Đề xuất quy định về phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu

Bộ Xây dựng đề xuất quy định về phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu

Bộ Xây dựng cho biết, về phát triển các đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Đề án Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030 (Quyết định số 438/QĐ-TTg ngày 25/03/2021). Theo đó, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã căn cứ theo các giải pháp, nhiệm vụ của Đề án này để thực hiện ứng phó biến đổi khí hậu trong phát triển đô thị và đã có một số kết quả như các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã hoàn thành nhiệm vụ việc soát các các đồ án quy hoạch đô thị và bổ sung, lồng ghép nội dung biến đổi khí hậu đối với những đô thị được đánh giá là chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu; từng bước xác định các phân vùng rủi ro thiên tai cho khu vực đô thị; nâng cao nhận thức về công tác phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu; triển khai nhiều dự án đầu tư về biến đổi khí hậu tại địa phương…

Tuy nhiên các kết quả trên mới chỉ dừng lại trong khuôn khổ triển khai các hoạt động của Đề án phát triển đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, chưa được thể chế hóa thành quy định pháp luật để yêu cầu chính quyền địa phương, tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện.

Ngoài ra, hiện nay các quy định pháp luật chưa làm rõ được nội hàm về về phát triển đô thị ứng phó biến đổi khí hậu bao gồm các nội dung về thích ứng biến đổi khí hậu trong phát triển đô thị và nội dung về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong đô thị. Các nội dung về thích ứng biến đổi khí hậu trong phát triển đô thị và về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong đô thị cần được quy định và hướng dẫn cụ thể trong triển khai thực hiện. Bên cạnh đó cần bổ sung các yêu cầu trong công tác giám sát thực hiện của chính quyền các cấp và tổ chức, cá nhân có liên quan.

Tại dự thảo, Bộ Xây dựng đã đề xuất quy định về phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu bao gồm các quy định: Yêu cầu về phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu; nội dung thích ứng với biến đổi khí hậu trong phát triển đô thị; nội dung giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong phát triển đô thị; giám sát việc thực hiện phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu. Trong đó:

Nội dung thích ứng với biến đổi khí hậu trong phát triển đô thị

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ngoài việc thực hiện các nội dung thích ứng với biến đổi khí hậu theo quy định pháp luật về bảo vệ môi trường còn phải thực hiện nội dung thích ứng với biến đổi khí hậu trong phát triển đô thị theo các quy định này.

Đối với các đô thị mới và khu vực mở rộng đô thị, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo thực hiện các nội dung sau đây:

Việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch phát triển đô thị phải căn cứ vào kết quả đánh giá tác động, tính dễ bị tổn thương, rủi ro, tổn thất và thiệt hại do biến đổi khí hậu đối với đô thị theo quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, kịch bản biến đổi khí hậu hoặc nước biển dâng cập nhật. (1)

Đối với các đô thị nằm trong khu vực dễ bị tổn thương, rủi ro cao, thiệt hại do biến đổi khí hậu theo kịch bản ứng phó biến đổi khí hậu tại đô thị thì phải lập riêng bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai. (2)

Phương án quy hoạch để phát triển đô thị được xây dựng trên cơ sở điều kiện tự nhiên, đặc điểm địa hình, khí hậu, thủy văn và hệ sinh thái của từng đô thị, bảo đảm khai thác hợp lý tài nguyên và không gian xanh đô thị; đồng thời phải đề xuất các giải pháp về tổ chức không gian, hạ tầng kỹ thuật và các yêu cầu kinh tế, kỹ thuật nhằm tăng cường khả năng thích ứng và chống chịu với các tác động, tính dễ bị tổn thương, rủi ro, tổn thất và thiệt hại do biến đổi khí hậu, thiên tai và các hiện tượng khí hậu cực đoan. (3)

Việc đầu tư xây dựng tại khu vực đô thị phải tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn về quy hoạch; việc thiết kế, xây dựng công trình phải có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu theo kịch bản biến đổi khí hậu; áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp để phát triển bền vững đối với từng công trình xây dựng theo pháp luật có liên quan; không bố trí phát triển đô thị, khu dân cư hoặc hạ tầng thiết yếu tại các khu vực dễ bị tổn thương, rủi ro thiên tai cao.

