Dự thảo Luật Xây dựng sửa đổi: Tăng tính chủ động và phản ứng nhanh với thực tiễn

Đổi mới cách thức quản lý nhà nước trong lĩnh vực xây dựng theo quy chuẩn, tiêu chuẩn là chính

Trao quyền nhưng không buông lỏng

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải ghi nhận, dự thảo luật đã quán triệt nguyên tắc đẩy mạnh phân cấp từ Trung ương đến địa phương đi đôi với minh bạch hóa trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng. Điều này có nghĩa là trao quyền chủ động nhiều hơn cho địa phương và chủ đầu tư. Dự thảo luật lần này cũng giới hạn việc quy định chi tiết những vấn đề kỹ thuật tại luật, thay vào đó giao Chính phủ quy định để tạo sự linh hoạt điều chỉnh khi cần. Đây cũng là một cách “phân cấp” về mặt lập pháp, tức Quốc hội chỉ ban hành khung pháp lý, còn Chính phủ triển khai cụ thể, nhằm tăng tính chủ động và phản ứng nhanh với thực tiễn.

Thảo luận tại Tổ, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Trần Đình Chung (đoàn Đà Nẵng) đánh giá cao khi dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) đã có những quy định giúp tháo gỡ nhiều điểm nghẽn, khó khăn trong triển khai thực tiễn vừa qua, nhất là với các địa phương, đơn vị đang triển khai các công trình trọng điểm quốc gia. Tăng cường sự phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương. Đơn giản hóa nhiều thủ tục hành chính, giúp giảm thời gian triển khai các dự án xây dựng; tạo điều kiện để thực hiện tốt các yêu cầu về bảo vệ môi trường trong xây dựng. Đặc biệt, là tinh thần chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm trong dự thảo Luật, qua đó giao quyền tự chủ cho doanh nghiệp, đơn vị, địa phương, đặt niềm tin vào họ trước, sau đó sẽ thực hiện hậu kiểm để đánh giá quá trình triển khai, ngăn chặn sai phạm.

Xác định tiêu chí định lượng rõ ràng

Tuy nhiên, ĐBQH Trần Đình Chung nhận thấy, khái niệm “biến động bất thường về giá nguyên vật liệu xây dựng” trong dự thảo Luật hiện còn mang tính định tính, chưa có tiêu chí cụ thể để các bên trong hợp đồng có thể căn cứ áp dụng thống nhất. Do vậy, cần bổ sung quy định giao Chính phủ quy định chi tiết ngưỡng định lượng cụ thể về biến động giá nguyên vật liệu như “giá vật liệu chủ yếu biến động tăng hoặc giảm trên một tỷ lệ phần trăm nhất định trong một khoảng thời gian xác định”. Ví dụ như biến động từ 10% trở lên trong khoảng thời gian dưới 6 tháng để làm căn cứ xác định hoàn cảnh thay đổi cơ bản trong quan hệ hợp đồng xây dựng.

“Việc xác định tiêu chí định lượng rõ ràng sẽ giúp các bên chủ động điều chỉnh hợp đồng, hạn chế tranh chấp, đồng thời tạo cơ sở pháp lý thống nhất cho công tác thanh tra, kiểm tra và giải quyết khiếu nại về sau”, đại biểu Trần Đình Chung khẳng định.

Về xây dựng hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng, ĐBQH Tráng A Dương (Tuyên Quang) cho rằng, Điều 14 dự thảo Luật quy định về Hệ thống thông tin và Cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng theo phương thức liệt kê chi tiết các thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng có thể khai thác dữ liệu từ Cơ sở dữ liệu quốc gia. Cách quy định này sẽ khó đảm bảo tính ổn định lâu dài của luật. Bên cạnh đó, việc công khai các thông tin cơ bản liên quan đến chất lượng, an toàn công trình sau khi đã được nghiệm thu, đưa vào sử dụng cần được thực hiện theo nguyên tắc bảo đảm minh bạch, không tiết lộ thông tin bí mật nhà nước hoặc dữ liệu cá nhân, nhưng vẫn giúp cộng đồng dân cư có thể giám sát tình trạng các công trình trên địa bàn, qua đó nâng cao trách nhiệm giải trình của cơ quan quản lý nhà nước và tạo niềm tin xã hội đối với công tác quản lý chất lượng xây dựng.

Bên cạnh đó, ĐBQH Lê Minh Nam (TP. Cần Thơ) nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Xây dựng lần này cần tập trung làm rõ các nội dung quy định về hoạt động xây dựng, quản lý theo quy chuẩn, tiêu chuẩn là chủ yếu, đảm bảo thực hiện đúng tinh thần, chủ trương của Đảng và Nhà nước về chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, gắn với tăng cường kiểm tra giám sát các quy định của luật. Việc sửa đổi Luật cũng phải hướng tới mục tiêu cắt giảm tối đa thủ tục hành chính, bảo đảm các thủ tục rõ ràng, tường minh, tạo môi trường thuận lợi, thông thoáng cho người dân, doanh nghiệp thực hiện.

"Luật sửa đổi phải xác lập cơ sở pháp lý để đổi mới cách thức quản lý nhà nước, tức là quản lý theo quy chuẩn, tiêu chuẩn là chính và chỉ với những nội dung chủ yếu cần sự quản lý và công cụ quản lý nhà nước thì thực hiện, đảm bảo hợp lý, thống nhất với những đổi mới về công tác quản lý phát triển đô thị, xây dựng, triển khai dự án đầu tư, bảo vệ môi trường", đại biểu Lê Minh Nam nhấn mạnh.

Ngoài ra các đại biểu cũng đặc biệt quan tâm đến việc đã bổ sung thêm nhiều trường hợp được miễn giấy phép xây dựng. Các quy định này là rất là tích cực, cứ giảm bớt được những phần cấp phép thì sẽ tạo điều kiện cho người dân, doanh nghiệp tháo gỡ được khó khăn, vướng mắc, giảm bớt thủ tục hành chính, giảm bớt các chi phí. Song, ĐBQH Nguyễn Duy Minh cũng cho rằng, nên giới hạn việc miễn cấp phép xây dựng. Theo đó, chỉ miễn cấp phép xây dựng đối với những công trình quy mô nhỏ, ít rủi ro là nhà ở không quá ba tầng, diện tích sàn là nhỏ hơn 250 mét vuông và những công trình hạ tầng kỹ thuật đơn giản. Không miễn phép đối với các công trình có yêu cầu cao về an toàn phòng cháy chữa cháy, các công trình tập trung đông người hoặc công trình có tác động lớn đến hạ tầng kỹ thuật, nhất là nhà ở của hộ gia đình được cải tạo để làm nhà trọ, các căn hộ cho thuê hay làm nhà trẻ, trường mẫu giáo.Đồng thời, ĐBQH Lò Thị Luyến (Điện Biên) đề nghị nghiên cứu tiếp tục cắt giảm đối tượng phải cấp chứng chỉ hành nghề khi tham gia hoạt động xây dựng. Cụ thể, chỉ yêu cầu chứng chỉ hành nghề xây dựng với các cá nhân làm chủ trì, chủ nhiệm phần công việc thuộc các dự án có công trình xây dựng từ cấp II trở lên, nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện kinh doanh không cần thiết đối với các công trình quy mô nhỏ.