Gieo "hạt mầm" tri thức tài chính cho công dân thời đại số

Hình thành tư duy tài chính an toàn từ sớm

Hội nghị được tổ chức tại điểm cầu chính là Sở Giáo dục và Đào tạo Gia Lai, kết nối với 1.500 điểm cầu trên toàn tỉnh, thu hút sự tham dự của lãnh đạo, chuyên viên phụ trách bậc trung học cùng ban giám hiệu và giáo viên chủ nhiệm tại các trường phổ thông. Sự kiện ghi nhận sự tham gia tích cực của hơn 10.000 thầy cô giáo ở cả 3 cấp học – một con số cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ và mối quan tâm sâu sắc của đội ngũ nhà giáo đối với chất lượng giáo dục nói chung, và đặc biệt là hoạt động tổ chức dạy học 2 buổi/ngày trong các nhà trường.

Tại các điểm cầu, không khí trao đổi diễn ra sôi nổi, cởi mở. Nhiều ý kiến tâm huyết được chia sẻ, tập trung vào giải pháp đổi mới nội dung, phương pháp tổ chức cũng như cách thức gắn kết buổi học thứ hai với nhu cầu phát triển toàn diện cho học sinh. Buổi học này không chỉ là phần mở rộng kiến thức, mà còn là không gian để học sinh rèn luyện kỹ năng sống, phát triển phẩm chất, khơi dậy năng lực cá nhân, hướng tới mục tiêu giáo dục toàn diện. Việc tổ chức hội nghị ở quy mô rộng, với sự tham gia đồng đều từ các cấp quản lý đến giáo viên trực tiếp giảng dạy, thể hiện sự quyết tâm của toàn ngành trong việc nâng cao chất lượng giáo dục trung học.

Đặc biệt, lãnh đạo, chuyên viên phụ trách cùng ban giám hiệu và giáo viên chủ nhiệm các cấp học bày tỏ sự quan tâm sâu sắc đến bộ sách Giáo dục tài chính từ lớp 1 đến lớp 12 do ThS. Lê Thị Thúy Sen – Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng – làm chủ biên. Đây là bộ tài liệu được biên soạn công phu, bài bản, phù hợp với từng lứa tuổi, nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức cơ bản và kỹ năng cần thiết về quản lý tài chính cá nhân, sử dụng đồng tiền thông minh và có trách nhiệm. Bộ sách không chỉ mang giá trị thực tiễn, mà còn góp phần quan trọng trong việc hình thành tư duy tài chính sớm, xây dựng nền tảng kỹ năng sống thiết yếu cho học sinh trong thời đại số – nơi các nguy cơ tài chính, lừa đảo công nghệ ngày càng phức tạp và tinh vi.

Thực tế, trong thời gian gần đây, trên cả nước và địa bàn tỉnh Gia Lai đã xuất hiện nhiều vụ việc liên quan đến hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản.Vừa qua, công an phường Quy Nhơn tiếp nhận vụ việc của một nạn nhân trình báo bị lừa mất 987 triệu đồng. Đầu tháng 7/2025, nạn nhân kết bạn với một người lạ trên mạng xã hội, sau nhiều lần trò chuyện, người này tự xưng là quản lý một tập đoàn lớn tại Hà Nội và mời bà tham gia mô hình đầu tư tài chính có lợi nhuận cao. Tin tưởng, nạn nhân chuyển tiền theo hướng dẫn, tài khoản đầu tư hiển thị số dư 2,5 tỷ đồng (gồm cả gốc và lãi). Tuy nhiên, khi nạn nhân yêu cầu rút tiền, hệ thống báo lỗi và yêu cầu nộp thêm 30% (tương đương 750 triệu đồng). Nạn nhân thắc mắc thì được đối tượng trấn an chỉ cần nộp thêm 300 triệu đồng, phần còn lại sẽ được hỗ trợ. Tuy nhiên, sau khi nói không còn tiền, người này lập tức chặn Zalo và xóa tài khoản Facebook, chiếm đoạt toàn bộ số tiền trên của nạn nhân.

