Hồi tố truy thu thuế gây khó cho ngân hàng

	Thu thuế giá trị gia tăng toàn bộ thư tín dụng: Đi ngược thông lệ quốc tế
	Thuế phòng vệ thương mại tạo sức bật cạnh tranh
	Lợi nhuận trước thuế quý I của ngân hàng tăng khoảng 55-65%

Không phù hợp quy định pháp luật và đi ngược thông lệ quốc tế

Báo cáo về tình hình thực hiện thuế GTGT đối với hoạt động L/C, bà Nguyễn Thị Xuân - đại diện Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, Luật Thuế GTGT và Công văn hướng dẫn về thuế GTGT trước đây đều không đề cập đến việc thu thuế GTGT cho nghiệp vụ L/C. Tuy nhiên, ngày 22/4/2020, Tổng cục Thuế có văn bản số 1606/TCT-DNL chỉ đạo các Cục thuế địa phương từ thời điểm Luật Các TCTD 2010 có hiệu lực (từ 1/1/2011) thư tín dụng là hình thức cung ứng dịch vụ thanh toán theo quy định tại Khoản 15 Điều 4 Luật Các TCTD 2010 và sẽ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT. Do vậy, đề nghị các cục thuế rà soát hướng dẫn các TCTD trên địa bàn có hoạt động này thực hiện kê khai, nộp thuế GTGT. Theo đó, toàn bộ các khoản thu liên quan nghiệp vụ L/C, không phân biệt có cam kết bảo lãnh hay không có cam kết bảo lãnh đều phải chịu thuế GTGT kể từ ngày 1/1/2011.

Quy định tại Công văn số 1606 được đánh giá là không phù hợp quy định pháp luật ngân hàng, thông lệ quốc tế UCP 600 và bản chất của nghiệp vụ L/C, gây khó khăn cho hoạt động ngân hàng. Theo Luật Các TCTD 2010, quy định cấp tín dụng gồm: cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ khác sau khi được NHNN chấp thuận. Thông tư 22/2019/TT-NHNN quy định rõ L/C là một trong các hình thức cấp tín dụng. NHNN cũng đã yêu cầu các TCTD phải phân loại nợ đối với nghiệp vụ L/C tương ứng như bảo lãnh và các khoản cấp tín dụng khác, đồng thời được tính trong tổng mức dư nợ cấp tín dụng của TCTD...

Việc hồi tố ảnh hưởng đáng kể đến tài lực của ngân hàng, rộng ra là nền kinh tế

Dẫn lại Khoản 15 Điều 4 Luật Các TCTD có quy định “Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản là việc cung ứng phương tiện thanh toán; thực hiện dịch vụ thanh toán séc..; Thư tín dụng và các dịch vụ thanh toán khác cho khách hàng thông qua tài khoản của ngân hàng”, theo đại diện Hiệp hội Ngân hàng, quy định trên được hiểu là trong các phương tiện thanh toán có loại hình L/C chứ không phải L/C là hình thức cung ứng dịch vụ thanh toán.

Như vậy, theo các quy định trên, dịch vụ thư tín dụng L/C vừa là hình thức cấp tín dụng trong trường hợp ngân hàng đóng vai trò là ngân hàng phát hành/xác nhận thư tín dụng... vừa là hoạt động thanh toán khi ngân hàng chỉ đóng vai trò là người cung cấp các dịch vụ thanh toán như thông báo L/C, chuyển nhượng L/C và một số hoạt động dịch vụ khác (không cam kết thanh toán). Do đó, việc chỉ căn cứ vào Khoản 15 Điều 4 Luật Các TCTD quy định về “Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản” để kết luận nghiệp vụ thư tín dụng L/C là nghiệp vụ thanh toán, mà không căn cứ các quy định hiện hành khác của Luật Các TCTD và các quy định của NHNN như đã nêu ở trên là chưa đúng bản chất pháp lý, chưa phù hợp quy định pháp luật.

Không chỉ là quy định pháp luật trong nước, chiểu theo thông lệ quốc tế cũng không phù hợp. Tại cuộc họp, đại diện nhóm công tác nước ngoài BWG-VBF cũng khẳng định, nghiệp vụ thư tín dụng L/C tại Việt Nam đang áp dụng theo thông lệ quốc tế UCB 600. Qua khảo sát phần lớn các nước trong khu vực và trên thế giới như Singapore, Malaysia, Indonesia, Hàn Quốc, Australia, UK, EU... đều không áp dụng thu thuế VAT đối với nghiệp vụ L/C vì L/C là cam kết tín dụng.

Không nên hồi tố truy thu thuế

Mặc dù chưa có sự thống nhất, nhưng hiện các cơ quan thuế địa phương đang yêu cầu TCTD rà soát, kê khai và nộp thuế GTGT đối với các khoản thu từ L/C phát sinh từ ngày 1/1/2011. Việc tổ chức hồi tố thu thuế GTGT đối với khoản L/C theo đánh giá của ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng gây rất nhiều khó khăn cho các ngân hàng. Do bản chất thuế GTGT là thuế gián thu, nên việc “hồi tố”, truy thu thuế GTGT đối với dịch vụ L/C trong 10 năm qua là hoàn toàn không khả thi và bất hợp lý.

