Giải bài toán phân bổ để thúc đẩy đầu tư công
Vốn đầu tư công trung hạn: Tuân thủ nguyên tắc, điều hòa linh hoạt | |
Quyết sách mới sẽ thúc đẩy đầu tư công, giải ngân vốn ODA | |
Thi công ngày đêm, giải ngân tối đa đầu tư công |
Bố trí thiếu vốn sẽ không đạt được mục tiêu
Tại Phiên họp thứ 7 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) vừa qua, Chính phủ đã ý kiến việc bổ sung kế hoạch đầu tư vốn nước ngoài từ số vốn chưa phân bổ và điều chỉnh, dự kiến Kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách trung ương (NSTW) giai đoạn 2021-2025 cho danh mục dự án của các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương (đợt 2). Trên cơ sở các nguyên tắc, tiêu chí bố trí vốn, Chính phủ đã rà soát và trình UBTVQH, trong đó có một số nội dung lớn gồm: Xin ý kiến về 340 dự án của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã đủ thủ tục đầu tư với dự kiến kế hoạch đầu tư từ nguồn NSTW trong nước là 88.099,585 tỷ đồng (gồm: 85.216,236 tỷ đồng cho 330 dự án đã được Chính phủ báo cáo Quốc hội và 2.883,349 tỷ đồng của 10 dự án mới đã đủ thủ tục đầu tư, thay thế cho 14 dự án đã được Chính phủ báo cáo Quốc hội nhưng chưa đủ điều kiện giao kế hoạch); Bổ sung số vốn 8.208,361 tỷ đồng từ số vốn nước ngoài chưa phân bổ để thực hiện 42 dự án chuyển tiếp, khởi công mới thuộc danh mục Chính phủ đã báo cáo Quốc hội và 7 dự án mới chưa được Chính phủ báo cáo Quốc hội; Giao Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án để phân bổ hết số vốn còn lại với tổng số vốn là 542.753,07 tỷ đồng để báo cáo UBTVQH cho ý kiến theo quy định.
Các dự án đầu tư công sẽ tập trung cho cơ sở hạ tầng |
Thẩm tra báo cáo của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách (TCNS) Nguyễn Phú Cường cho biết, việc phân bổ, bố trí kế hoạch vốn đầu tư trung hạn nguồn NSNN giai đoạn 2021 - 2025 (đợt 2) cần tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc, thứ tự ưu tiên đã được quy định tại Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước, Nghị quyết 973/2020/UBTVQH14 của UBTVQH, Nghị quyết 29 của Quốc hội.
Đối với các nội dung xin ý kiến nêu trên, Ủy ban TCNS cho biết tại phương án phân bổ cụ thể cho 330 dự án, có 112/330 dự án được bố trí 100% vốn để hoàn thành trong giai đoạn 2021-2025; 43 dự án được bố trí trên 80% vốn. Như vậy, vẫn nhiều dự án dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2021-2025 nhưng bố trí thiếu vốn. Bên cạnh đó, một số dự án có tổng mức đầu tư (TMĐT) không lớn, dự kiến hoàn thành năm 2024 nhưng bố trí vốn dưới 50% TMĐT dẫn đến việc hoàn thành theo dự kiến là không khả thi. Đơn cử, dự án xây dựng hệ thống thông tin quản lý phương tiện, người điều khiển phương tiện hàng không và kết cấu hạ tầng giao thông hàng không dự kiến hoàn thành năm 2024, với TMĐT là 27,456 tỷ đồng nhưng chỉ bố trí vốn chỉ 11 tỷ đồng (đạt 40,1%); dự án xây dựng hệ thống thông tin quản lý tích hợp phục vụ chuyển đổi số Cục Đường thuỷ nội địa Việt Nam dự kiến hoàn thành năm 2024, TMĐT 43,9 tỷ đồng nhưng chỉ bố trí vốn 18 tỷ đồng (đạt 41%)…
Đáng chú ý, ngay cả sau khi đã trừ đi phần phân bổ và điều chỉnh đợt 2 này, số vốn còn lại chưa phân bổ vẫn còn rất lớn, lên tới 542.753,07 tỷ đồng. Thường trực Ủy ban TCNS cho rằng, tiến độ giao vốn như vậy là chậm, ảnh hưởng lớn đến việc triển khai thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn. “Đề nghị Chính phủ cần quyết liệt đôn đốc, chỉ đạo các bộ, cơ quan trung ương và địa phương khẩn trương hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án để phân bổ hết số vốn còn lại theo quy định”, Chủ nhiệm Ủy ban TCNS Nguyễn Phú Cường nói.
