Đại biểu Quốc hội: Thủy điện rất quan trọng, nhưng cẩn trọng dự án mới

Nếu là “bom nổ chậm” thì cần gỡ

Đại biểu Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) nhận định, ở đâu có nhiều nhà máy thủy điện thì ở đó gắn liền với lũ ống, lũ quét, sạt lở, ngập lụt. "Các cụ xưa có câu "tức nước, vỡ bờ”. Chúng ta làm nhiều đập thủy điện, nó không vỡ ở đập thủy điện thì nó sẽ vỡ ở các chỗ khác. Nước dâng cao thì phải tìm đường thoát, mà thoát trái quy luật tự nhiên thì sẽ gây ra nhiều hậu quả", đại biểu Hồng nói.

Thậm chí trước đó vào chiều 4/11, một số đại biểu cho rằng, nếu nhìn về tương lai 40-50 năm sau khi các dự án thủy điện đã hết khấu hao, không còn hiệu quả kinh tế có thể sẽ là những quả bom nổ chậm, đe dọa trực tiếp đến cuộc sống sinh kế, đến tính mạng của người dân. Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) nêu quan điểm không phản đối vấn đề làm thủy điện nhưng phải làm thế nào để đất nước không thấy đau đớn, xót xa, thiệt thòi.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hồng phát biểu thảo luận

Theo đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hoà), việc nói các dự án thủy điện như một quả bom nổ chậm cần xem xét. “Nếu đúng là quả bom nổ chậm thì chúng ta phải tháo ngòi nổ đó. Nhưng tôi nghĩ cũng không đến mức độ như quả bom nổ chậm. Tuy nhiên, nhận thức được những tiêu cực, những hạn chế để có giải pháp hiệu quả tháo gỡ là cần thiết”.

Đại biểu Dương Trung Quốc (Đồng Nai) cho rằng, những cảnh báo với vấn đề thủy điện là cảnh báo cho câu chuyện 30 năm, 40 năm, thậm chí 50 năm nữa. Bởi nếu chúng ta không nhìn nhận trước và phương án xử lý thì sẽ để lại “di họa” cho con cháu phải giải quyết sau này.

Nói về mặt tốt của thủy điện, đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau) đưa ra dẫn chứng việc xây dựng được Nhà máy thủy điện sông Đà đã giúp điều tiết nước rất tốt, lũ lụt ở vùng đồng bằng sông Hồng cơ bản được khắc phục. Mặt tích cực khác là cung cấp nguồn điện sạch.

Tuy nhiên mặt trái của thủy điện là sự lạm dụng trong việc xây dựng các nhà máy thủy điện, trong lựa chọn địa điểm, quy trình, quy phạm kỹ thuật. Và đáng tiếc là một số chủ nhà máy điện đã lạm dụng để trục lợi thông qua phá rừng, để lấy nguồn gỗ quý của rừng tự nhiên, đó là điều đáng lên án. Cho nên cần thấy được cả mặt tích cực, cả những hành vi lạm dụng, lợi dụng trục lợi của thủy điện. Còn không nên vì lũ lụt mà đổ hết cho thủy điện.

Thủy điện vẫn có vai trò quan trọng

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh), chúng ta không thể đổ thừa mọi nguyên nhân do thủy điện nhưng phải tính toán. Ví dụ, trên một dòng sông này có thể chứa được bao nhiêu thủy điện? Vì nếu trên dòng sông làm 3 dự án thủy điện khác, còn nếu cho tới 8 thủy điện thì lại khác.

“Khi xét duyệt một, hai, ba thủy điện đầu tiên chúng ta xét một cách khác, nhưng khi bắt đầu cái thứ tư, thứ năm, thứ sáu thì tác động đã khác rồi nên không thể xét duyệt như cái một, cái hai, cái ba được. Và nếu chúng ta đơn giản hóa những chỗ này thì sẽ không thấy được trách nhiệm của cơ quan quản lý ở đâu”, đại biểu nói.

Tranh luận với các đại biểu trước về quản lý thủy điện nhỏ, đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) khẳng định, Lâm Đồng là địa phương đã khai thác thủy điện từ gần 100 năm qua và đến nay đang có một chuỗi trên dưới 35 thủy điện trên dòng sông Đồng Nai và quản lý rất hiệu quả.

Trong nhiệm kỳ vừa qua, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Bộ Công Thương đã phát huy vai trò kiểm soát và giám sát của mình rất tích cực và tôi cho rằng tất cả những báo cáo thẩm tra, báo cáo tác động và những hồ sơ thẩm định khi xây dựng thủy điện và phát huy trục thủy điện dọc sông Đồng Nai đã phát huy hiệu quả rất cao. “Điều đó cho thấy, nơi nào phát huy được tính trách nhiệm cao của các chủ đầu tư thì thủy điện sẽ vận hành tốt”, đại biểu này khẳng định.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Xuân Thu (Khánh Hoà), các thảm họa do lũ, bão, sạt lở đất vừa qua là cảnh báo nguy hiểm, cho thấy cần sớm xây dựng các kịch bản để có kế hoạch ứng phó dài hạn, nhằm huy động mọi nguồn lực thực hiện có hiệu quả công tác phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai.

Đại biểu này kiến nghị, Chính phủ cần rà soát lại quy hoạch thủy điện, thủy lợi, giảm tối đa các công trình thủy điện vừa và nhỏ ở khu vực miền Trung và khôi phục lại rừng tự nhiên.

“Không cho phép xây dựng các công trình trong vùng rừng nguyên sinh, rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, rừng đầu nguồn. Không cho phép phá rừng, khai thác khoáng sản ở những khu vực có nhiều người dân cư trú để tránh việc sạt lở đất”, đại biểu đoàn Khánh Hoà nói.