Trước đó, ông P.Q.M. (trú tại xã Ia Krái) cũng “sa bẫy” sau khi quen một người qua TikTok. Bằng những lời tư vấn, đối tượng khiến ông M. tin tưởng, tham gia đầu tư tiền qua một ứng dụng giả mạo. Chỉ trong vòng 1 tháng, ông M. đã chuyển gần 2,4 tỷ đồng. Khi muốn rút tiền, ông bất ngờ bị đối tượng trên cắt liên lạc, biến mất không dấu vết.

Có thể thấy, dù trong các tình huống nào, hình thức lừa đảo tinh vi đến đâu thì đều nhằm mục đích cuối cùng là chiếm đoạt tiền và tài sản của nạn nhân – những người phần lớn thiếu kiến thức tài chính và kỹ năng nhận diện rủi ro. Trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng gia tăng, đối tượng mà chúng nhắm đến không còn chỉ là người già hay phụ nữ trung niên, mà đang dần mở rộng sang giới trẻ, đặc biệt là học sinh – nhóm dễ bị tổn thương do chưa có nhiều kinh nghiệm sống. Chính vì vậy, giáo dục tài chính ngay từ khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường là việc làm cấp thiết, giúp hình thành khả năng tư duy độc lập, cảnh giác với cám dỗ và chủ động bảo vệ bản thân trước các nguy cơ trong thế giới số.

Xuất phát từ thực tiễn trên, Công ty cổ phần Văn hóa và Giáo dục Tân Việt phối hợp với Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam tổ chức tập huấn trực tuyến với các chuyên đề: Giáo dục tài chính và Văn hóa học đường. Nội dung được quan tâm nhiều nhất tại chương trình là bộ sách Giáo dục tài chính từ lớp 1 đến lớp 12, do ThS. Lê Thị Thúy Sen, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng – chủ biên. ThS. Lê Thị Thúy Sen là một người có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực truyền thông tài chính – ngân hàng, tác giả cuốn sách “Khéo khôn với tiền – Tránh những ưu phiền” (NXB Kim Đồng, 2023) - đến nay bộ sách đã xuất bản được 35.000 cuốn, đồng thời là cố vấn của nhiều chương trình truyền hình giáo dục tài chính như “Tiền khéo, tiền khôn” (VTV3), “Tay hòm chìa khóa”, “Những đứa trẻ thông thái” (VTV1). Bộ sách được xây dựng công phu, dựa trên khảo sát thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế, kết hợp giữa kiến thức tài chính – ngân hàng với văn hóa truyền thống và giáo dục đạo đức – kỹ năng sống.

Bộ sách được biên soạn nhằm đưa kiến thức tài chính cơ bản đến gần hơn với học sinh trung học, nội dung xoay quanh các chủ đề gần gũi như: chức năng của tiền, phân biệt hành vi tài chính đúng – sai, phong tục sử dụng tiền, mối quan hệ giữa kiếm tiền – tiết kiệm – chi tiêu – thanh toán – đầu tư. Mỗi bài học được trình bày theo cấu trúc 4 phần rõ ràng: Hiểu đúng – cung cấp kiến thức tài chính nền tảng, dễ hiểu, gắn với thực tiễn sống; Dùng hay – khơi gợi tư duy sáng tạo, liên hệ trải nghiệm cá nhân; Đấu trí tài chính – rèn luyện khả năng xử lý tình huống, phân tích lựa chọn tài chính; Khéo khôn với tiền – thực hành áp dụng linh hoạt vào cuộc sống gia đình và xã hội.

Bộ sách đã được cố vấn bởi những chuyên gia đầu ngành như: NGƯT PGS.TS. Trần Hoàng Ngân, Đại biểu Quốc hội khoá XIII, XIV, XV; TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia; PGS. TS. Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Phụ trách Ban Giám đốc Học viện Ngân hàng; PGS,TS. Hoàng Công Gia Khánh, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh; Luật sư Trương Thanh Đức, Luật sư chuyên sâu về kinh tế, tài chính, ngân hàng.

