Đổi mới sáng tạo để khai thác hết tiềm năng phát triển

Ca khúc Ghen Cô Vy nổi tiếng thế giới - một trong những sản phẩm mang ý nghĩa đổi mới sáng tạo đáng ghi nhận của Việt Nam trong giai đoạn dịch Covid-19.

Phát triển bền vững, đổi mới sáng tạo, bao trùm đã trở thành mục tiêu của nhiều quốc gia trên thế giới, Việt Nam cũng không nằm ngoài quỹ đạo chung đó, quan điểm này được nêu tại một hội thảo về chủ đề này diễn ra ngày 3/7, tại Hà Nội.

Lợi ích và tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo là không thể phủ nhận. Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đã giúp nâng cao đáng kể về năng suất lao động, đề cao vai trò của con người là chủ thể tạo ra các giá trị và là trọng tâm của sự phát triển.

Tuy nhiên, dựa trên 21 cuộc phỏng vấn dạng bán cấu trúc với các nhà hoạch định chính sách STI và các doanh nghiệp nhỏ và vừa được thực hiện mới đây cho thấy có những tồn tại trong quá trình phát triển đổi mới, sáng tạo bao trùm tại Việt Nam.

Theo ông Đặng Quang Vinh, Việt Nam đã có nhiều văn bản pháp luật, văn bản hướng dẫn về đổi mới sáng tạo nhưng khái niệm đổi mới sáng tạo bao trùm vẫn chưa được nhận thức rõ ràng.

Đổi mới sáng tạo phải hiểu không chỉ ở trong lĩnh vực công nghệ, kinh tế mà còn về mặt xã hội. Cụ thể đó là sự tăng cường sự hợp tác giữa các doanh nghiệp nhỏ với các doanh nghiệp lớn để khai thác hết những tiềm năng của Việt Nam.

Trên thực tế, Chính phủ đã có nhiều biện pháp hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa, như các chính sách về đất đai, vốn… tuy nhiên cần có biện pháp hỗ trợ tích cực hơn, đặc biệt là các kĩ năng mềm để thúc đẩy sáng tạo của doanh nghiệp.

Trong chiến lược phát triển khoa học công nghệ đổi mới sáng tạo bao trùm cần tăng cường vai trò của nhóm dân cư như người nông dân, nhóm yếu thế hơn của xã hội, đồng thời kêu gọi mỗi người dân tham gia vào quá trình xây dựng chính sách.

Nhận định về chính sách đổi mới sáng tạo trong cộng đồng của Việt Nam, ông Vinh cho rằng đã có nhiều hoạt động, cuộc thi để thúc đẩy đổi mới sáng tạo nhưng sau các hoạt động đó, kết quả không thu được nhiều vì không có cơ hội để thương mại hóa trong xã hội.

Đặc biêt, việc đưa nhóm có tính chất sáng tạo về công nghệ và xã hội cùng hoạt động trong một không gian chung còn hạn chế, Việt Nam mới chỉ có đổi mới sáng tạo về khía cạnh công nghệ, chưa có khía cạnh xã hội.

Một trong những khó khăn để thúc đẩy đổi mới sáng tạo ở Việt Nam được chỉ ra đó là vấn đề về bản quyền sở hữu trí tuệ, một trong những công cụ quan trọng khuyến khích đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó, còn là gánh nặng tuân thủ về tài chính, quản lý tài chính đã trở thành rào cản lớn về đổi mới sáng tạo.

Từ những hạn chế và khó khăn nêu trên, để thúc đẩy đổi mới sáng tạo bao trùm ở Việt Nam, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng cần tăng cường đầu tư vào việc phát triển khoa học công nghệ và biến những kết quả nghiên cứu trở thành thương mại hóa mang đến giá trị gia tăng.

Đại sứ quán Canada tại Hà Nội cho rằng nên đề xuất một cơ chế đặc thù, thúc đẩy đổi mới sáng tạo bao trùm. Bao gồm nhiều chính sách về quản lý đất đai, khoa học, công nghệ…qua việc chọn ra một ngành, một vài lĩnh vực để mở cơ hội có cơ chế cho thử nghiệm thúc đẩy tinh thần đổi mới sáng tạo.

Ông Trần Chí Dũng, đại diện chương trình khởi nghiệp Thụy Sỹ nhận định không nhất thiết phải thay đổi chính sách về đổi mới sáng tạo mà nên tận dụng và kết nối các chính sách lại. Điều quan trọng là thay đổi về tư duy và cách nghĩ về đổi mới sáng tạo qua việc cung cấp nhiều chương trình đào tạo, tập trung vào những nhóm mục tiêu có tiềm năng…