Doanh nghiệp bức xúc khi bị thanh tra liên tục vì có lao động hưởng thai sản

Đây là Hội nghị Đối thoại trực tiếp lần thứ 229 của Hệ thống Đối thoại Doanh nghiệp – Chính quyền Thành phố.

Hội nghị thu hút hơn 250 doanh nghiệp đăng ký tham dự, Ban Tổ chức cũng đã tiếp nhận và giải đáp hơn 40 câu hỏi của doanh nghiệp liên quan đến các vấn đề về giải quyết chế độ thai sản, chế độ ốm đau và chính sách hỗ trợ người lao động; chi trả trợ cấp thôi việc; chế độ bảo hiểm xã hội đối với người lao động làm việc từ hai hợp đồng lao động trở lên; bảo hiểm xã hội cho người lao động nước ngoài;bảo hiểm xã hội cho người lao động có công việc nặng nhọc, độc hại; thủ tục đăng ký bảo hiểm cho doanh nghiệp; những vướng mắc trong quá trình tham gia bảo hiểm xã hội ở ứng dụng VssID,...

Bên cạnh việc trả lời vướng mắc của các doanh nghiệp tại Hội nghị, đại diện Bảo hiểm xã hội thành phố còn thông tin đến các doanh nghiệp một số điểm mới của Luật bảo hiểm xã hội năm 2023.

Tại Hội nghị, Công ty TNHH May thêu Thuận Phương (Công ty Thuận Phương), địa chỉ tại 275 Nguyễn Văn Luông, P. 12, Quận 6 nêu lên vấn đề quan tâm về việc thanh tra – chống trục lợi BHXH từ nghỉ thai sản.

Đại diện Công ty Thuận Phương nêu rõ, từ cuối năm 2021 đến nay, BHXH địa phương đã triển khai thanh tra các doanh nghiệp phát sinh các trường hợp: người lao động (NLĐ) nghỉ hưởng chế độ thai sản sau khi đóng vừa đủ 6 tháng BHXH (từ đầu 2023 thì thanh tra các trường hợp NLĐ nghỉ hưởng chế độ thai sản sau khi đóng vừa đủ 6 tháng hoặc 7 tháng BHXH). Trong các văn bản thanh tra có nhắc đến căn cứ là Công văn số 1862/BHXH-CĐ ngày 01 tháng 8 năm 2020 của BHXH Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo Công Thuận Phương, việc thanh tra này là bất hợp lý và bất hợp pháp bởi, nếu căn cứ theo nội dung mà BHXH cung cấp, trường hợp Công ty tuyển dụng, ký kết HĐLĐ với NLĐ mới mang thai hoặc đang mang thai từ 3 tháng trở xuống và NLĐ làm việc đầy đủ cho đến khi nghỉ thai sản thì NLĐ sẽ đóng BHXH từ 6 đến 7 tháng, lúc này doanh nghiệp sẽ thuộc trường hợp phải bị thanh tra (trước khi BHXH duyệt hồ sơ chế độ cho NLĐ).

Trong khi đó, việc nghỉ hưởng chế độ thai sản khi nào là phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của từng NLĐ; việc đóng BHXH thì căn cứ vào thời điểm ký HĐLĐ của NLĐ. Haiviệc này doanh nghiệp không thể tự ý điều chỉnh (dời thời điểm ký HĐLĐ so với quy định pháp luật hay yêu cầu NLĐ thay đổi thời điểm nghỉ hưởng chế độ thai sản).

Nếu phát sinh trường hợp như BHXH nhắc đến (đóng vừa đúng 6 tháng/7 tháng BHXH ngay trước khi nghỉ hưởng chế độ thai sản) thì đó không phải là hành vi của doanh nghiệp để doanh nghiệp phải bị thanh tra.

Mặt khác, hồ sơ yêu cầu thanh tra cũng bất hợp lý: nếu NLĐ đóng BHXH vừa đủ 6 tháng hoặc 7 tháng BHXH rồi nghỉ thai sản thì thời điểm NLĐ vào công ty làm việc chủ yếu là năm hiện tại, hoặc các tháng cuối của năm liền trước.

Tuy nhiên, trong hồ sơ thanh tra của BHXH thì yêu cầu báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán thuế TNCN của năm trước đó (khi chưa phát sinh NLĐ này tại công ty), kèm theo đó là toàn bộ HĐLĐ, toàn bộ bảng lương của đơn vị. Với yêu cầu của BHXH mỗi lần thanh tra thì công ty sẽ phải tốn rất nhiều thời gian để chuẩn bị (trong khi đó, có rất nhiều tài liệu không có liên quan đến NLĐ (mà BHXH đang muốn kiểm tra).