Căn cứ vào từng loại hình và mức độ tác động do biến đổi khí hậu tại khu vực đô thị để tổ chức đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và công trình phòng, chống thiên tai tương ứng, ưu tiên các giải pháp thích ứng dựa vào tự nhiên (Nature-based Solutions – Nbs), tiết kiệm tài nguyên và có khả năng phục hồi sau thiên tai.

Đối với các đô thị hiện hữu, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo thực hiện các nội dung sau đây:

Trên cơ sở kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu tại đô thị, thực hiện việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch đô thị và bố trí nguồn lực đầu tư xây dựng, nâng cấp các công trình trọng yếu, ưu tiên cải thiện hệ thống thoát nước, kiểm soát ngập lụt, củng cố hệ thống đê, kè (nếu có) và hành lang thoát lũ theo đúng quy hoạch và quy định của pháp luật về xây dựng.

Khi cải tạo, chỉnh trang đô thị hoặc xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật tại đô thị phải bảo đảm yêu cầu, tiêu chuẩn tiêu, thoát nước, tăng không gian cây xanh, mặt nước và thấm nước tự nhiên, sử dụng vật liệu xây dựng tiết kiệm tài nguyên khoáng sản, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường, giảm phát thải và chống chịu biến đổi khí hậu, không xây dựng các công trình làm cản trở dòng chảy tự nhiên hoặc làm gia tăng rủi ro ngập lụt, sạt lở cho khu vực lân cận.

Bố trí, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư nhằm cải thiện, nâng cấp hệ thống thoát nước đô thị; ưu tiên bảo tồn, cải tạo và kết nối các không gian mặt nước tự nhiên và nhân tạo như ao, hồ, đầm, kênh, mương, rạch, vùng trũng và vùng ngập nước đô thị nhằm tăng cường khả năng điều tiết, trữ nước mưa, giảm ngập úng, góp phần điều hòa mực nước và nâng cao chất lượng môi trường sống đô thị.

Đối với các dự án đầu tư xây dựng khu đô thị, khu nhà ở tại đô thị, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo thực hiện các nội dung sau đây:

Việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch dự án đầu tư xây dựng khu đô thị, khu nhà ở tại đô thị ngoài đáp ứng yêu cầu quy định tại các điểm (1), (2), (3) nêu trên, còn phải có các phương án quy hoạch cụ thể để thích ứng với biến đổi khí hậu tại dự án, bảo đảm an toàn, bền vững trong suốt vòng đời công trình tại dự án.

Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi hoặc báo cáo khả thi, báo cáo kinh tế - kỹ thuật của dự án phải có nội dung đánh giá rủi ro, các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu tại khu vực dự án; trong nội dung thẩm định của cơ quan có thẩm quyền theo pháp luật về xây dựng phải có ý kiến đánh giá về nội dung này.

Việc thiết kế, xây dựng công trình tại dự án phải tuân thủ quy hoạch và các yêu cầu để thích ứng với biến đổi khí hậu; phải có giải pháp dự phòng kỹ thuật trong trường hợp xảy ra sự kiện khí hậu cực đoan (như mưa lớn, ngập úng, bão, nắng nóng kéo dài...).

Bố trí, xây dựng và vận hành hệ thống giám sát, cảnh báo sớm và điều hành ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai tại đô thị.

Dự thảo nêu rõ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số trong công tác quản lý đô thị; thực hiện các quy định về phát triển đô thị thông minh nhằm tăng cường năng lực dự báo, có cảnh báo sớm thiên tai, giám sát và điều hành việc thực hiện các nội dung thích ứng với biến đổi khí hậu tại đô thị; đảm bảo việc thu thập, cập nhật, chia sẻ dữ liệu giữa các ngành, lĩnh vực phục vụ quản lý phát triển đô thị bền vững.

Ngoài các nội dung về thích ứng với biến đổi khí hậu quy định trên, căn cứ vào điều kiện thực tế, đặc điểm tự nhiên và mức độ rủi ro do biến đổi khí hậu của từng địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định cụ thể các yêu cầu, hướng dẫn kỹ thuật và cơ chế phối hợp liên ngành để tổ chức triển khai các nội dung, giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu phù hợp với từng khu vực đô thị trên địa bàn.

Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến góp ý dự thảo này trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ.