Không khoan nhượng với sở hữu vốn vượt giới hạn

Không còn thời gian

NHNN Việt Nam vừa ban hành Thông tư 06/2015/TT-NHNN quy định thời hạn, trình tự, thủ tục chuyển tiếp đối với trường hợp sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định tại Điều 55 Luật Các TCTD.

NHNN sẽ áp dụng phương án tái cơ cấu lại các TCTD mà có cổ đông, nhóm cổ đông sở hữu cổ phần vượt giới hạn

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý tại Thông tư 06 đó là NHNN yêu cầu các TCTD phối hợp với cổ đông, nhóm cổ đông có liên quan sở hữu cổ phần vượt giới hạn, lập kế hoạch khắc phục việc sở hữu cổ phần vượt giới hạn đảm bảo chậm nhất ngày 31/12/2015, tỷ lệ sở hữu cổ phần vượt giới hạn của các đối tượng trên tuân thủ theo quy định tại Luật Các TCTD. Việc NHNN đưa ra chốt chặn tại Thông tư 06 cho thấy, cơ quan quản lý rất quyết tâm nhằm đảm bảo tiến độ thoái vốn đối với các TCTD, đồng thời nỗ lực giải quyết vấn đề sở hữu chéo.

Theo tính toán của TS. Nguyễn Trí Hiếu, chỉ còn 6 tháng nữa để các cổ đông, nhóm cổ đông hoàn thành nhiệm vụ. Xét về góc độ thời gian, 6 tháng là quá ngắn để cho các đối tượng trên có thể thoái vốn theo đúng quy định. Vì tình hình TTCK đang gặp nhiều khó khăn, nên việc mua bán cổ phần các NH không phải là câu chuyện đơn giản. Nhưng trên thực tế, chủ trương này đã được NHNN đưa ra tại Thông tư 36 ban hành cuối tháng 11/2014. Chừng đó thời gian cũng đủ để các NH cùng các cổ đông lên kế hoạch thoái vốn. Do đó, dù thời điểm chốt chặn của NHNN còn ngắn, nhưng theo ông Hiếu các cổ đông, nhóm cổ đông của các NH cũng đã có đủ thời gian chuẩn bị cho hoạt động thoái vốn.

Thời gian qua các NH đã rất tích cực trong hoạt động thoái vốn như mua lại công ty tài chính của các Tập đoàn, Tổng công ty… Nhưng với sự lình xình của TTCK hiện nay, TS. Cấn Văn Lực e rằng, kế hoạch thoái vốn của các cổ đông, nhóm cổ đông NH khó hoàn thành theo quy định. Chưa kể đến việc các Tập đoàn, Tổng công ty đang nắm giữ tỷ lệ cổ phần vượt quy định tại các NH có thực hiện thoái vốn và có làm được song hành với NH hay không? Cụ thể, hiện EVN nắm giữ 16% cổ phần ABBANK; PVN nắm 52% cổ phần PVcomBank… Đối với chủ trương thoái vốn ngoài ngành của các Tập đoàn, Tổng công ty đã có cơ chế cho phép bán dưới giá vốn góp ban đầu và cơ chế bán vốn. Nhưng đến thời điểm này, hoạt động thoái vốn của các DN này vẫn tỏ ra khá chậm chạp.

Theo ông Lực, để đẩy nhanh hoạt động thoái vốn của các Tập đoàn, Tổng công ty, bản thân DN và người đứng đầu các Bộ ngành phải quyết liệt trong thực thi chính sách, nhất là phải hướng dẫn triển khai chi tiết. Ví như, đưa ra quy định cụ thể mức độ chênh lệch giá gốc ban đầu với giá bán hiện tại là bao nhiêu thì được. Lúc đó các DN mới mạnh dạn triển khai. Nếu không họ sợ phải chịu trách nhiệm về việc làm thất thoát vốn Nhà nước thì không ai dám bán cổ phần, đấy là chưa kể đến sự phức tạp trong việc thoái vốn của các Tập đoàn. Ví dụ EVN có Công ty tài chính điện lực, ngoài các chức năng giống như các công ty tài chính khác, đơn vị này còn có chức năng khác là quản lý vốn vay ODA…

Vì vậy, theo TS. Lực, trong quá trình thoái vốn của các Tập đoàn, Tổng công ty sẽ còn gặp nhiều vướng mắc. Và việc có cho phép những trường hợp ngoại lệ hay không phụ thuộc vào Chính phủ. Nhưng trước mắt, các chuyên gia NH khuyến nghị các Bộ ngành liên quan và DN cần phải phấn đấu tối đa thực hiện thoái vốn ngoài ngành, cụ thể là ngành NH để đảm bảo hoạt động NH ngày càng lành mạnh, minh bạch hơn.

“Dù còn khó khăn nhưng đây là thời điểm thích hợp để thực hiện và không nên lùi lại thời hạn cho các cổ đông, nhóm cổ đông thoái vốn”, TS. Hiếu nhấn mạnh quan điểm.

Sức ép đã đủ?!

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý tại Thông tư 06 là NHNN quy định, nếu đến ngày 31/12/2015, cổ đông không giảm được tỷ lệ cổ phần sở hữu vượt giới hạn cho phép thì NHNN sẽ có những biện pháp mạnh như buộc cổ đông, nhóm cổ đông có liên quan hoặc đại diện phần góp vốn phải rút lui khỏi HĐQT và/hoặc vị trí điều hành. Các đối tượng này không được phép nhận cổ tức bằng tiền đối với phần cổ phần vượt giới hạn cho phép. Thậm chí nếu cần thiết, NHNN sẽ áp dụng phương án tái cơ cấu lại các TCTD mà có cổ đông, nhóm cổ đông sở hữu cổ phần vượt giới hạn…

Đây là những quy định, theo TS. Cấn Văn Lực là khá cứng rắn của NHNN và sẽ tạo áp lực đối với các cổ đông, nhóm cổ đông buộc phải thoái vốn. Đồng quan điểm, thành viên HĐQT của một NH bình luận thêm: nếu có cổ phần lớn trong NH mà không được tham dự vào trong HĐQT thì đây là thiệt thòi lớn đối với đối tượng này…

Cơ quan quản lý phải rất quyết liệt, không khoan nhượng đối với hoạt động thoái vốn của các cổ đông

Thế nhưng, theo TS. Hiếu tất cả những hình phạt như thế cũng chưa đủ mà có thể NHNN phải làm quyết liệt hơn để buộc những cá nhân, tổ chức cố tình chần chừ không thoái vốn hoặc lách chính sách. Chẳng hạn, dù không tham gia HĐQT nhưng có thể họ dùng thành viên khác trong HĐQT thao túng NH mà không cần phải hiện diện tại NH đó. Thực tế là có rất nhiều kênh để các cổ đông sử dụng “quyền lực đen” thao túng NH. Một trong những lý do khiến Oceanbank, VNCB bị NHNN mua giá 0 đồng là do các cổ đông lớn nắm giữ chi phối thao túng NH. Nên với quy định mới này, vấn đề lợi ích nhóm, sở hữu vượt trần thao túng tại một NH sẽ khó có thể tiếp tục.

Vì vậy, theo TS. Hiếu, cơ quan quản lý phải rất quyết liệt, không khoan nhượng đối với hoạt động thoái vốn của các cổ đông. Trong trường hợp cần thiết, NHNN nên sử dụng biện pháp cưỡng chế cổ đông, các bên liên quan phải thoái vốn sang định chế trung gian do NHNN quản lý. Khi đó NHNN sẽ phải có quyền định giá thoái vốn.

Việc thoái vốn theo đúng quy định của NHNN cũng như pháp luật sẽ không dễ dàng khi động chạm đến quyền và lợi ích của nhiều cổ đông lớn. Nhưng đây là vấn đề trước sau phải thực hiện, góp phần tạo trật tự trên thị trường, làm nền móng để xây dựng hệ thống TCTD vững mạnh. “Nếu càng trì hoãn, cái giá phải trả của hệ thống NH sẽ ngày càng đắt hơn”, một chuyên gia NH khẳng định.