ThS. Lê Thị Thúy Sen, Tác giả, chủ biên Bộ sách Giáo dục tài chính

Từ trăn trở nghề nghiệp đến sứ mệnh xã hội

Tham gia chương trình tập huấn lần này có sự góp mặt của GS.TS Huỳnh Văn Sơn, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh với chuyên đề “Văn hóa học đường” – nội dung được xem là nền tảng quan trọng trong việc xây dựng môi trường giáo dục tích cực, an toàn và nhân văn. TS. Vũ Đình Bảy đảm nhiệm chuyên đề “Văn hóa giao thông”, mang đến góc nhìn thiết thực về việc hình thành ý thức, thái độ ứng xử văn minh nơi công cộng cho học sinh. Đặc biệt, chương trình còn có sự đồng hành của ThS. Lê Thị Thúy Sen – Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng (tác giả) cùng TS. Phạm Bảo Khánh, chuyên gia về tài chính cá nhân, giới thiệu môn “Giáo dục tài chính”. Hai diễn giả đã chia sẻ nhiều thông tin hữu ích về ý nghĩa, cấu trúc và phương pháp triển khai môn học mới, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc trang bị cho học sinh những kỹ năng quản lý tài chính cá nhân, hướng tới mục tiêu hình thành tư duy độc lập, trách nhiệm và lối sống bền vững ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

Đặc biệt, các bài học còn lồng ghép ca dao, tục ngữ, giàu tính giáo dục và sư phạm, được các chuyên gia trong và ngoài nước đánh giá cao, điển hình như GS.TS Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Kinh tế, Tài chính của Quốc Hội, Phó Chủ tịch Hội đồng giáo sư Nhà nước cho rằng, tất cả mọi người (từ trẻ em cho đến người già), nhưng không phải ai cũng hiểu đúng về tiền, không ít người vì tiền mà mắc phải lầm lỗi. Giáo dục tài chính giúp các em có được những kiến thức cơ bản về tiền, biết sử dụng tiền phù hợp, thấy được cơ chế điều hành chính sách tiền tệ của NHNN và hiểu được các quan hệ tài chính liên quan đến sử dụng tiền để cân nhắc, lựa chọn phù hợp khi quyết định tham gia. GS. John Quelch Giám đốc Điều hành Surfin Meta, tác giả một số cuốn sách về kinh doanh nổi tiếng của Mỹ và trên toàn cầu nhận định, giáo dục tài chính cho giới trẻ là điều cần thiết cho hạnh phúc và sự ổn định lâu dài của mỗi gia đình, cho sự thành công của mỗi quốc gia. “Giáo dục tài chính không chỉ dạy chúng ta về tài chính mà còn dạy về tầm quan trọng của tính chính trực và sự tôn trọng lẫn nhau trong việc xây dựng một nền kinh tế dựa trên niềm tin và hợp tác hiệu quả”, GS. John Quelch nhấn mạnh.

Ông Tạ Văn Hạ - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, giáo dục tài chính cho học sinh phổ thông là vấn đề hết sức quan trọng trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế. Giáo dục tài chính không chỉ rèn kỹ năng sống cốt lõi mà còn bồi dưỡng cho học sinh ý thức trách nhiệm xã hội, hiểu về thuế, tín dụng, bảo hiểm, an sinh xã hội. Điều này vừa giúp phòng tránh rủi ro như tín dụng đen, thất bại tài chính, vừa tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao cho tương lai. Theo kết quả khảo sát tại một trường điểm ở Hà Nội vừa được thực hiện, có đến 97% học sinh và phụ huynh bày tỏ mong muốn môn Giáo dục tài chính được đưa vào giảng dạy trong buổi học thứ hai tại trường. Kết quả này cho thấy sức hút mạnh mẽ và tính thiết thực của bộ môn mới, khi nội dung không chỉ giúp học sinh hiểu về giá trị đồng tiền, rèn luyện thói quen chi tiêu hợp lý mà còn trang bị kỹ năng sống cần thiết để thích ứng với xã hội hiện đại. Nhiều phụ huynh cho rằng, việc học môn này trong buổi 2 là lựa chọn phù hợp, vừa không gây áp lực học tập, vừa giúp các em có thêm cơ hội tiếp cận tri thức ứng dụng, gắn liền với đời sống thực tế.

Chia sẻ về cơ duyên ra đời bộ sách đặc biệt này, bà Lê Thị Thúy Sen cho biết, xuất phát từ những trải nghiệm thực tiễn trong quá trình công tác tại NHNN Việt Nam, từng chứng kiến nhiều người dân mất tiền, mất tài sản do thiếu hiểu biết tài chính.

