Khi đỉnh Hủa Xi Pan thức giấc

Dòng ký ức về những ngày đầu tiên vạch núi, mở đường định vị tuyến cáp treo Fansipan 5 năm về trước trong một phút chốc khiến người đàn ông rắn rỏi trước mắt chúng tôi bần thần. Anh bảo: Với anh và rất nhiều cán bộ, kỹ sư từng ăn rừng, ngủ núi nhằm dựng lên tuyến cáp 3 dây kỳ vĩ ngày ấy, Fansipan còn lớn hơn cả một giấc mơ hoang đường.

Giấc mơ chạm đỉnh… Hủa Xi Pan

Fansipan, trong tiếng bản địa còn có một tên gọi khác là Hủa Xi Pan, nghĩa là phiến đá khổng lồ chênh vênh. Theo tư liệu của Viện địa chất Việt Nam, toàn bộ đỉnh núi anh cả của Đông Dương là một khối đá hoa cương kỳ vĩ đột khởi từ sâu trong lòng đất do hoạt động kiến tạo đặc thù từ hơn 250 triệu năm về trước. Đây cũng chính là dãy núi có địa hình phức tạp vào bậc nhất của tỉnh lỵ Lào Cai nói riêng và cả Tây Bắc nói chung. Cũng chính bởi vậy, việc chinh phục phiến đá khổng lồ chênh vênh đầy kiêu hãnh vươn lên giữa đại ngàn Hoàng Liên ấy chưa bao giờ là chuyện… dễ.

Cờ Tổ quốc tung bay trên đỉnh Fansipan

Năm 1964, trong bức thư gửi Tô Hoài từ Fansipan, nhà văn Nguyễn Tuân có viết: “Hoài. Mình leo Hoàng Liên Sơn cả lên cả xuống mất 5 ngày. Người đang mệt và đầu gối rất đau. Mình ở trên đỉnh cao nhất được thấy hoa Đỗ quyên nở rất đẹp… Trong đời mình, trong mọi mùa xuân, mình chưa bao giờ thấy mây và hoa nhiều đến thế. Lên đây lạnh, mưa gió như bão, túi luôn phải có chai rượu mạnh để chống khí núi…”.

Phải một năm sau đó nữa, đoàn công tác chính thức để đo đạc, khảo sát mới được thành lập. Cụ thể, năm 1965, nhà địa chất E.P. Izokh trong nhóm chuyên gia Liên Xô đã vượt rừng, vượt khe lên Fansipan trong giấc mơ lần đầu bản đồ hóa, địa chất hóa ngọn Hủa Xi Pan huyền thoại. Cũng kể từ đây, lối mòn dẫn lên điểm cao nhất của 3 nước Đông Dương dần được phát lộ. Thời gian lên đỉnh cũng rút ngắn dần.

Má A Tông, người bản Sa Pả cho tới tận lúc này vẫn nhớ như in độ khó của cung đường ngoằn ngoèo và dốc đứng dẫn lên đỉnh Fansipan trong những ngày cậu làm porter tour. Gùi theo cơ man thức ăn, nước uống trên lưng, đoàn người lầm lũi mở cửa rừng, khó nhọc tiến về phía đỉnh.

Lê Hồng Quang – một phượt thủ kỳ cựu cũng đồng thời là người đã “khai sinh” ra đỉnh chóp kim loại trên đỉnh Fansipan cũng phải lắc đầu quầy quậy mỗi lần nhắc lại hành trình đã đi qua. Anh bảo cực nhất là những lúc gặp mưa. Nước từ trên những tán rừng lớn đổ ồng ộc xuống phía dưới khiến cho con đường vốn đã ẩm ướt hàng ngày trở nên trơn tuột. Gió Ô Quy Hồ từ sườn Lai Châu cũng ào ạt lùa về, tạt thẳng vào mặt những gã trai đã ướt đầm và đang run lập cập. Rất nhiều người đã buộc phải bỏ cuộc giữa chừng vì không thể chịu được hành trình kéo dài 3-4 ngày đêm như thế.