Để minh chứng cho vấn đề khúc mắc của Công ty, đồng thời cũng là vấn đề mà nhiều công ty dệt may sử dụng nhiều lao động nữ gặp phải, đại diện Công ty Thuận nêu minh chứng cụ thể, trong công văn 95/TB-BHXH của BHXH địa phương về việc thanh tra tại công ty, BHXH yêu cầu phải cung cấphợp đồng lao động năm 2022, 2023, bảng chấm công,bảng lương thực nhận năm 2022, 2023,quyết toán thuế thu nhập cá nhân năm 2021, báo cáo tài chính năm 2021, tất cả chỉ để kiểm tra về trường hợp của một NLĐ (người này vào công ty thử việc tại tháng 3/2022; ký HĐLĐ chính thức, đóng BHXH từ tháng 4/2022, sinh con vào cuối tháng 10/2022 và báo giảm nghỉ thai sản tháng 11/2022).

Trong đó, bảng quyết toán thuế TNCN và BCTC 2021 của Công ty không có bất kỳ thông tin gì liên quan đến nhân viên này. Vì vậy,với lý do thanh tra của BHXH, doanh nghiệp hiểu rằng nếu Công ty nhận NLĐ đang có thai (từ khoảng 3 tháng trở xuống), thì Công ty sẽ bị thanh tra về lao động.

Với những lý do nêu trên, đại diện công ty cho rằng, đây là hành vi “phân biệt đối xử” theo tình trạng mang thai của NLĐ, là hành vi bị cấm theo Khoản 8 Điều 3 và Khoản 1 Điều 8 Bộ luật Lao động 2019. Vì vậy, Công ty Thuận Phương đề nghị BHXH xem xét lại chỉ đạo này, trước tiên là tạm dừng ngay việc thanh tra doanh nghiệp khi phát sinh các trường hợp NLĐ nghỉ hưởng chế độ BHXH khi vừa đóng đủ 6,7 tháng BHXH.

Trước vấn đề bức xúc mà đại diện Công ty Thuận Phương gặp phải và nêu lên, lãnh đạo Bảo hiểm Xã hội TP. Hồ Chí Minh khẳng định, tại Khoản 2, Khoản 3 Điều 31 Luật Bảo hiểm Xã hội năm 2014 quy định điều kiện hưởng chế độ thai sản đối với lao động nữ sinh con làphải đóng BHXH từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con hoặc lao động nữ đã đóng BHXH từ đủ 12 tháng trở lên mà khi mang thai phải nghỉ việc để dưỡng thai theo chỉ định của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền thì phải đóng BHXH từ đủ 3 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con.

Căn cứ Quyết định 166/QĐ-BHXH ngày 31/1/2019 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Namban hành quy trình giải quyết hưởng các chế độ BHXH, chi trả các chế độ BHXH, BHTNghi rõ tại “Điều 5: Trách nhiệm chi trả, rà soát, kiểm tra căn cứ vào cơ sở dữ liệu giải quyết hưởng chế độ ốm đau, thai sản đang quản lý dữ liệu thu, chi quỹ ốm đau, thai sản; dữ liệu khám bệnh, chữa bệnh,GĐYK, dữ liệu về quản lý dân cư (nếu có), rà soát, đối chiếu, phân tích dữ liệu để xác định các trường hợp có biểu hiện lạm dụng quỹ BHXH, lập danh sách các đơn vị SDLĐ, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh và các cơ quan, đơn vị có thẩm quyền cấp hồ sơ hưởng chế độ ốm đau, thai sản trên địa bàn đề nghị kiểm tra (mẫu số 01A-HSB)vàchuyển Bộ phận Thanh tra - Kiểm tra.

Vì vậy, Bảo hiểm Xã hội Thành phố nêu rõ, hoạt động thanh tra kiểm tra là hoạt động thường kỳ của cơ quan BHXH nhằm đảm bảo việc thực hiện thực hiện chế độ, chính sách cho người lao động theo đúng quy định của pháp luật. Nên, Bảo hiểm Xã hội Quận 6 ban hành thông báo số 95/TB-BHXH ngày 9/2/2023 đề nghị làm việc về việc thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), BHTN, bảo hiểm tai nạn lao động bệnh nghề nghiệp (BHTNLĐ-BNN) tại Chi nhánh Công ty TNHH May Thêu Thuận Phương – Xưởng may M.D.K cũng không nằm ngoài mục đích đó.