Khuôn khổ các mô hình tài chính nhỏ lẻ

	Quy định về họ, hụi, biêu, phường
	Chặn thanh toán chui… cách nào?

Phường, hụi cần đăng ký, chứng thực

Theo Nghị định 19/2019/NĐ-CP (Nghị định 19) về họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi tắt là phường, hụi) vừa được Chính phủ ban hành ngày 19/2, bắt đầu từ đầu tháng 4 năm nay việc thành lập và tổ chức hoạt động của các đơn vị phường, hụi sẽ phải chịu một số ràng buộc về pháp lý.

Nghị định19 tạo ra hành lang pháp lý xử lý các vụ khiếu kiện, tranh chấp liên quan đến phường, hụi

Cụ thể, người tham gia các dây phường, hụi phải đảm bảo có độ tuổi từ 18 tuổi trở lên. Các thành viên từ 15 - 18 tuổi nếu có tài sản riêng cũng được phép tham gia, tuy nhiên nếu tài sản riêng là bất động sản, động sản phải đăng ký để tham gia dây họ thì phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý…

Nhằm bịt lỗ hổng pháp lý và tạo cơ sở để giải quyết các tranh chấp, khiếu kiện, Nghị định 19 quy định rõ: Thoả thuận về dây họ được thể hiện bằng văn bản; văn bản thoả thuận về dây họ được công chứng, chứng thực nếu những người tham gia dây họ yêu cầu. Chủ họ phải là người từ đủ 18 tuổi trở lên và không thuộc trường hợp mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định tại Bộ luật Dân sự. Trường hợp các thành viên tự tổ chức dây họ thì chủ họ là người được hơn một nửa tổng số thành viên bầu, trừ trường hợp các thành viên có thỏa thuận khác.

Cũng theo nghị định, khi góp hụi, lĩnh hụi, nhận lãi, trả lãi hoặc thực hiện giao dịch khác có liên quan thì thành viên cũng có quyền yêu cầu chủ hụi hoặc người lập và giữ sổ hụi cấp giấy biên nhận về việc đó để có cơ sở trong trường hợp các thành viên xảy ra khiếu kiện.

Ngoài ra, để giám sát chặt các hành vi biến tướng từ phường, hụi nhằm cho vay nặng lãi hoặc lừa đảo chiếm đoạt, nghị định quy định, lãi suất trong phường, hụi có lãi do các thành viên của dây phường, hụi thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ nhưng không vượt quá 20%/năm của tổng giá trị các phần họ phải góp trừ đi giá trị các phần họ đã góp trên thời gian còn lại của dây họ. Trường hợp mức lãi suất giới hạn nói trên được điều chỉnh bởi cơ quan có thẩm quyền theo quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật Dân sự thì áp dụng mức lãi suất giới hạn được điều chỉnh đó.

Để tạo điều kiện cho người dân chủ động tham gia hoặc chấm dứt tham gia các tổ chức phường, hụi; Nghị định 19 cũng đưa ra các quy định chi tiết cho phép các thành viên được rút khỏi phường, hụi khi thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính. Trường hợp rút khỏi phường, hụi của thành viên đã góp phường, hụi họ mà chưa lĩnh phường, hụi, nghị định quy định, các thành viên được nhận lại các phần họ theo thỏa thuận.

Trường hợp không có thỏa thuận, thành viên rút khỏi dây họ được nhận lại các phần họ đã góp tại thời điểm kết thúc dây họ; nếu có lý do chính đáng thì được nhận lại phần họ đã góp tại thời điểm rút khỏi dây họ. Tuy nhiên, thành viên rút khỏi dây họ phải hoàn trả một phần tiền lãi đã nhận (nếu có) và thực hiện nghĩa vụ khác theo thỏa thuận; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định tại Bộ luật Dân sự…

Nghị định cũng quy định cụ thể về việc giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm như: Chủ họ, thành viên, cá nhân, tổ chức liên quan có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác khi tham gia quan hệ về họ…

Cần thêm những chế tài cụ thể

Đánh giá về vai trò tích cực của các tổ chức phường, hụi trên thực tế, những người dân đã từng tham gia cho rằng nếu so sánh với việc phải vay mượn từ các nguồn tín dụng đen không quen biết như các công ty cho vay trực tuyến trả góp theo ngày, theo tuần thì việc tham gia các phường, hụi tự nguyện cơ bản là tốt đẹp hơn.

Ông Trịnh Văn Sâm - ngụ tại phường Long Bình Tân, TP. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai cho biết, thời gian vừa qua nhiều đơn vị doanh nghiệp hoặc các tổ chức tài chính lôi kéo người dân tham gia vào các mô hình cho vay trả góp hình thức gần giống với góp hụi theo tuần, theo ngày. Tại Biên Hòa, một số đơn vị cho vay trả góp 20 triệu đồng trong 25 ngày với mức phí 2 triệu đồng.

“Họ cho mình nhận tiền trước 18 triệu đồng nhưng mỗi ngày phải góp 1 triệu đồng, áp lực lắm. Bần cùng bất đắc dĩ thì mới phải vay chỗ không quen biết chứ nếu có anh em bạn bè thân quen mà nhóm hụi với nhau thì mỗi ngày mình phải góp ít hơn”, ông Sâm nói.

So sánh với mức vay vốn tiêu dùng nhanh của các công ty tài chính hiện tại, ông Vũ Văn Lập (ngụ tại phường Trảng Dài, TP. Biên Hòa) cũng cho rằng nếu phường, hụi được tổ chức bài bản, có giấy tờ xác nhận đàng hoàng thì một số người dân vẫn thích chơi hụi bởi thủ tục đơn giản, lãi suất cũng khá hợp lý, lại mang ý nghĩa gắn kết tình làng nghĩa xóm.

Ở góc độ pháp lý, nhiều chuyên gia luật cho rằng, việc bắt buộc các tổ chức phường, hụi phải văn bản hóa các quy định thỏa thuận giữa các thành viên và phải được công chứng, chứng thực nếu những người tham gia dây họ yêu cầu là khá tích cực.

Tuy nhiên, để triển khai được các quy định của Nghị định 19 trên thực tế thì cần phải có những chế tài và văn bản hướng dẫn cụ thể. Chẳng hạn, hiện nay Điều 3 của Nghị định 19 quy định các phường, hụi không được cho vay nặng lãi, lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật… nhưng lại chưa có những mức phạt cụ thể đối với các hành vi vi phạm.

Các Điều 20 và 21 quy định khá rõ ràng về mức lãi suất được phép áp dụng trong các tổ chức phường, hụi và cách xác định lãi suất chậm nộp đối với các thành viên nhưng cũng chưa có quy định nào để xử lý các trường hợp vi phạm về lãi suất cũng như các mức phạt khi tổ chức phường, hụi bị thành viên khiếu nại tố cáo.