“Thống kê lại các khoản L/C trong một năm đã khó, chưa nói là 10 năm qua khách hàng của ngân hàng biến động rất lớn, nên việc hồi tố thu thuế GTGT các khoản L/C là rất khó khăn, phức tạp”, ông Hùng nói thêm.

Chia sẻ cụ thể hơn những khó khăn, đại diện các ngân hàng cho biết, các TCTD sẽ gặp khó khăn rất lớn trong bối cảnh các TCTD đã thực hiện công bố báo cáo tài chính và đã được kiểm toán, quyết toán thuế, chia cổ tức cho cổ đông. Đối với doanh nghiệp, trường hợp phải nộp bổ sung số thuế đã phát sinh từ năm 2011 đến nay, thì TCTD phải liên hệ và thu lại từ khách hàng. Điều này sẽ gây khó khăn và ảnh hưởng đến tình hình tài chính của doanh nghiệp nhất là hiện nay nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn vì dịch Covid-19. Thêm vào đó, với khoảng thời gian 10 năm từ năm 2011 đến nay đã có rất nhiều thay đổi, có thể có nhiều khách hàng không còn quan hệ giao dịch với TCTD hoặc đã giải thể, phá sản nên TCTD không thể thu thuế bổ sung được từ khách hàng.

Một nguyên tắc cơ bản của thuế GTGT là khi các TCTD kê khai và nộp thuế GTGT đầu ra, các khách hàng doanh nghiệp (chủ yếu là doanh nghiệp nhập khẩu) sẽ được kê khai và khấu trừ thuế GTGT đầu vào tương ứng. Không ít trong số các doanh nghiệp này được hoàn thuế GTGT. Như vậy, triển khai thu thuế GTGT đối với các nghiệp vụ L/C từ năm 2011 đến nay sẽ làm tăng gánh nặng về hành chính cho cả các doanh nghiệp, TCTD và cơ quan thuế, hệ thống kho bạc trên toàn quốc nhưng thu ngân sách Nhà nước không tăng do một bên phải nộp và bên kia thì khấu trừ toàn bộ.

“Việc hồi tố thuế về bản chất nộp thuế ngân sách nhà nước tăng không nhiều nhưng tạo khối lượng công việc hết sức lớn gây khó khăn cho các TCTD trong bối cảnh hiện nay họ đang gồng mình hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho khách hàng, giảm lãi suất, giảm phí để giúp doanh nghiệp vượt qua đại dịch Covid. Chưa kể, trong bối cảnh ngân hàng hội nhập sâu quốc tế chúng ta lại đưa ra quy định không phù hợp với thông lệ quốc tế ảnh hưởng lớn đến nghiệp vụ ngân hàng các TCTD, các TCTD nước ngoài và cả khách hàng. Một quy định chưa lượng hóa được hiệu quả mà gây tốn kém chi phí xã hội cần xem xét đánh giá lại”, ông Hùng nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, đại diện nhóm công tác ngân hàng nước ngoài cho rằng, các chuyên gia thuế nước ngoài đều ngạc nhiên với kiến nghị thu thuế GTGT đối với nghiệp vụ L/C. “Việt Nam sắp gia nhập Hiệp hội thương mại quốc tế thế giới, do đó nên tham khảo thông lệ thực tiễn trên thế giới liên quan đến nghiệp vụ thuế GTGT tránh tình trạng không thống nhất với các nước trên thế giới. Vì nghiệp vụ L/C là nghiệp vụ theo thông lệ quốc tế mà hầu hết các nước đang áp dụng”, vị này khuyến nghị.

Đại diện BIDV nhấn mạnh: việc hồi tố ảnh hưởng đáng kể đến tài chính, nhân lực vật lực của ngân hàng, tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu, rộng ra là nền kinh tế. Vì vậy, đại diện BIDV cũng như các ngân hàng tham gia cuộc họp kiến nghị, trong thời gian chờ đợi quyết định cuối cùng là có thu hay không thu thuế GTGT đối với nghiệp vụ L/C, các ngân hàng vẫn thực hiện như quy định hiện hành, không thực hiện hồi tố.

Để giải quyết bất cập trên, bên cạnh đề nghị không nên hồi tố truy thu thuế nghiệp vụ L/C, ông Nguyễn Quốc Hùng đề xuất, NHNN cần có quan điểm hết sức rõ ràng, lý giải trên cơ sở quy định pháp luật để Bộ Tài chính, Tổng cục thuế, Bộ Tư pháp và cơ quan khác hiểu được đầy đủ chính xác quy định tại khoản 15 điều 4 Luật Các TCTD.

“Về phía Hiệp hội Ngân hàng với vai trò là cầu nối, sẽ tổng hợp ý kiến hội viên là các TCTD để báo cáo Thủ tướng. Qua đó mong muốn các TCTD thực hiện theo Luật Các TCTD đồng thời phải theo thông lệ quốc tế, đảm bảo hoạt động một cách hiệu quả nhất tạo điều kiện cho khách hàng doanh nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”, ông Hùng chia sẻ thêm.