Lễ rước Mục đồng
Ảnh minh họa |
Một hôm, có đàn trâu trong làng chạy lạc đến cồn, đám trẻ chăn trâu đến tìm nhưng không hề hấn gì cả. Từ đó Cồn Thần chỉ dành cho trẻ chăn trâu, làm nơi tụ tập của các mục đồng trong làng. Câu chuyện được truyền qua nhiều thế hệ dần dần hình thành một lễ hội dành riêng cho các trẻ chăn trâu, gọi là “Lễ rước Mục đồng”.
Lễ thường diễn ra khi vụ mùa đã hoàn tất cũng là lúc các công việc chuẩn bị cho lễ rước bắt đầu. Ngoài việc cắt cử các vị chức sắc trong làng lo việc tế lễ, dân làng Phong Lệ chuẩn bị một cỗ kiệu hai đòn khiêng có giăng hoa, kết trái tươm tất và phân công bốn mục đồng khỏe mạnh khăn đóng, áo dài giữ phần khiêng kiệu.
Ngoài cờ nhỏ của mục đồng, còn có cờ lớn của 13 tộc họ trong làng. Cờ lớn cán bằng tre dài khoảng 5m, có khoan lỗ đút cây ngang qua để treo các con giống như: tứ linh (long, lân, quy, phụng), tứ nghệ (sĩ, nông, công, thương), nhưng nhiều nhất vẫn là các dụng cụ sản xuất nông nghiệp như cày, bừa, cuốc, xẻng, dần, nia... Sau khi chuẩn bị hoàn tất, người làng sẽ cung kính làm lễ dạo đồng.
Đây cũng là lúc con cháu trong làng đang làm ăn ở các nơi xa kéo về đông đủ. Mục đồng cầm cờ dạo quanh các cánh đồng để cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Lễ rước bắt đầu vào sáng tinh mơ ngay giữa đình thần với những nghi thức trang trọng để tỏ lòng tri ân và cầu mong các vị thần đem an lành và phúc lợi cho dân làng, cho trẻ mục đồng...
Nhân vật chính trong lễ là 60 mục đồng trang phục quần áo nâu, tay cầm roi trâu. Sau khi hương khói, khấn lễ, Trùm Mục (người cai quản các mục đồng) lễ phục tươm tất trịnh trọng tiến vào hậu tẩm khấn vái, cung kính thỉnh bài vị thần nông nâng cao ngang mày rồi quỳ xuống đặt vào trong kiệu. Đoàn người cờ xí xếp hàng, chiêng trống lại gióng giả vang lên; tất cả mục đồng hướng vào chánh điện đồng loạt chắp tay xá ba cái rồi đám rước dài đi qua đường làng, hướng về Cồn Thần, trong tiếng nhạc rộn rã của phường bát âm và cờ xí rợp trời.
Đến Cồn Thần, kiệu thần hạ xuống. Trùm Mục quỳ trên chiếc chiếu hoa, ngửa mặt lên trời khấn vái giữa 2 hàng đuốc chập chờn hư ảo. Đoàn Mục đồng cầm cờ nối đuôi theo vị Trùm Mục chạy quanh tảng đá trắng giữa Cồn Thần, thể hiện vui mừng trước sự giáng hạ của Thần Nông... Sau đó, đám rước quay trở lại đình thần trong tâm niệm tôn kính là trên kiệu đã có vị thần thiêng liêng của mình.
Xong lễ, đám rước về đến đình làng và làm lễ đặt bài vị và lễ dâng vật cúng của dân làng. Trong lễ, mọi người ai ai cũng giữ sự cung kính trước đám mục đồng. Lễ vật xôi gà được bày trên chiếu hoa trải khắp ba gian đình, ai nấy đều hoan hỉ vì tin rằng lòng thành của mình đã được thần mục chứng giám và tin tưởng mùa sau đồng ruộng sẽ tốt tươi.
Trước khi về làm lễ chính thức ở đình làng. Mục đồng của làng Phong Lệ và du khách thập phương còn được tham gia các trò chơi dân gian dành cho con trẻ đã bị mai một theo thời gian như bịt mắt bắt vịt, đánh nẻ, đánh thẻ, kéo co.
Theo các vị cao niên. Ngày trước, Lễ rước Mục đồng được tổ chức ba năm một lần, còn bây giờ làng đang cố gắng duy trì thường xuyên hơn. Trước là để bảo tồn giá trị di sản văn hóa phi vật thể, sau là tạo ra sản phẩm du lịch để thu hút du khách khi đến với Đà Nẵng. Bởi đây là lễ hội đậm chất dân gian có một không hai trong cả nước. Nét độc đáo của lễ hội là không chỉ tôn vinh trẻ chăn trâu mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết của người nông dân, cùng ước mong mưa thuận gió hòa, ruộng đồng tươi tốt để đời sống ấm no hạnh phúc.