Bên cạnh đó, bà Lê Thị Thúy Sen cũng chia sẻ, kinh nghiệm sau những chuyến công tác và làm việc với nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới, bà nhận thấy, tại các quốc gia phát triển, giáo dục tài chính đã trở thành môn học bắt buộc trong chương trình phổ thông, nhằm giúp học sinh hình thành nhận thức đúng đắn, thói quen chi tiêu lành mạnh và hành vi tài chính bền vững. Tại Việt Nam, Chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện do Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cũng nhấn mạnh nhiệm vụ đưa giáo dục tài chính vào chương trình học chính khóa. Do vậy, việc đưa môn học này vào chương trình chính khóa là một bước đi tất yếu, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn của xã hội hiện đại.

Trước băn khoăn về giá thành của bộ sách, bà Lê Thị Thúy Sen khẳng định, toàn bộ quá trình biên soạn được cân đối kỹ lưỡng, với mục tiêu để mọi học sinh, phụ huynh và nhà trường đều có thể tiếp cận với mức giá phải chăng. Bộ sách được thiết kế xuyên suốt từ lớp 1 đến lớp 12 theo cấu trúc hình xoắn ốc, kiến thức được mở rộng dần, gắn kết chặt chẽ giữa các cấp học, giúp học sinh từng bước hình thành tư duy tài chính vững chắc. Cũng chính vì tính hệ thống và dễ hiểu, nhiều phụ huynh bày tỏ mong muốn mua trọn bộ để cùng học và hướng dẫn con tại nhà.

Liên quan đến lo ngại về đội ngũ giáo viên khi đưa môn học mới vào giảng dạy, bà Lê Thị Thúy Sen khẳng định, giáo viên nào cũng có thể dạy được. Mỗi bài học trong sách được trình bày bằng ngôn ngữ gần gũi, gắn liền với đời sống thực tế, giúp người dạy dễ dàng truyền đạt và khơi gợi hứng thú học tập cho học sinh. Đặc biệt, bộ sách còn kế thừa tinh thần nhân văn của văn hóa Việt Nam, đề cao giá trị sức lao động, ý thức tiết kiệm, lòng trung thực và tinh thần sẻ chia – những phẩm chất cốt lõi góp phần hình thành nhân cách và năng lực toàn diện cho học sinh

“Trong quá trình làm sách, tôi luôn tâm niệm mang tri thức thế giới về Việt Nam và đưa giá trị Việt Nam ra thế giới. Thêm một người hiểu biết về tài chính là thêm một phúc lành cho xã hội. Do đó, đây không chỉ là tài liệu học tập, mà là một hạt mầm tri thức được gieo vào tâm hồn thế hệ trẻ – giúp các em hiểu giá trị của đồng tiền, trân trọng lao động, và vững vàng hơn trước những biến động của thời đại số”, bà Lê Thị Thúy Sen khẳng định.

Nhiều thầy cô giáo tham dự buổi tập huấn bày tỏ mong muốn được trực tiếp giảng dạy môn Giáo dục tài chính trong nhà trường, bởi đây là một nội dung mang tính thực tiễn và nhân văn sâu sắc. Theo chia sẻ của các giáo viên, việc triển khai môn học càng sớm càng tốt sẽ giúp học sinh hình thành tư duy đúng đắn về đồng tiền, biết cách quản lý chi tiêu và trân trọng giá trị lao động – những kỹ năng thiết yếu trong cuộc sống hiện đại.

Các thầy cô cũng mong muốn được tham gia các lớp tập huấn chuyên sâu để hiểu rõ hơn về nội dung, phương pháp và triết lý giáo dục của bộ sách, từ đó có thể truyền đạt trọn vẹn ý nghĩa và tinh thần của môn học đến học sinh. Nhiều giáo viên đánh giá cao cấu trúc và cách thiết kế bài học trong bộ sách – ngắn gọn, dễ hiểu, gần gũi với thực tiễn, không gây quá tải cho cả thầy và trò, đồng thời khơi gợi tư duy độc lập và kỹ năng sống cho học sinh.

Từ sự đồng thuận và nhiệt huyết của đội ngũ giáo viên, có thể thấy Giáo dục tài chính không chỉ là một môn học mới, mà còn là một hướng đi đầy triển vọng trong việc đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục toàn diện cho học sinh Việt Nam.