Kỷ nguyên số và kỳ vọng châu Á vượt lên

Chứng khoán châu Á giảm mạnh sau vết trượt của phố Wall

Những lợi ích từ chính phủ điện tử

Chưa có dấu hiệu nào cho thấy cuộc cách mạng kỹ thuật số ở châu Á đang chậm lại. Từ những gã khổng lồ về thương mại điện tử như Alibaba của Trung Quốc hay Rakuten của Nhật Bản, tới các DN startups công nghệ trong lĩnh vực thanh toán và dịch vụ vận chuyển hàng hóa và hành khách như Go-Jek của Indonesia hay Paytm của Ấn Độ, cũng như việc sử dụng rộng rãi các robot trong sản xuất, số hóa đang thực sự làm thay đổi cách thức hoạt động kinh doanh của khu vực.

Các nước châu Á đang nỗ lực tận dụng và vượt lên trong kỷ nguyên số hóa

Hơn thế, nó cũng đang làm thay đổi cách thức vận hành của các chính phủ. Nhờ số hóa, các nhà hoạch định chính sách có thể truy cập vào các dữ liệu kịp thời và chính xác hơn. Và với thông tin tốt hơn, các chính phủ có thể thiết kế và thực hiện các chính sách tốt hơn, chẳng hạn như cải thiện tính tuân thủ thuế hay tăng cường hiệu quả chi tiêu của chính phủ. Việc các chính phủ châu Á sử dụng các công nghệ kỹ thuật số trong quản lý tài chính công đang giúp chuyển đổi một cách trực tiếp cuộc sống của hàng triệu người.

Thực sự, số hóa có thể giúp cho các chính phủ trở nên công bằng và hiệu quả hơn. Kinh nghiệm của Ấn Độ với hệ thống Aadhaar - hệ thống nhận dạng sinh trắc học lớn nhất thế giới, cung cấp một số ID 12 chữ số duy nhất cho 1,2 tỷ người dân ở Ấn Độ - là một trường hợp cụ thể. Hệ thống nhận dạng này liên kết với các chương trình xã hội khác nhau, bao gồm chương trình trợ cấp khí đốt hóa lỏng.

Trong năm 2013, chính phủ đã liên kết số ID trên hệ thống Aadhaar của những người hưởng lợi theo chương trình khí hóa lỏng, qua giúp ngăn chặn khiếu nại từ những người thụ hưởng “ma” cũng như các khiếu nại khác. Chính phủ cũng chuyển trợ cấp trực tiếp cho các tài khoản ngân hàng được liên kết với Aadhaar, bỏ qua các đại lý và qua đó giúp cải thiện sự hỗ trợ cho người nghèo.

Một ví dụ khác là hệ thống Listahanan – hệ thống đăng ký kỹ thuật số của Philippines nhằm giúp chính phủ triển khai 52 chương trình xã hội khác nhau, từ chuyển tiền mặt đến hỗ trợ khẩn cấp và cũng có tới 75% dân số đã đăng ký. Tại Indonesia, các cơ quan đăng ký xã hội kỹ thuật số cho thấy cũng đã giúp mở rộng phạm vi của các chương trình chuyển tiền mặt có điều kiện.

Ngay cả ở các quốc gia nơi số hóa mới đang ở giai đoạn trứng nước, các sáng kiến liên quan cũng không ngừng gia tăng và hướng đến cải thiện việc phân phối các dịch vụ công cộng. Ví dụ, Bangladesh đã sử dụng các đồng hồ nước thông minh để theo dõi chất lượng nước. Hay Bhutan đã đưa vào công cụ điện tử để giúp chuẩn hóa việc đánh giá dự án và lựa chọn đầu tư công, qua đó giúp tăng cường quản lý tài chính công.

Không chỉ mang lại hiệu quả cao hơn trong chi tiêu công mà các sáng kiến liên quan đến số hóa còn đưa đến những lợi ích trong thu ngân sách. Hiện nay, người ta thấy việc tiến hành các thủ tục trên nền tảng điện tử như liên quan đến thuế, hải quan đang rất phổ biến ở các nước như Singapore, Malaysia, Việt Nam, Indonesia, Thái Lan. Như tại Malaysia, những nỗ lực liên tục trong việc chuyển sang nộp đơn điện tử và thanh toán điện tử đã giúp giảm khoảng 30% thời gian tuân thủ.

Thách thức và rào cản cần vượt qua

Số hóa mang lại lợi ích lớn cho chính phủ, DN, người dân là điều không còn bàn cãi. Nhưng song hành với đó cũng có những thách thức rất lớn cần giải quyết. Nổi lên trong đó là một số thách thức cần đặc biệt quan tâm. Trước hết, sự phổ biến và cần thiết của kỹ thuật số cũng có nghĩa là ngày càng có nhiều người phải đối mặt với nguy cơ bị tấn công mạng.

Tin tặc có thể lợi dụng các lỗ hổng để đánh cắp thông tin cá nhân hay can thiệp làm gián đoạn, thậm chí phá vỡ các chức năng của chính phủ. Thế giới kỹ thuật số cũng là một môi trường tiềm năng cho những kẻ gian lận, bao gồm cả trong vấn đề giao dịch tiền điện tử.

Về lý thuyết, số hóa nền kinh tế ngày càng tăng cũng có thể làm giảm nguồn thu thuế. Ví dụ, thay vì ở trong các khách sạn sẽ đương nhiên bị tính thuế, khách du lịch có thể sử dụng nền tảng kỹ thuật số để tìm kiếm các nhà riêng có phòng cho thuê.

Ở nhiều quốc gia, các giao dịch kinh doanh nhỏ này có thể không bị đánh thuế hoặc nằm dưới ngưỡng bị đánh thuế - dẫn đến thất thu thuế cho chính phủ. Nền kinh tế kỹ thuật số cũng giúp những đối tượng muốn tránh bị đánh thuế dễ dàng chuyển lợi nhuận ra nước ngoài hơn vì có thể nó nằm ngoài tầm với của cơ quan thuế.

Một thách thức khác là tại các nước mà tỷ lệ người dân chưa tiếp cận được với Internet còn lớn thì điều này sẽ hạn chế khả năng thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện cũng như những lợi ích của số hóa sẽ không được phát huy đầy đủ.

Tin tốt là nếu các chính sách phù hợp được triển khai có thể giúp chính phủ các nước ngăn chặn được các hoạt động gian lận và tấn công mạng, cũng như giúp tăng các lợi ích số hóa. Đơn cử như Singapore và Malaysia – những nước thuộc tốp dẫn đầu về thúc đẩy số hóa hiện nay - đã thành lập các cơ quan để giám sát chiến lược và hoạt động an ninh mạng.

Các chính phủ cũng nên tiếp tục thận trọng và bảo vệ nguồn thu ngân sách. Điều này đòi hỏi các chính phủ phải giám sát các khu vực mà số hóa có ảnh hưởng đến thu thuế. Ví dụ, nếu số hóa làm thay đổi một số dịch vụ khiến xuống dưới ngưỡng phải chịu thuế hoặc chưa phải chịu thuế (như trong ví dụ ở trên) thì các chính phủ có thể xem xét lại các ngưỡng hiện tại và điều chỉnh để cho phép họ có đánh thuế.

Như vậy, việc thúc đẩy số hoá cũng có thể cải thiện việc thu thuế và kết quả là tăng thu ngân sách, bằng cách giúp các chính phủ thu thập dữ liệu về giao dịch tài chính dễ dàng hơn. Điều này đặc biệt đúng đối với các nền kinh tế đang phát triển. Tuy nhiên, lợi ích chỉ có được nếu các chính sách liên quan đến số hóa được thiết kế tốt, từ công tác lập kế hoạch, lập ngân sách và quản lý đến thực thị hiệu quả.

Theo IMF, việc các nền kinh tế châu Á tiếp tục thúc đẩy cách mạng kỹ thuật số sẽ không chỉ mang lại lợi ích cho chính các quốc gia này mà còn cho các chính phủ đang muốn thúc đẩy sáng tạo khác trên toàn thế giới.