Đẩy mạnh hành trình phát triển thị trường chứng khoán xanh và bền vững

Ảnh minh hoạ

Cam kết phát triển thị trường chứng khoán bền vững

Chiến lược Phát triển Thị trường Chứng khoán đến năm 2030, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt qua Quyết định 1726, không chỉ tập trung vào mục tiêu nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi mà còn hướng đến phát triển một thị trường chứng khoán an toàn, ổn định và bền vững. Theo ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch UBCKNN, trong thời gian qua, Bộ Tài chính và UBCKNN đã triển khai nhiều giải pháp mang tính đột phá, vượt qua những giới hạn mà trước đây được cho là khó thực hiện. Những thành tựu này đạt được nhờ sự quyết tâm của Chính phủ, sự hỗ trợ từ các bộ ngành và sự đồng lòng của các thành viên thị trường. Kết quả là, phần lớn các tiêu chí để nâng hạng theo chuẩn của FTSE Russell đã được đáp ứng, đánh dấu bước tiến quan trọng trong hành trình hội nhập tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, việc phát triển thị trường không chỉ dừng ở nâng hạng mà còn hướng đến xây dựng một hệ sinh thái tài chính bền vững, đáp ứng xu hướng đầu tư xanh và các tiêu chí ESG. UBCKNN và các sở giao dịch chứng khoán đã triển khai nhiều giải pháp để khuyến khích doanh nghiệp niêm yết thực hiện các tiêu chuẩn phát triển bền vững, từ tổ chức giải thưởng về quản trị công ty và ESG đến ban hành sổ tay hướng dẫn công bố thông tin ESG. Hiện nay, UBCKNN đang chuẩn bị các hướng dẫn cụ thể về ESG theo từng lĩnh vực, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tích hợp các tiêu chí này vào hoạt động và công bố thông tin một cách minh bạch.

Ông Nguyễn Quang Huy, Khoa Tài chính Ngân hàng, Đại học Nguyễn Trãi thì cho rằng, ESG không chỉ là bộ tiêu chí quản trị mà đã trở thành điều kiện cần thiết để doanh nghiệp tiếp cận dòng vốn quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu đang tái cấu trúc mạnh mẽ. ESG, bao gồm các yếu tố môi trường, xã hội và quản trị, được các định chế tài chính, quỹ đầu tư, sàn giao dịch và tổ chức xếp hạng quốc tế xem như khung giá trị nền tảng, định hướng dòng vốn thông minh và có trách nhiệm. Trong bối cảnh toàn cầu đối mặt với biến đổi khí hậu, bất bình đẳng xã hội và khủng hoảng đạo đức trong kinh doanh, ESG trở thành la bàn dẫn đường cho các nhà đầu tư, đặc biệt là các quỹ đầu tư ưu tiên cổ phiếu xanh và bền vững.

Đối với doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam, ESG không chỉ là công cụ thu hút vốn mà còn là thước đo giá trị dài hạn. Các nhà đầu tư quốc tế không chỉ quan tâm đến doanh thu hay lợi nhuận mà còn đặt câu hỏi về đóng góp của doanh nghiệp cho môi trường, phúc lợi lao động, cộng đồng và tính minh bạch trong quản trị. Để đáp ứng nhu cầu này, bộ phận quan hệ nhà đầu tư (IR) cần được tái định vị, không chỉ tổng hợp dữ liệu tài chính mà còn trở thành cầu nối chiến lược, chuyển hóa các cam kết ESG thành ngôn ngữ thị trường để thuyết phục cổ đông trong và ngoài nước.

Cần tích hợp ESG vào chiến lược doanh nghiệp

Để đáp ứng xu hướng đầu tư toàn cầu, doanh nghiệp niêm yết cần tích hợp ESG vào chiến lược phát triển, từ thiết kế sản phẩm, vận hành quản trị đến xây dựng văn hóa tổ chức. Theo ông Nguyễn Quang Huy, ESG thể hiện qua năm khía cạnh chính. Thứ nhất, trong sản phẩm, doanh nghiệp cần thiết kế các sản phẩm có trách nhiệm với môi trường và xã hội, như các sản phẩm tránh hàng giả, đảm bảo chất lượng thực phẩm, mỹ phẩm, từ đó xây dựng niềm tin và gia tăng giá trị vốn hóa. Thứ hai, trong con người, doanh nghiệp cần cam kết công bằng trong tuyển dụng, đa dạng hóa đội ngũ lãnh đạo, tạo cơ hội phát triển và bảo vệ quyền lợi người lao động, góp phần xây dựng hình ảnh doanh nghiệp trưởng thành và đáng tin cậy.

