuy nhiên trong đó chỉ có 3 doanh nghiệp thuộc danh mục các doanh nghiệp CPH (theo công văn số 991/TTg-ĐMDN là 2 doanh nghiệp và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg là 1 doanh nghiệp).

Lũy kế giai đoạn 2016-2019, đã có 168 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH với tổng giá trị doanh nghiệp là 443.056 tỷ đồng, trong đó giá trị vốn nhà nước là 206.694 tỷ đồng.

Tuy nhiên, trong 168 doanh nghiệp đã CPH chỉ có 36 doanh nghiệp thuộc danh mục 128 doanh nghiệp CPH theo công văn số 991/TTg-ĐMDN và Quyết định số 26/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ (đạt 28% kế hoạch), số doanh nghiệp còn phải thực hiện CPH theo kế hoạch tính đến hết năm 2020 là 92 doanh nghiệp.

"Như vậy, tiến độ CPH các doanh nghiệp còn chậm, không đạt được kế hoạch đề ra", ông Tiến nói.

Tiến độ CPH chậm vì trong đó có những tập đoàn, tổng công ty lớn có nhiều tài sản và nhà đất nên mất rất nhiều thời gian để xử lý đất đai, kiểm đếm tài sản. Nhưng theo ông Tiến, nguyên nhân quan trọng nhất vẫn là một số bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước còn chưa thực sự nghiêm túc triển khai kế hoạch CPH, thoái vốn.

“Nhiều nơi vẫn án binh bất động”, theo ông Tiến, điển hình là 2 thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM chiếm tới 54% số doanh nghiệp trong danh mục CPH chưa thực hiện CPH.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính về những đơn vị còn nhiều doanh nghiệp phải CPH đến năm 2020, thì TP. Hà Nội còn phải CPH 13 doanh nghiệp (4 tổng công ty), chiếm 14% kế hoạch; TP.HCM phải CPH 38 doanh nghiệp (11 tổng công ty), chiếm 40% kế hoạch; Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp phải CPH 6 doanh nghiệp (3 tập đoàn, 3 tổng công ty); Bộ Công Thương phải CPH 4 doanh nghiệp (3 tổng công ty); Bộ Xây dựng còn phải CPH 2 tổng công ty.

Thà bị phạt chứ không niêm yết

Về thoái vốn, tuy đạt hiệu quả cao, nhưng tiến độ cũng khá chậm. Trong năm 2019 có 13 doanh nghiệp thuộc danh mục ban hành theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg thoái vốn với giá trị 896 tỷ đồng, thu về 1.839 tỷ đồng. Lũy kế từ năm 2017 đến năm 2019 đã thoái vốn nhà nước tại 92 đơn vị với giá trị sổ sách 4.704 tỷ đồng, thu về 8.964 tỷ đồng. Như vậy, việc thoái vốn nhà nước theo Quyết định số 1232 chỉ đạt 7,8% kế hoạch.

Những đơn vị còn nhiều doanh nghiệp phải thực hiện thoái vốn theo Quyết định 1232 với giá trị lớn là: Bộ Công Thương (thoái vốn tại Tổng công ty Máy động lực và Máy nông nghiệp Việt Nam, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam); Bộ Giao thông vận tải (thoái 30,4% vốn nhà nước đầu tư tại Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - Công ty cổ phần và 35,16% vốn nhà nước đầu tư tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam - Công ty cổ phần); Bộ Xây dựng còn phải thoái vốn tại 8/11 tổng công ty cổ phần; TP. Hà Nội còn phải thoái vốn tại 31/34 doanh nghiệp.

Báo cáo về tình hình thoái vốn của các Tập đoàn, Tổng công ty, DNNN theo Đề án cơ cấu lại, Bộ Tài chính cho biết, trong năm 2019 các tập đoàn, tổng công ty, DNNN thoái vốn với tổng giá 1.791 tỷ đồng, thu về 3.258 tỷ đồng. Lũy kế từ năm 2016 đến năm 2019, các tập đoàn, tổng công ty nhà nước thực hiện thoái 16.279 tỷ đồng, thu về 51.714 tỷ đồng.

Bộ Tài chính cũng chỉ ra những hạn chế khác như chậm quyết toán bàn giao sang công ty cổ phần, chậm bàn giao về SCIC… Đồng thời, tình trạng nhiều doanh nghiệp chậm đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán vẫn chưa được khắc phục làm ảnh hưởng đến tính công khai, minh bạch của thị trường, chậm đổi mới công tác quản trị sau cổ phần theo thông lệ và chuẩn mực của các doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán, cũng như hạn chế sự giám sát của xã hội với hoạt động doanh nghiệp.

"Việc nhiều người đứng đầu doanh nghiệp thà nộp phạt chứ không chịu niêm yết cũng ảnh hưởng lớn đến tiến trình thoái vốn", Cục trưởng Tiến nói.

“Rõ ràng, vai trò, nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu doanh nghiệp, đơn vị còn chưa cao, chưa quyết liệt trong việc đổi mới hoạt động của doanh nghiệp, công khai minh bạch, đúng quy định pháp luật, đảm bảo nguyên tắc thị trường, chống lợi ích nhóm trong CPH và thoái vốn nhà nước”, ông Tiến nhận xét.