Để phân bổ tốt, công tác chuẩn bị phải tốt
Những thực tế đó cho thấy vấn đề chuẩn bị, phân bổ vốn là rất quan trọng. “Lâu nay giải ngân đầu tư công chậm, vậy câu chuyện nằm ở đâu? Muốn giải ngân được thì phải phân bổ vốn, mà muốn phân bổ vốn thì phải hoàn tất được khâu chuẩn bị đầu tư. Như vậy, suy cho cùng chậm giải ngân là do khâu chuẩn bị đầu tư rất chậm”, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu ý kiến tại phiên họp vừa qua.
Chính vì vậy, có những dự án đến nay mới phân bổ được (sau khi hoàn tất được thủ tục đầu tư) và có một số dự án trước đó đã có trong danh mục báo cáo Quốc hội nhưng cuối cùng không phân bổ được và phải chuyển sang các dự án mới. “Thế rồi chúng ta lại nói là do vướng mắc thể chế, rồi lại đòi sửa luật này luật kia, yêu cầu thí điểm nọ, thí điểm kia. Đành rằng phải có thí điểm nhưng không phải cái gì cũng thí điểm; không phải cái gì cũng do thể chế cả mà do cách thức tổ chức thực hiện”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và cho rằng đây là vấn đề phải giải quyết. Trong đó, cần cá thể hóa trách nhiệm, đẩy mạnh công tác giám sát để giải quyết căn bệnh “trầm kha” này.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, một số dự án đang dở dang được phân bổ vốn lần này nhưng vẫn thiếu, mà thiếu vốn thì rất khó để hoàn thành trong 5 năm như mục tiêu đặt ra. Do đó Chính phủ cần chỉ đạo rà soát, bố trí đủ vốn để hoàn thành các dự án. Bên cạnh đó thẩm tra của Ủy ban TCNS cho thấy, một số dự án khởi công mới có mức vốn bố trí quá thấp như: Trung tâm phục hồi chức năng và trợ giúp trẻ khuyết tật, chỉ bố trí 28% TMĐT; Đường giao thông kết nối Quốc lộ 4B đến Quốc lộ 18, bố trí 26%..., mà như vậy thì không có ý nghĩa, thậm chí càng làm trầm trọng thêm tình trạng dở dang, phân tán, manh mún, dàn trải, không đảm bảo bố trí vốn tập trung để hoàn thành các dự án theo quy định.
Đồng tình với thẩm tra của Ủy ban TCNS, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, thời gian vừa qua việc bố trí vốn dàn trải nên đã dẫn đến đầu tư không tập trung, thiếu hiệu quả. Do đó bên cạnh nguyên tắc không dàn trải, cần chú trọng công tác xây dựng kế hoạch phân bổ sử dụng vốn sát với yêu cầu thực tế để đảm bảo giải ngân nhanh sau đó. Cùng với đó, Phó Chủ tịch Trần Thanh Mẫn cũng nhấn mạnh nguồn vốn điều chỉnh, bổ sung lần này cần điều hòa, phối hợp chặt chẽ với nguồn lực từ gói hỗ trợ tài khóa và tiền tệ của Chương trình phục hồi vừa được thông qua để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân các dự án, sớm phát huy các hiệu quả như kỳ vọng.
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, nguyên nhân của giải ngân đầu tư công chậm có rất nhiều nhưng nguyên nhân chính nằm ở khâu chuẩn bị đầu tư. “Đây là khâu rất quan trọng, toàn bộ các khâu, thủ tục tiếp theo của dự án đều phụ thuộc vào khâu này. Chất lượng khâu chuẩn bị đầu tư sẽ quyết định đến các khâu, thủ tục khác từ quyết định, đến lập kế hoạch, đấu thầu, thi công và giải ngân”, ông Trần Quốc Phương nói và cho biết tới đây sẽ đẩy mạnh đôn đốc công tác chuẩn bị thủ tục đầu tư đối với các dự án còn lại chưa đủ thủ tục.