Đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện dự án quan trọng phục vụ phát triển Thủ đô

Bộ Tài chính đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án quan trọng phục vụ phát triển Thủ đô

Dự thảo Nghị quyết đề xuất quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư, quy hoạch, xây dựng, đất đai, tài chính để thực hiện dự án quan trọng phục vụ phát triển Thủ đô, bao gồm:

1- Dự án đầu tư công, dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (dự án đầu tư PPP) thuộc danh mục dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm của Thủ đô sử dụng vốn ngân sách các cấp Thành phố, nguồn vốn hợp pháp của địa phương trên địa bàn Thành phố;

2- Dự án đầu tư công, dự án đầu tư PPP, dự án đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư cần triển khai ngay theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng, Chính phủ, Ban chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội hoặc Ban Thường vụ Thành ủy.

3- Dự án đầu tư thuộc danh mục dự án thu hút nhà đầu tư chiến lược theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 42 của Luật Thủ đô số 39/2024/QH15 hoặc dự án trọng điểm thu hút đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư;

4- Dự án cải tạo, chỉnh trang, tái thiết khu vực đô thị, bao gồm các dự án xây dựng lại chung cư cũ, các dự án cải tạo, chỉnh trang đô thị theo quy định của Điều 20 của Luật Thủ đô;

5- Dự án đầu tư mới, cải tạo công trình để xử lý ùn tắc giao thông, úng ngập, ô nhiễm môi trường, trật tự đô thị.

Tại dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất các cơ chế, chính sách đặc thù về: Thẩm quyền quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư; lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu; chính sách về quy hoạch, kiến trúc; thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, giao đất, cho thuê đất; cơ chế huy động vốn thực hiện dự án; chính sách bảo đảm trật tự đô thị, trật tự, an toàn xã hội; biện pháp cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị.

Tăng cường phân cấp, phân quyền cho thành phố Hà Nội

Trong đó, về thẩm quyền quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư, Bộ Tài chính đề xuất: Hội đồng nhân dân Thành phố quyết định chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư công, dự án đầu tư PPP quy định tại khoản 1 và khoản 2 nêu trên thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Quốc hội theo quy định của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Bộ Tài chính cho biết, điểm b khoản 2 Điều 37 Luật Thủ đô số 39/2024/QH15 quy định HĐND Thành phố quyết định chủ trương đầu tư dự án PPP không giới hạn tổng mức vốn đầu tư công, trừ dự án quy định tại điểm a khoản này, dự án ảnh hưởng lớn đến môi trường hoặc tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Quốc hội.

Tuy nhiên, khoản 7 Điều 2 Luật số 90/2025/QH15 (sửa đổi bổ sung Điều 12 Luật Đầu tư số 61/2020/QH15) quy định: Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư Dự án PPP đáp ứng tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia và khoản 3, 4 Điều 8 Luật Đầu tư công số 58/2024/QH15 quy định: Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư Dự án quan trọng Quốc gia (di dân tái định cư trên 50.000 người, có yêu cầu chuyển đổi mục đích đất trồng lúa 2 vụ trên 500 ha).

Như vậy, mặc dù Luật Thủ đô số 39/2024/QH15 quy định phân quyền cho HĐND Thành phố quyết định chủ trương đầu tư các Dự án đầu tư công, Dự án PPP không giới hạn tổng mức vốn đầu tư công nhưng trên thực tế các dự án trên có quy mô lớn và cơ bản đều thuộc tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia, vì vậy thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Quốc hội.

Để tăng cường phân cấp, phân quyền cho thành phố Hà Nội, cần thiết quy định bổ sung thẩm quyền cho thành phố Hà Nội, mang tính vượt trội, đặc thù góp phần phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố chấp thuận chủ trương đầu tư dự án thuộc danh mục dự án thu hút nhà đầu tư chiến lược

Bên cạnh đó, dự thảo cũng đề xuất: Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án quy định tại khoản 3 nêu trên thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo quy định của Luật Đầu tư, trừ các trường hợp sau: Dự án đầu tư nhà máy điện hạt nhân; dự án đầu tư của nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ viễn thông có hạ tầng mạng, trồng rừng, xuất bản, báo chí; dự án đầu tư có kinh doanh đặt cược, casino, kinh doanh trò chơi điện tử có thưởng dành cho người nước ngoài.

Bộ Tài chính cho biết, khoản 4 Điều 37 Luật Thủ đô số 39/2024/QH15 quy định: UBND Thành phố chấp thuận chủ trương đầu tư các Dự án theo Luật Đầu tư và các Dự án: Dự án đầu tư xây dựng nhà ở để bán, cho thuê, cho thuê mua, khu đô thị có quy mô sử dụng đất từ 300ha đến dưới 500ha hoặc quy mô dân số từ 50.000 người trở lên, trừ dự án thuộc thẩm quyền chủ trương đầu tư của Quốc hội.

Tuy nhiên sau khi Luật Thủ đô 39/2024/QH15 được ban hành, Quốc hội tiếp tục thông qua 03 Luật có tác động đến Luật Thủ đô: Luật số 57/2024/QH15, Luật Đầu tư công số 58/2024/QH15, Luật số 90/2025/QH15, theo đó các quy định tại Luật Thủ đô 39/2024/QH15 đã bị phủ bởi các Luật ban hành nêu trên, không còn mang tính đặc thù, vượt trội cho Thủ đô.

Ngày 4/11/2025, Chính phủ có Tờ trình số 1029/TTr-CP gửi Quốc hội về việc ban hành Luật Đầu tư (thay thế), theo đó dự thảo Luật quy định việc phân định thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư theo mức độ di dân tái định cư, có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa (không phân định thẩm quyền chủ trương đầu tư theo quy mô dự án và quy mô dân số như Luật Thủ đô, Luật Đầu tư trước đây) như sau: Điểm b Khoản 2 Điều 26 quy định: Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư Dự án đầu tư có yêu cầu di dân tái định cư từ 20.000 người trở lên ở miền núi, từ 50.000 người trở lên ở vùng khác; có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa nước từ 2 vụ trở lên với quy mô từ 500 ha trở lên. Điểm b Khoản 3 Điều 26 quy định: Chủ tịch UBND cấp tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư dự án đầu tư có yêu cầu di dân tái định cư từ 10.000 người trở lên ở miền núi, từ 20.000 người trở lên ở vùng khác.

Trong tình hình mới, trên địa bàn thành phố Hà Nội có nhiều đề xuất Dự án với quy mô lớn có yêu cầu di dân và chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa 2 vụ thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ (theo dự thảo Luật Đầu tư đang trình Quốc Hội).

Để phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô, phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế - xã hội, cần thiết có cơ chế chính sách đặc thù nhằm tận dụng cơ hội thu hút đầu tư, giải quyết điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực, nâng cao hiệu quả thu hút nguồn vốn ngoài ngân sách.

Tại dự thảo, Bộ Tài chính cũng đề xuất: Hội đồng nhân dân Thành phố ban hành quy định trình tự, thủ tục lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án quy định trên.

Trường hợp dự án đầu tư theo quy định trên cần áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt chưa được quy định hoặc khác với quy định trong văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên được thực hiện như sau: Ủy ban nhân dân Thành phố báo cáo Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố thông qua cơ chế, chính sách đặc biệt; căn cứ ý kiến của Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố, Ủy ban nhân dân Thành phố báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, chấp thuận trước khi cơ quan có thẩm quyền của Thành phố quyết định./.