Lao động - việc làm 6 tháng: Khó khăn chưa từng có, nhưng vẫn chưa qua
Thông tin vừa được Tổng cục Thống kê đưa ra tại cuộc họp báo công bố tình hình lao động việc làm quý II và 6 tháng đầu năm 2020.
Lực lượng lao động giảm sâu kỷ lục
Bà Vũ Thị Thu Thủy - Vụ trưởng Vụ Thống kê Dân số và Lao động cho biết, trong tổng số 30,8 triệu người bị ảnh hưởng, nhóm giảm thu nhập chiếm tỷ trọng cao nhất với 57,3% tổng số người bị ảnh hưởng do dịch Covid-19 (tương ứng 17,6 triệu người). Bên cạnh đó, khu vực dịch vụ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi dịch Covid-19 với 72% lao động bị ảnh hưởng, tiếp đến là khu vực công nghiệp và xây dựng với 67,8% lao động bị ảnh hưởng; tỷ lệ tương ứng trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản là 25,1%.
Số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động 6 tháng đầu năm 2020 là gần 1,2 triệu người, tăng 123.900 người so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động 6 tháng đầu năm 2020 là 2,47%, cao gấp 1,14 lần so với cùng kỳ năm trước.
Cần nâng cao hiệu quả giải ngân các gói hỗ trợ cho người lao động vượt qua đại dịch |
Cũng theo Tổng cục Thống kê, thị trường lao động chịu tác động nặng nề hơn cả trong quý II. Theo đó, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên trong quý này là 53,1 triệu người, giảm 2,2 triệu người so với quý trước và giảm 2,4 triệu người so với cùng kỳ năm trước. Đây là năm ghi nhận mức giảm sâu kỷ lục của lực lượng lao động trong quý II từ trước đến nay. Tương tự như vậy, lao động từ 15 tuổi trở lên có việc làm trong quý II/2020 cũng giảm nhiều nhất trong vòng 10 năm qua.
Bà Thuỷ phân tích, lao động có việc làm trong quý II/2020 giảm tương ứng so với mức giảm của lực lượng lao động. Điều này cho thấy, dịch Covid-19 đã làm cho đa số người lao động mất việc phải tạm thời rời khỏi thị trường lao động trong thời gian dịch bệnh lây lan, đặc biệt là trong tháng 4 khi các biện pháp giãn cách xã hội được áp dụng nghiêm túc và triệt để. Một số ngành có số lao động giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước như ngành công nghiệp chế biến, chế tạo giảm 324.600 người; ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống giảm 156.900 người; ngành giáo dục và đào tạo giảm 122.700 người; ngành bán buôn và bán lẻ, sửa chữa ô tô, mô tô, xe máy giảm 120.000 người.
“Đây là năm đầu tiên thu nhập của lao động trong quý II giảm so với cùng kỳ năm trước trong 5 năm qua, với mức giảm 5,1%. So sánh với năm liền kề trước đó cho thấy, thu nhập bình quân tháng của lao động quý II/2019 so với cùng kỳ năm 2018 đã tăng tới 16,6%”, bà Thuỷ nhấn mạnh về tác động của dịch Covid-19 đối với thu nhập của người lao động.
Khó khăn còn ở phía trước
Đi cùng với tình trạng giảm sâu kỷ lục của lực lượng lao động chính là tình trạng thất nghiệp gia tăng nhanh chóng. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý II/2020 là 2,73%, tăng 0,51 điểm % so với quý trước và tăng 0,57 điểm % so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi của khu vực thành thị là 4,46%, tăng 1,28 điểm % so với quý trước và tăng 1,36 điểm % so với cùng kỳ năm trước. Đây là quý có tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi của khu vực thành thị cao nhất trong vòng 10 năm qua.
Số liệu của Tổng cục Thống kê cũng ghi nhận, tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi của nhóm lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật thấp (sơ cấp) hoặc không có trình độ chuyên môn kỹ thuật đều tăng so với quý trước và so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy khi nền kinh tế gặp cú sốc, lao động có trình độ thấp hoặc không có trình độ gặp nhiều khó khăn hơn về cơ hội việc làm so với lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật bậc trung và bậc cao.
Mặc dù tình trạng thất nghiệp đã lên đến mức kỷ lục, song Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) nhận định, khó khăn vẫn chưa dừng lại ở đây. Báo cáo Chính phủ tại phiên họp trực tuyến với các địa phương hôm đầu tháng 7, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho hay, dự báo số lao động thất nghiệp sẽ còn tiếp tục gia tăng trong thời điểm quý III. Cơ quan này ước tính số người thất nghiệp sẽ tăng lên mức khoảng 1,5 triệu người, tăng hơn 200.000 người so với quý trước. Trong đó mức gia tăng thất nghiệp ở thành thị sẽ cao hơn khu vực nông thôn. Thất nghiệp cũng sẽ tập trung ở nhóm lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật thấp như công nhân kỹ thuật không có bằng, trình độ sơ cấp.
“Quý II mới là thử thách ban đầu, chủ yếu do tác động của việc đứt gãy chuỗi cung ứng tạm thời. Dự báo thất nghiệp có thể tăng mạnh vào cuối quý III, đầu quý IV do tình trạng không có nguyên phụ liệu, không có đơn hàng hoặc huỷ đơn hàng”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung lo ngại.
Bên cạnh đó, dịch Covid-19 trên thế giới vẫn đang diễn ra phức tạp với nhiều nguy cơ bùng nổ làn sóng dịch lần thứ 2 tại nhiều nước trên thế giới, sẽ tiếp tục có những ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình lao động, việc làm và thu nhập của người lao động tại Việt Nam.
Vì vậy, theo Bộ LĐ-TB&XH, cần tiếp tục thực hiện gói hỗ trợ theo Nghị quyết số 42/NQ-CP của Chính phủ, đảm bảo chi đúng đối tượng, kịp thời và nâng cao hiệu quả giải ngân các gói hỗ trợ thu nhập cho người dân vượt qua đại dịch. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đề xuất cần nghiên cứu, sửa đổi Nghị quyết 42 theo hướng phù hợp hơn với điều kiện thực tế hiện nay, giảm bớt thủ tục chứng minh tình hình tài chính của người sử dụng lao động, giúp người sử dụng lao động tiếp cận tốt hơn với các nguồn vay vốn trả lương ngừng việc cho người lao động để hỗ trợ người lao động giảm bớt khó khăn trong cuộc sống; đồng thời cũng là giúp người sử dụng lao động nhanh chóng phục hồi sản xuất, kinh doanh.
Tổng cục Thống kê cũng đề xuất việc nghiên cứu để xây dựng các gói hỗ trợ đặc thù cho nhóm lao động yếu thế, bao gồm lao động nữ và lao động không có trình độ chuyên môn kỹ thuật chịu tổn thương bởi diễn biến khó lường của dịch Covid-19, nhằm giúp họ sớm vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống.
“Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn chưa được kiểm soát trên thế giới, lao động không sử dụng hết tiềm năng có xu hướng gia tăng, Nhà nước cần có chính sách khuyến khích người lao động học tập nâng cao trình độ, đáp ứng nhu cầu của người sử dụng lao động trong trạng thái “bình thường mới”, mặt khác cần tập trung hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, đào tạo lại người lao động”, Tổng cục Thống kê khuyến nghị.