“Cuộc chơi” với… nóc nhà Đông Dương khi đó chắc chắn chỉ dành riêng cho những gã có đủ máu liều, đủ đam mê và cả ý chí lẫn sức bền phi thường để căng mình ra với núi đá nguyên sinh ròng rã trong non nửa một tuần trời. Tuyệt nhiên chẳng ai dám nghĩ tới viễn cảnh xa xôi rằng có một ngày tất cả sẽ có thể chạm tay vào cột mốc đánh dấu độ cao 3.143m. Fansipan với biển mây trắng xóa, hoa Đỗ quyên đỏ cả vạt rừng… khi ấy vẫn cứ phải ngậm ngùi chịu sự lãng quen trong gió tuyết Sa Pa…

Anh Lê Hồng Quang (phải) người khai sinh ra chóp kim loại trên đỉnh Fansipan

Gian nan vẽ… đường bay trên thung lũng Mường Hoa

Giấc mơ chinh phục Fansipan dành cho số đông cứ thế ngủ vùi cho tới cuối năm 2013. Vào thời điểm này, công trình xây dựng cáp treo Fansipan chính thức được khởi công. Từ khắp nơi, hàng trăm cán bộ, kỹ sư và công nhân của Sun Group mang theo ý chí, quyết tâm cao độ trong nỗ lực “không tưởng” để kéo một con đường riêng nối thẳng từ thị trấn Sa Pa lên đỉnh trời.

Ngay khi dự án được khởi động, cựu porter tour Má A Tông bản Sa Pả đã xin vào Công ty TNHH Dịch vụ Du lịch cáp treo Fansipan Sa Pa. Vốn tưởng kinh nghiệm đi rừng dày dặn trước kia sẽ giúp cho cậu trai người Mông… dễ thở hơn khi làm việc, thế nhưng, thực tế lại hoàn toàn khác.

Nếu như trước đây, Tông chỉ dẫn đoàn men theo đường Trạm Tôn để lên đỉnh thì thử thách lần này dành cho cậu lại khó hơn gấp nhiều lần. Tuyến thi công cáp nằm vắt thẳng vào sâu trong lõi đại ngàn cộng với chủ trương phải giữ rừng bằng mọi giá từ chủ đầu tư buộc toàn bộ quá trình vận chuyển, lắp đặt đều phải thực hiện bằng sức người.

“Bữa đầu tiên nhận việc, tôi được giao vác một bao xi măng từ chân núi lên điểm xây T3 [độ cao 1.800m]. Lên đến nơi thì cũng kiệt sức”, Tông nhớ lại.

Lúc này, hành trình đã không còn được tính bằng cây số nữa mà bằng cách đếm số con dốc và trảng rừng đã leo qua. Lối đi không còn là những đường mòn in đầy dấu chân khách phượt mà đã chằng chịt cây rừng. Dốc nối dốc, cây níu chặt chân người. Gặp những đoạn đá dựng đứng như sống lưng ngựa chồm lên, chỉ cần sẩy chân đã có thể bị trượt dài xuống phía dưới cả chục mét. Để di chuyển qua vực sâu, thậm chí, các kỹ sư, công nhân phải tự đóng thang bằng cây rừng hoặc buộc dây vào các gốc cây cổ thụ rồi đu mình vượt núi. Chuyện người bị lạc trong “trận đồ bát quái” rừng Hoàng Liên cũng không phải hiếm.

Bên trong những căn lều tạm của kỹ sư và công nhân xây dựng Fansipan

Cựu kỹ sư trắc đạc Trịnh Văn Hà khẽ nheo mắt khi nhớ về những ngày tháng anh tự gọi là điên rồ ấy. Là một trong những người xuất hiện sớm nhất ngay từ giai đoạn đầu, anh nếm trải đủ vị đắng… mang tên lạc đường.

