Đầu tư công khó đẩy nhanh vì nút thắt thể chế

	Đầu tư công góp phần phục hồi tăng trưởng
	Thúc đẩy đầu tư công, cách nào?
	Cấp bách tháo gỡ khó khăn sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công ứng phó đại dịch COVID-19

Vừa qua, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) đã xây dựng kế hoạch để chuyển đổi hình thức đầu tư các dự án đường cao tốc Bắc – Nam phía Đông (8 dự án) và Dự án đường cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ từ đầu tư theo hình thức PPP sang đầu tư công; bố trí vốn cho dự án đường cao tốc Mỹ Thuận – Cần Thơ và đường cất hạ cánh - đường lăn của 2 cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Tân Sơn Nhất; cho phép áp dụng hình thức chỉ định thầu kèm theo cắt giảm 5% so với dự toán. Qua đó cho thấy, ngay cả khi đẩy nhanh tiến độ, thì các dự án, công trình trọng điểm này cũng chỉ có thể chính thức được giải ngân từ quý cuối của năm 2020.

Ảnh minh họa

Điển hình như đối với kế hoạch triển khai Dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông phải tiến hành qua tối thiểu 3 bước. Thứ nhất, Chính phủ trình Quốc hội về chủ trương điều chỉnh hình thức đầu tư các dự án, sớm nhất sẽ được thông qua vào đầu kỳ họp Quốc hội và ban hành Nghị quyết trước ngày 30/5. Thứ hai, Chính phủ ban hành các Nghị quyết để triển khai Nghị quyết của Quốc hội. Thứ ba, Bộ GTVT thực hiện ngay các thủ tục đầu tư theo quy định để khởi công trong tháng 8-9/2020. Với kế hoạch này, dự kiến cả 8 dự án khởi công gói thầu đầu tiên vào ngày 20-30/8, và toàn bộ các gói thầu sẽ khởi công trong tháng 9/2020.

Vướng mắc về thể chế đối với đầu tư công không chỉ tồn tại ở các dự án trọng điểm cấp quốc gia, mà còn là rào cản phát triển đối với nhiều địa phương trong mấy năm trở lại đây. Trong bối cảnh nền kinh tế chịu nhiều tác động tiêu cực từ dịch Covid-19, thành phố Hà Nội cũng đang trông đợi việc đẩy nhanh các dự án đầu tư công trên địa bàn sẽ tạo lực đẩy đáng kể cho kinh tế Thủ đô trong các quý còn lại của năm 2020. Tuy nhiên theo Bí thư Thành uỷ Hà Nội Vương Đình Huệ, có rất nhiều vấn đề về thể chế, chính sách cần tháo gỡ để thực hiện hiệu quả giải pháp này.

Ông Huệ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành sớm trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội sửa đổi Nghị định 63 về cơ chế đặc thù cho Thủ đô để đẩy nhanh đầu tư kết cấu hạ tầng trong thời gian tới. Trước mắt, Hà Nội đề xuất cho phép áp dụng cơ chế đặc thù về giải phóng mặt bằng như đã cho phép TP. Hồ Chí Minh thực hiện, nhằm đẩy nhanh các dự án đầu tư hạ tầng đang ách tắc. Bên cạnh đó, Hà Nội cũng đề nghị được lựa chọn một số công trình cấp bách liên quan đến an sinh xã hội để được lựa chọn NĐT trên cơ sở năng lực và kết quả kiểm toán, để đẩy nhanh giải ngân vốn.

“Tất cả dự án hiện đang dở dang do chúng ta phê duyệt theo Luật Đầu tư công cũ, nên không thể đáp ứng yêu cầu nếu không tháo gỡ các vấn đề liên quan đến luật mới. Nếu cứ tiếp tục như vậy thì nhiều dự án sẽ không có cơ sở để thực hiện”, ông Vương Đình Huệ nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Văn Thắng - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cũng cho biết, tỉnh này đang phấn đấu giải ngân 100% nguồn vốn đầu tư công ngay trong quý II, nhưng để đạt được thì theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là trong trường hợp đặc biệt cần có cách làm đặc biệt.

Do đó ông Thắng kiến nghị một số giải pháp có thể tiến hành ngay để tạo điều kiện cho các địa phương được nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Cụ thể là nâng hạn mức chỉ định thầu được quy định tại Điều 54 Nghị định 63/2014/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu. Ông Thắng phân tích, hạn mức chỉ định thầu theo quy định hiện hành là dưới 500 triệu đồng với gói thầu tư vấn và dưới 1 tỷ đồng với gói thầu xây lắp; trong điều kiện bình thường thì các điều kiện này là phù hợp nhưng trong điều kiện hiện nay thì hạn mức này là khá thấp. Một dự án có ít nhất 2-3 gói thầu, nếu không chỉ định được thì sẽ mất ít nhất 45 ngày để tiến hành 1 gói thầu, như vậy 2 gói cần 90 ngày để làm công tác đấu thầu.

Bình luận về những vướng mắc này, TS. Nguyễn Đình Cung, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho rằng các thủ tục phức tạp, cài răng lược trong giai đoạn trước đã khó, nay nếu vẫn theo quy trình bình thường, theo nguyên tắc cứng là phải tuân thủ các quy định của pháp luật hiện hành, thì không thể gỡ được. Do đó ông Cung cho rằng cần thực hiện phân quyền nhiều hơn, khi đó sẽ có dư địa cho nhiều cách làm, thay vì cắt khúc để quyết định dự án đầu tư như hiện tại. Với cách này, Chính phủ có thể dựa vào chuyên gia có chuyên môn sâu trong từng lĩnh vực của dự án để quyết định đầu tư, thay vì chỉ dựa vào thủ tục hành chính, quy trình.