“Gọng kìm” khó khăn của ngành công nghiệp rượu, bia

Đó là nội dung chính được trao đổi tại Diễn đàn “Tháo gỡ khó khăn cho ngành công nghiệp bia, rượu, nước giải khát” do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức chiều ngày 20/11, tại Hà Nội.

Người tiêu dùng chuyển hướng sang sản phẩm có ga

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Hoàng Quang Phòng - Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết: Nhiều năm nay, song song với lĩnh vực thực phẩm, ngành sản xuất và kinh doanh đồ uống luôn là một trong những ngành kinh tế quan trọng và đầy tiềm năng phát triển ở Việt Nam.

Với dân số tương đối trẻ, mức thu nhập được cải thiện đang khiến người dân ngày càng quen với việc mua sắm thực phẩm chế biến sẵn. Bên cạnh đó, sự phong phú và dồi dào các sản phẩm nông nghiệp – nguồn nguyên liệu thô cung ứng cho hoạt động chế biến thực phẩm, đồ uống… cũng đang là những lợi thế để các DN trong ngành đồ uống đa dạng hóa chủng loại sản phẩm.

Tuy nhiên, dù được đánh giá có nhiều tiềm năng để phát triển nhưng ngành công nghiệp rượu bia, nước giải khát tại Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn. Theo ông Phòng, ngành này đang chịu sự chi phối và kiểm soát của Nhà nước với các chính sách thắt chặt và nổi bật nhất là lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt.

Toàn cảnh Diễn đàn

Còn theo chuyên gia kinh tế PGS.TS Ngô Trí Long, một trong những thách thức đầu tiên đặt ra cho ngành công nghiệp bia rượu trong thời gian qua đó là Nghị định 100/2019/NĐ-CP, quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt có hiệu lực từ đầu năm 2020.

Nghị định này đã đặt ra các quy định chặt chẽ hơn đối với việc tiếp thị và quảng cáo bia, cũng như áp dụng các hình phạt nặng hơn khi điều khiển giao thông dưới ảnh hưởng của bia rượu với bất kỳ nồng độ cồn nào trong máu và hơi thở.

Quan sát tác động của Nghị định 100/2019/NĐ-CP, có thể thấy lưu lượng khách đến các quán ăn giảm rõ rệt và người dân có xu hướng chuyển sang các loại nước uống khác như nước suối, nước có ga…

Bên cạnh đó, thách thức thứ hai đến từ đại dịch Covid-19, việc đóng cửa hàng loạt địa điểm kinh doanh trên toàn quốc trong thời gian dịch bệnh đã khiến việc tiêu thụ rượu bia “đóng băng”.

Ông Nguyễn Văn Việt – Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước Giải khát Việt Nam cho biết, chỉ số sử dụng lao động của ngành sản xuất đồ uống thời điểm 1/6/2020 bằng 83,7% so với thời điểm năm trước. Sản lượng bia các loại của cả nước 6 tháng đầu năm 2020 ước đạt 1,955,5 triệu lít bằng 82,6% so với cùng kỳ năm 2019.

Bia không cồn hứa hẹn mở ra cơ hội tương lai

Theo đại diện một số DN, 9 tháng năm 2020 trôi qua đã đánh dấu những thách thức chưa từng có của ngành rượu bia. Tổng công ty cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Hà Nội (Habeco) mất gần một nửa doanh thu quý I/2020 so với cùng kì năm 2019, kéo theo lợi nhuận giảm 55% tương đương 148 tỷ đồng. Đồng cảnh ngộ là Sabeco cũng khép lại 3 tháng đầu năm với doanh thu giảm 47%, ghi nhận mức lợi nhuận thấp nhất kể từ quý I/2016 đến nay.

Cùng với những khó khăn đó, theo các DN, chính sách liên quan đến thuế và một số điều luật liên quan cũng gây khó khăn cho ngành công nghiệp rượu bia, nước giải khát.

Đơn cử như về thuế và giấy phép sản xuất, đồ uống có cồn tại Việt Nam hiện đang phải chịu 3 loại thuế: thuế nhập khẩu (từ 5 - 80% tùy loại FTA), thuế giá trị gia tăng (10%) và thuế tiêu thụ đặc biệt (tăng mạnh từ mức 50% lên đến 65% năm 2018).

Tuy nhiên, PGS.TS Ngô Trí Long cũng nhận định, ngành rượu bia dù có nhiều khó khăn bủa vây nhưng cũng đang đứng trước nhiều cơ hội để phát triển. Cụ thể, mức tiêu thụ bia tăng lên nhanh chóng trong những năm gần đây đã đẩy Việt Nam lên cao hơn trong bảng xếp hạng các thị trường bia lớn của khu vực và thế giới. Hiện Việt Nam là quốc gia tiêu thụ bia cao nhất Đông Nam Á, đứng thứ ba châu Á và nằm trong top 25 của thế giới.

Đặc biệt, tiềm năng lớn của phân khúc “bia không cồn” được xem là chìa khóa giúp tháo gỡ Nghị định 100/2019/NĐ-CP về sức khỏe và an toàn lái xe hiện nay, theo ông Long, bia không cồn hứa hẹn mở ra một tương lai đầy triển vọng cho ngành bia tại Việt Nam.

Điểm hấp dẫn là phân khúc này còn khá non trẻ, số thương hiệu bia không cồn trên thị trường Việt Nam cho đến nay chỉ đếm trên đầu ngón tay. Bên cạnh đó, tiềm năng từ các Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam đã ký kết như Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) và RCEP vừa được ký kết cũng được kì vọng sẽ giúp mở rộng thị trường xuất khẩu rượu bia.

Để có thể giúp DN trong ngành công nghiệp rượu bia vượt qua khó khăn trước mắt và nắm bắt các cơ hội để phát triển, ông Nguyễn Văn Việt – Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam kiến nghị: Về phía Nhà nước cần duy trì sự ổn định về mặt chính sách, đặc biệt là chính sách thuế, phí. Đồng thời tiếp tục nghiên cứu ban hành các giải pháp chính sách hỗ trợ DN trong đó có DN rượu bia, nước giải khát.

Bên cạnh đó, ông Việt cũng đề nghị trong năm 2020, Nhà nước có chính sách giãn thời gian nộp thuế thu nhập DN, tiền thuê đất, thuế tài nguyên môi trường cho các DN trong ngành này.