Anh Hà kể lại: “Có lần, tôi và anh Hằng (Một thành viên khác trong đoàn khảo sát - PV) di chuyển về lán lúc 3 giờ chiều. Mặc dù đã đánh dấu điểm xuất phát bằng một thân cây to người bản địa hạ xuống làm quan tài, nhưng đi hơn 1 giờ di chuyển, chúng tôi lại quay lại đúng điểm đó. Một hơi lạnh chạy dọc theo sống lưng. Chúng tôi quyết định không đi theo suối mà trèo qua ngọn núi cắt rừng về lán…”.

Đi đã khổ một, ăn ở tại Fansipan giai đoạn 2013-2016 còn khổ gấp trăm lần. Do đặc thù công việc, hầu hết thời gian của những Má A Tông, Trịnh Văn Hà… đều phải lưu trú trong rừng sâu. Những “phòng ở” di động được họ dựng lên chỉ bằng tre nứa uốn cong thành mái vòm, phía trên được phủ sơ sài bởi lá cây và bạt dứa. Gặp những ngày gió lớn hay mưa tuyết đổ về, căn phòng đơn sơ ấy cũng oằn mình, phập phồng… chờ sập. Chỉ tính riêng trong khoảng thời gian hơn 800 ngày đêm thi công cáp treo Fansipan, đã có tới 5 lần xuất hiện tuyết. Gặp kiểu thời tiết đỏng đảnh này, phải mất mấy ngày, đồ tiếp tế mới tới nơi. Đến lúc mở ra, cá khô, thịt thà đã chảy nước, bốc mùi không sử dụng được. Thậm chí, trong nhiều giai đoạn, anh em trong rừng chỉ còn biết chia nhau vài gói mỳ tôm cầm hơi hoặc ăn tạm rau rừng để có sức tiếp tục làm việc.

Từng ấy thứ khắc vào ký ức những người ôm giấc mơ vẽ đường bay lên đỉnh trời một ấn tượng chẳng thể nào phai nhạt. Đến độ, về sau, khi hồi tưởng lại, Trịnh Văn Hà từng viết: Mỗi ngày trôi qua, thêm những thử thách chất chồng. Gạo, đồ ăn bắt đầu cạn dần, môi nứt nẻ, bàn chân bàn tay tấy đỏ, nét mệt mỏi hiện lên từng khuôn mặt...

Thế nhưng, có một điều kỳ lạ: 800 ngày đêm ăn rừng, ngủ núi, thở băng tuyết ấy lại đã không thể mài mòn ý chí sắt đá của những người Fansipan. Họ đã dùng mồ hôi, nước mắt, máu và cả thanh xuân của mình để từng bước hiện thực hóa “giấc mơ hoang đường” tạo lối cho tất cả được quyền chạm vào đỉnh chóp 3.143m. Thành quả để lại là đầu năm 2016, tuyến cáp kỳ vĩ dài hơn 7km đã chính thức được đưa vào vận hành, rút ngắn quãng đường từ Sa Pa lên nóc nhà Đông Dươg xuống chỉ còn 15 phút. Và cũng bắt đầu từ đây, một huyền thoại mới mang tên Fansipan đã chính thức bắt đầu…

5 năm đã qua đi kể từ ngày đó. Giờ Sa Pa đã thực sự thay da, đổi thịt nhờ tuyến cáp ngày nào. Từ một điểm giàu tiềm năng nhưng “ngủ quên” bởi… đường đi khó, Sa Pa đã thôi không còn lặng lẽ nữa. Và Fansipan thậm chí còn vươn mình trở thành “viên ngọc quý” của du lịch Việt Nam khi lần lượt chinh phục một loạt giải thưởng danh giá như "Điểm đến du lịch văn hóa hàng đầu thế giới" (2019, 2020) do "Oscar của ngành du lịch thế giới" - World Travel Awards (WTA) trao tặng; "Điểm du lịch có thắng cảnh thiên nhiên hấp dẫn hàng đầu thế giới" (2020). Còn riêng với những người như A Tông, anh Trịnh Văn Hà…, phần thưởng lớn nhất là được quay trở lại “trận địa xưa” và chứng kiến những nụ cười viên mãn của hàng nghìn du khách trên đỉnh Fansipan mỗi ngày.