Không phải cứ thua lỗ là bị kỷ luật

	Ngổn ngang cổ phần hóa đơn vị sự nghiệp công
	Cổ phần hóa vẫn “án binh bất động” vì có nhiều người né tránh

Nhà máy nhiệt điện Cà Mau

Thưa ông, không chỉ tiến độ CPH, thoái vốn vẫn chậm, không đạt được theo kế hoạch mà còn chậm quyết toán bàn giao sang công ty cổ phần, chậm bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước về Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC). Nhiều DN sau CPH vẫn lần lữa không niêm yết trên thị trường chứng khoán. Ngoài những nguyên nhân khách quan thì có nguyên nhân chủ quan nào, thưa ông?

Nguyên nhân quan trọng nhất vẫn là một số bộ, ngành, địa phương, một số DNNN còn chưa thực sự nghiêm túc thực hiện. Vai trò, nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị còn chưa cao, chưa quyết liệt. CPH xong, phải niêm yết trên thị trường chứng khoán, tức là phải công khai, minh bạch thông tin. Nhưng có những người không muốn điều này nên cố tình né tránh.

Từ đầu năm nay, Thủ tướng Chính phủ đã phải ban hành Chỉ thị 01/CT-TTg về việc tăng cường công tác chỉ đạo, đẩy mạnh cơ cấu lại, sắp xếp, đổi mới, CPH và thoái vốn. Chỉ thị yêu cầu phải xác định rõ trách nhiệm cá nhân, tổ chức trong việc để chậm trễ trong công tác CPH, quyết toán, thoái vốn, đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán. Thủ tướng yêu cầu có chế tài đủ mạnh, xử lý nghiêm các vi phạm, không để tái diễn tình trạng không chấp hành kỷ luật, kỷ cương hành chính, chấp hành các quy định về CPH, thoái vốn. Nhưng vì sao vẫn chưa có ai bị xử lý, vậy có vùng cấm nào không, trách nhiệm của Bộ Tài chính thế nào, thưa ông?

Bộ Tài chính là cơ quan quản lý nhà nước về tài chính, ban hành các chính sách tài chính, có nhiệm vụ theo dõi, giám sát chặt chẽ và công bố danh sách những DN chậm thoái vốn. Bộ chỉ có thể phát hiện những người, những DN không chấp hành quy định.

Thực hiện Chỉ thị 01/CT-TTg, bộ đã công bố bao nhiêu DN đã CPH chưa niêm yết, bộ cũng công khai danh tính bộ ngành, địa phương, DN nào chậm CPH, chậm thoái vốn, công bố DN nào đã CPH nhưng chậm quyết toán… Quyền xử phạt theo quy định là quyền của Chính phủ và Chính phủ đã giao Bộ Nội vụ.

Tất nhiên, việc chậm, không đạt kế hoạch có những nguyên nhân khách quan và chủ quan, tới đây trong quá trình sơ kết, rà soát lại thì các DN, bộ ngành sẽ phải kiểm điểm đánh giá lại và báo cáo Chính phủ để thực hiện đúng theo Chỉ thị 01.

Thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục cùng các bộ, ngành, địa phương thường xuyên cảnh báo các đại diện chủ sở hữu trong việc chậm thoái vốn, CPH theo đúng quy định pháp luật.

“Vẫn còn tư tưởng ngại thay đổi, không muốn đổi mới vì lợi ích cá nhân, đặc quyền, đặc lợi, lợi ích cục bộ của ngành, lĩnh vực, thậm chí có trường hợp tham nhũng, che giấu sai phạm, cố tình làm chậm, không thúc đẩy thực hiện nhiệm vụ quan trọng này”, Thủ tướng phát biểu Tại Hội nghị Đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DN Nhà nước (DNNN) ngày 16/10/2019. Theo số liệu mới nhất của Bộ Tài chính thì có 13% số DNNN làm ăn thua lỗ. Vậy ông có thể cho biết tình hình sức khỏe DNNN như thế nào?