Thứ ba, trong hệ thống, ESG cần được tích hợp vào quản trị nội bộ, từ kiểm soát nội bộ, giám sát quản trị đến đánh giá rủi ro ESG, đảm bảo vận hành thực chất và minh bạch. Thứ tư, trong văn hóa doanh nghiệp, ESG trở thành giá trị cốt lõi, lan tỏa từ nội bộ ra xã hội, định hình các quyết định kinh doanh xuất phát từ tâm, không chỉ tuân thủ quy trình mà còn xuất phát từ triết lý tổ chức. Thứ năm, trong dòng tiền, doanh nghiệp áp dụng ESG sẽ tiếp cận được các nguồn vốn xanh và trái phiếu xanh từ các định chế tài chính như ADB, IFC, qua đó giảm chi phí vốn và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế, đặc biệt tại các thị trường phát triển như EU, Mỹ, Nhật Bản.

Các chuyên gia tài chính cũng cho rằng, bộ phận IR đóng vai trò then chốt trong việc chuyển hóa ESG thành giá trị thị trường. IR không chỉ cung cấp thông tin tài chính mà còn phải truyền tải các cam kết ESG thành câu chuyện thuyết phục, biến dữ liệu như lượng khí thải CO2, tỷ lệ năng lượng tái tạo hay cơ chế phòng chống tham nhũng thành các giá trị kinh tế dài hạn. Điều này giúp doanh nghiệp thu hút dòng vốn từ các quỹ đầu tư bền vững, cải thiện hệ số định giá như P/E, P/B và giảm chi phí vốn nhờ mức độ rủi ro thấp.

IR cần tổng hợp dữ liệu từ nhiều phòng ban, đảm bảo thông tin ESG được kiểm chứng độc lập và công bố minh bạch. Chẳng hạn, các chỉ số như tỷ lệ nữ giới trong ban lãnh đạo, chính sách phát triển nhân sự hay sử dụng năng lượng tái tạo trở thành tiêu chí thiết yếu trong báo cáo ESG, giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu của các quỹ đầu tư quốc tế. IR cũng phải kể câu chuyện ESG bằng ngôn ngữ thị trường, chuyển hóa các con số như giảm 2% khí thải thành cơ hội tiếp cận vốn xanh giá rẻ, từ đó nâng cao uy tín và giá trị vốn hóa.

Biến thách thức thành cơ hội

Việt Nam có nhiều cơ hội để phát triển tài chính bền vững, đặc biệt khi các định chế quốc tế như IFC, ADB đánh giá đây là thị trường tiềm năng lớn. Với dân số trẻ, tốc độ đô thị hóa và chuyển đổi số mạnh mẽ, Việt Nam có lợi thế là người đi sau, dễ dàng tích hợp ESG vào hệ thống mới mà không phải tái cấu trúc như các nền kinh tế lớn. Cam kết của Thủ tướng tại COP26 về đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, cùng danh mục xanh quốc gia, đã tạo nền tảng cho tín dụng và trái phiếu xanh.

Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ. Việc thiếu chuẩn hóa dữ liệu, hệ thống báo cáo ESG theo thông lệ quốc tế và tổ chức xếp hạng độc lập khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong xây dựng báo cáo minh bạch. Một số doanh nghiệp vẫn coi ESG là chi phí thay vì đầu tư dài hạn, cản trở quá trình chuyển đổi. UBCKNN và Ngân hàng Nhà nước đang thúc đẩy lộ trình báo cáo phát triển bền vững, yêu cầu tích hợp ESG vào xếp hạng tín dụng, nhằm khuyến khích doanh nghiệp chuyển từ tự nguyện sang bắt buộc.

Định hướng tương lai, UBCKNN đang phối hợp với các sở giao dịch chứng khoán để phát triển các sản phẩm tài chính xanh, như trái phiếu xanh và chỉ số phát triển bền vững. Những giải pháp này không chỉ tăng cường cấu trúc thị trường mà còn thu hút dòng vốn quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh nâng hạng thị trường. Việc chuẩn hóa thông tin ESG, thông qua các báo cáo được xác minh độc lập, sẽ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu của các quỹ đầu tư lớn, từ đó nâng cao hình ảnh thương hiệu và khả năng cạnh tranh.

Trong thời gian tới, UBCKNN sẽ tiếp tục khuyến khích doanh nghiệp tích hợp ESG vào chiến lược, từ sản phẩm, con người, hệ thống, văn hóa đến dòng tiền. IR sẽ đóng vai trò tiên phong trong việc xây dựng niềm tin thị trường, biến ESG thành đòn bẩy cạnh tranh cốt lõi, giúp thị trường chứng khoán Việt Nam không chỉ đạt mục tiêu nâng hạng mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn xanh toàn cầu.