Gặp khó khi giá gạo biến động

Xuất khẩu gạo - lượng tăng, giá giảm

Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết, giá lúa trong nước đang ở mức thấp đáng báo động, giảm từ 8.000-9.000 đồng/kg xuống còn khoảng 6.000 đồng/kg nhưng vẫn khó tiêu thụ. Nguyên nhân chính là do đầu ra hạn chế, trong khi nông dân không có khả năng trữ lúa để chờ giá tăng.

“Nhiều hộ nông dân đang rơi vào cảnh khó khăn, không đủ nguồn lực để đối phó với tình trạng giá giảm”, ông Nam nhấn mạnh.

Trên bình diện thế giới, một trong những nguyên nhân chính khiến giá gạo xuất khẩu của Việt Nam sụt giảm thời gian qua là việc Ấn Độ nới lỏng lệnh hạn chế xuất khẩu gạo sau 2 năm siết chặt. Điều này đã làm tăng nguồn cung trên thị trường quốc tế, tạo áp lực cạnh tranh lớn đối với các nước xuất khẩu khác, trong đó có Việt Nam. Bên cạnh đó, nhu cầu nhập khẩu gạo từ các thị trường lớn như Philippines và Indonesia cũng đang giảm do đã tích trữ đủ lượng gạo dự trữ trong năm 2024 và đang chờ giá giảm thêm trước khi tái nhập khẩu.

Hiện Việt Nam đang bước vào vụ thu hoạch lúa Đông Xuân – vụ mùa lớn nhất trong năm. Bước sang đầu tháng 3/2025, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam có dấu hiệu tăng nhẹ, nhưng xu hướng vẫn chưa rõ ràng. Trong khi một số mặt hàng gạo nguyên liệu tăng trở lại, giá lúa tại khu vực ĐBSCL vẫn ở mức thấp so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy, thị trường vẫn đang trong giai đoạn bất ổn.

Ông Nam cảnh báo: “Nếu tình trạng này kéo dài, không chỉ nông dân mà cả các doanh nghiệp xuất khẩu cũng sẽ chịu thiệt hại nặng nề”.

Đại diện Công ty Trường Thịnh Phát (TP. Cần Thơ) cho biết, hiện chúng tôi chỉ dám mua lúa nhỏ lẻ do nguồn vốn hạn chế. Vì vậy doanh nghiệp may mắn được các ngân hàng hỗ trợ thêm nguồn vốn để thu mua lúa gạo.

Chia sẻ với phóng viên Thời báo Ngân hàng, ông Phạm Thái Bình - Chủ tịch Hội đồng quản trị CTCP Nông nghiệp công nghệ cao Trung An (TP Cần Thơ) cho biết, hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu gạo đều phải vay vốn ngân hàng để duy trì hoạt động. Tuy nhiên, nguồn vốn dài hạn vẫn là vấn đề khó khăn.

Các NHTM tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng ưu đãi, đáp ứng nhu cầu thu mua và xuất khẩu lúa gạo

Đề xuất chính sách tạm trữ lúa gạo

Ông Đỗ Hà Nam đề xuất chính sách tạm trữ lúa gạo cần tương tự như tạm trữ cà phê trước đây, giúp nông dân tiêu thụ sản phẩm với giá cao, ổn định sản xuất và nâng giá trị xuất khẩu. Chính sách này đã mang lại lợi ích cho cả nông dân và doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy phát triển bền vững ngành cà phê.

Ông Nam cũng kiến nghị, ngân hàng cần tạo điều kiện tiếp cận vốn cho người dân và doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, thông qua việc linh hoạt trong cho vay, nhận thế chấp. Điều này giúp hạn chế tình trạng vay nóng bên ngoài, đồng thời tăng khả năng chủ động về giá cả và phát triển sản xuất.

Trước diễn biến mới trên thị trường lúa gạo, mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có Công điện chỉ đạo điều hành cân đối cung cầu lúa gạo trước tình hình thị trường trong nước và thế giới. Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường chỉ đạo các địa phương vùng ĐBSCL đảm bảo sản lượng và diện tích lúa theo kế hoạch, tập trung thu hoạch lúa vụ Đông-Xuân đúng thời vụ, theo dõi sát tình hình hạn mặn để hạn chế ảnh hưởng đến sản xuất.

Đồng thời, cần triển khai hiệu quả Đề án phát triển bền vững một triệu hecta lúa chất lượng cao, giảm phát thải, gắn với tăng trưởng xanh đến năm 2030; nhân rộng quy trình sản xuất lúa giảm phát thải để giảm chi phí và tăng giá bán cho nông dân. Về dài hạn, cần nghiên cứu cải thiện cơ cấu sản xuất, tập trung vào các giống lúa chất lượng cao, đặc sản, chịu hạn, chịu mặn, kháng sâu bệnh để ứng phó với biến đổi khí hậu; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại, đầu tư nghiên cứu và phát triển giống lúa, tăng cường chế biến sâu để tạo ra sản phẩm giá trị cao, đặc sản, hữu cơ...

Ngân hàng Nhà nước cũng được yêu cầu chỉ đạo các ngân hàng thương mại tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng ưu đãi, đáp ứng nhu cầu thu mua và xuất khẩu lúa gạo, đặc biệt là lúa vụ Đông-Xuân tại ĐBSCL. Cần đơn giản hóa thủ tục cấp tín dụng, bao gồm các điều kiện về hợp đồng xuất khẩu, thu mua lúa và tài sản bảo đảm...

Tại hội nghị về ổn định thị trường lúa gạo do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức mới đây, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh, cần cải thiện cơ cấu sản xuất và chất lượng sản phẩm, đặc biệt là chuyển mạnh sang sản xuất lúa gạo chất lượng cao, xây dựng thương hiệu gạo bền vững và thân thiện môi trường, đồng thời hướng đến các thị trường khó tính như Nhật Bản, EU và Mỹ. Ông đề nghị Bộ Công Thương sớm thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành về kinh doanh xuất khẩu gạo, bao gồm cả vấn đề dự trữ bắt buộc và điều kiện của doanh nghiệp.