Tính đến thời điểm kết thúc năm tài chính 2018 có 855 DN có vốn Nhà nước (505 DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ (sau đây gọi là DNNN) và 350 DN có cổ phần, vốn góp của Nhà nước). Tổng vốn Nhà nước đang đầu tư tại 855 DN là 1.533.001 tỷ đồng. Tổng tài sản của các DN có vốn nhà nước đạt 3.715.187 tỷ đồng, tăng 2% so với thực hiện năm 2017. Trong 855 DN này, có 110 DN có kết quả kinh doanh bị lỗ (chiếm 13% tổng số DN có vốn Nhà nước).

Nhưng nhìn chung tuy chưa được như kỳ vọng nhưng đáng mừng là khu vực DNNN nắm trụ cột của quốc gia vẫn có kết quả tốt, tăng trưởng cả về vốn, lợi nhuận và nộp ngân sách nhà nước.

Nhưng theo kết quả tổng hợp thì các chỉ tiêu về tình hình tài chính và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2018 của 505 DNNN đều có xu hướng tăng lên so với năm 2017. Nhìn chung hoạt động sản xuất kinh doanh của các DNNN đều đạt được mục tiêu tăng trưởng, phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh, tập trung nguồn lực tài chính tái đầu tư mở rộng hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN, đồng thời góp phần phát triển kinh tế, tăng thu cho ngân sách nhà nước, giải quyết việc làm cho người lao động.

Về tình hình tài chính và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của 350 DN có cổ phần, vốn góp của Nhà nước cho thấy các DN sau CPH vẫn có xu hướng tăng trưởng ổn định, tỷ lệ vốn nhà nước góp tại các công ty cổ phần có xu hướng dịch chuyển gắn liền với quá trình tái cơ cấu, CPH DN nhà nước. Tuy nhiên, vẫn còn có một số DN sau CPH hoạt động kém hiệu quả, kinh doanh thua lỗ nên không bảo toàn được vốn chủ sở hữu.

Nhiều ý kiến cho rằng, không ít lãnh đạo DNNN, lãnh đạo các bộ ngành, địa phương lo rủi ro trách nhiệm nên “thủ an”, họ thà bị phê bình vì “không làm” hơn là làm mà bị rủi ro bị chịu trách nhiệm làm mất vốn nhà nước. Trong sản xuất kinh doanh, hay CPH, thoái vốn thì không phải dự án nào cũng có hiệu quả cao. Vậy giải tỏa tâm lý “cầu an” này như thế nào, thưa ông?

Thời gian vừa qua, hàng loạt chính sách, cơ chế được ban hành đưa ra rất nhiều quy định chặt chẽ để chống thất thoát vốn, tài sản nhà nước khi CPH. DN CPH có quy mô lớn, phức tạp, phát sinh nhiều vướng mắc, trong khi cơ chế chặt chẽ hơn, nên những người có trách nhiệm CPH của các bộ, ngành, địa phương và ban lãnh đạo DN có tâm lý e ngại, sợ trách nhiệm, dẫn đến không dám mạnh dạn triển khai.

Về dự án thua lỗ, thì nói rõ thế này, đánh giá hiệu quả của DN là đánh giá tổng thể cả năm hoạt động của DN, nếu DN bảo toàn vốn, có lợi nhuận là hoàn thành nhiệm vụ. Với dự án cụ thể, những dự án trọng yếu của DN thì phải bảo đảm thực hiện đúng quy định pháp luật. 12 dự án thua lỗ vừa qua là hoàn toàn sai pháp luật gây ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động của DN.

DN thì năm lỗ năm không, có dự án hiệu quả nhưng cũng có dự án không hiệu quả. Chúng tôi cho rằng khi đánh giá về hoạt động của DN, nếu lãnh đạo DN làm nghiêm túc, đúng quy định, đúng thẩm quyền, dự án quy mô lớn trình cấp có thẩm quyền thì nếu có lỗ thì đó là lỗ do rủi ro kinh doanh, người lãnh đạo sẽ được đánh giá công bằng. Còn nếu vi phạm pháp luật thì phải chịu kỷ luật. Lỗ do làm trái pháp luật thì không phải do rủi ro kinh doanh mà là cố ý làm trái rồi.

Pháp luật cũng rất công bằng, có tình, có lý, xem xét rất kỹ phần công phần tội. Pháp luật cho phép nếu làm đúng quy định pháp luật, làm công khai minh bạch mà không may bị lỗ do rủi ro thị trường thì không ai bị kỷ luật, người đứng đầu DN được cơ hội khắc phục.