Lạm phát 2015: Dấu ấn của điều hành

Hôm qua, 24/12, Tổng cục Thống kê chốt chỉ số kinh tế vĩ mô đầu tiên của trọn năm 2015, và đó thực sự là một thông tin gây sốc. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 12/2015, theo cơ quan này công bố, chỉ tăng 0,02% so với tháng trước. Và như vậy, cả năm CPI chỉ tăng có 0,6%, mức thấp nhất trong khoảng 15 năm trở lại đây.

Ảnh minh họa

Khởi động cho một mùa công bố thông tin vĩ mô 2015, con số về lạm phát cả năm chẳng còn “hù dọa” được túi tiền người thu nhập thấp, khiến nhà đầu tư “cảnh giác”… như những năm về trước.

Sự ổn định nêu trên thực tế được thiết lập trên nền giá cả tương đối hỗn loạn. Thông thường, CPI tại Việt Nam định hình diễn biến tăng cao về đầu năm, đi ngang giữa năm và lại leo dốc vào cuối năm. Nhưng trong vài năm trở lại đây, diễn biến giá cả không theo quy luật đó.

Kéo dài từ năm ngoái đến nay, CPI của đa số các tháng trong năm đều tương đối ổn định, tăng hoặc giảm rất nhẹ quanh mốc 0%. Những cú sốc giá dịp Tết, những dịp tăng giá dịch vụ y tế hay giáo dục... ghi dấu ấn rất mờ nhạt trên đường biểu diễn CPI. Với năm nay là những lần sốc nhẹ vào tháng 1, hay “sụp ổ gà” tháng 8 và 9. Sự hỗn loạn của các chỉ báo về giá cả - CPI theo tháng - đã đi vào dĩ vãng.

Những đo đếm của cơ quan thống kê cho thấy lực trì kéo và thúc đẩy đối với CPI năm nay thể hiện sự giằng co khá cân bằng. Phía đầu đẩy, điều chỉnh giá dịch vụ y tế góp vào mức tăng chung của CPI cả năm chỉ có 0,07%; giá điện tăng “chung tay” 0,19%; tăng học phí thêm 0,12%... Trong khi đó, phía trì kéo có sự “cộng sức” của việc giảm giá lương thực và hàng loạt mặt hàng thiết yếu khác. Riêng giá xăng dầu giảm 24,77% so với năm trước đã góp phần giảm CPI chung năm 2015 khoảng 0,9%.

Hóa giải các “mối nguy” có thể tác động đến CPI, chính sách tiền tệ khống chế ở “cửa trên”. Thực tế, cân đối với tốc độ tăng trưởng cải thiện trong năm nay (dự báo khoảng 6,5%), tổng phương tiện thanh toán (M2) được kiểm soát khá tốt. Trong đó, tăng trưởng tín dụng cả năm nay ở mức khoảng 18% được cho là phù hợp.

Cũng trong năm nay, NHNN đã điều hành lãi suất và tỷ giá linh hoạt phù hợp với tình hình kinh tế vĩ mô. Năm 2015, tỷ giá được điều chỉnh 3% vào ngày 7/1/2015, ngày 7/5/2015 và ngày 19/8/2015, biên độ giao dịch tỷ giá cũng được tăng lên (+/-)3% nhằm ổn định thị trường ngoại hối, ứng phó kịp thời với tình hình biến động của thị trường tài chính của các nước có quan hệ thương mại lớn với Việt Nam và hỗ trợ xuất khẩu…

“Lạm phát chung và lạm phát cơ bản có xu hướng giảm dần và tiến tới ổn định, qua đó có thể nhìn rõ điều hành của Chính phủ và NHNN đã linh hoạt và chủ động trong kiểm soát lạm phát. Tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán (M2) và tín dụng đã phù hợp hơn. Lạm phát cơ bản trong 2 năm gần đây ở mức khoảng 2-3% là cân bằng để ổn định kinh tế”, bà Đỗ Thị Ngọc, Phó vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) nhìn nhận.

Tuy nhiên, lạm phát thấp cũng đặt ra những nghi ngại về khả năng tạo động lực cho sản xuất và tăng trưởng. Nhưng ở góc độ của cơ quan thống kê, vấn đề không hẳn là như vậy.

“Không phải lạm phát cao mới có tăng trưởng. Giá cả chỉ là một yếu tố kích thích sản xuất. Yếu tố khác là sức mua của nền kinh tế. Giá thấp thì người dân có xu hướng dành nhiều thu nhập cho chi tiêu, qua đó làm tăng tổng cầu, vẫn kích thích sản xuất. Tôi cho rằng, giá thấp kích thích tổng cầu là quan trọng hơn”, ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê nêu quan điểm.

Bà Vũ Thị Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Thống kê giá chia sẻ thêm: Tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng vẫn tăng cao hơn trước, nên CPI tăng thấp không phải do sức mua giảm mà do tác động từ nhân tố chi phí đẩy. Điều này là rất có lợi cho người dân và nền kinh tế. “GDP năm nay đạt mức tăng cao nhất trong 5 năm vừa qua cho thấy sự vận hành tốt của nền kinh tế. Chúng ta không phải đánh đổi lạm phát lấy tăng trưởng”, bà Thủy nhấn mạnh.

Trên thực tế, với mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ số lượng sang chất lượng, từ chiều rộng sang chiều sâu, nâng cao hiệu quả đầu tư, nâng cao năng suất lao động… nền kinh tế Việt Nam đang hình thành nên các yếu tố cơ bản của việc kiềm chế lạm phát một cách bền vững. “Với Việt Nam, lạm phát cao luôn tiềm ẩn. Do đó, trong điều hành những năm gần đây, Chính phủ và NHNN đã rất quan tâm kiểm soát lạm phát. Theo đuổi lạm phát thấp là rất quan trọng để tăng trưởng bền vững”, bà Đỗ Thị Ngọc chốt lại.