Liên kết thị trường - chìa khóa vàng để hàng hóa Việt Nam nâng tầm giá trị

Một số sản phẩm đặc sản như nem chua, nước mắm Ba Làng, chè lam Phủ Quảng, miến dong Cẩm Thủy đã được đưa lên quầy kệ của các chuỗi phân phối hiện đại

Khoảng trống trong liên kết, “nút thắt” cần tháo gỡ

Những năm gần đây, Thanh Hóa đã thu hút nhiều doanh nghiệp lớn đầu tư vào các khu, cụm công nghiệp, đồng thời mở rộng mạnh hệ thống phân phối với sự hiện diện của các siêu thị, trung tâm thương mại và hàng nghìn cửa hàng tiện lợi. Tuy nhiên, khoảng cách giữa sản xuất và thương mại vẫn khá lớn.

Lĩnh vực nông sản cho thấy rõ nhất khoảng trống này. Thanh Hóa có vùng chuyên canh mía, sắn, rau quả lớn, nhưng tình trạng “được mùa mất giá” vẫn thường xuyên lặp lại do thiếu hợp đồng tiêu thụ dài hạn. Trong khi đó, nhiều siêu thị, cửa hàng tiện lợi trên địa bàn lại nhập hàng từ các tỉnh khác, khiến nguồn lực sản xuất tại chỗ chưa được khai thác hết. Nếu có sự gắn kết chặt chẽ hơn giữa doanh nghiệp chế biến và hệ thống phân phối, nông sản Thanh Hóa hoàn toàn có thể gia tăng giá trị, nâng cao vị thế ngay trên “sân nhà”.

Trong công nghiệp, một số doanh nghiệp may mặc và da giày tại Thanh Hóa đã xuất khẩu thành công sang EU, Mỹ. Song ở thị trường nội địa, dấu ấn “hàng hóa Thanh Hóa” vẫn khá mờ nhạt, nhiều sản phẩm xuất khẩu chất lượng cao lại ít được người tiêu dùng trong nước biết đến. Đây là nghịch lý phản ánh sự thiếu kết nối giữa sản xuất và thương mại, cũng là khoảng trống cần sớm lấp đầy.

Trước thực trạng này, ngành công thương Thanh Hóa đã tổ chức các chương trình xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu, tạo cơ hội cho doanh nghiệp sản xuất tiếp cận hệ thống siêu thị lớn. Một số sản phẩm đặc sản như nem chua, nước mắm Ba Làng, chè lam Phủ Quảng, miến dong Cẩm Thủy đã được đưa lên quầy kệ của các chuỗi phân phối hiện đại.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, việc giới thiệu sản phẩm mới chỉ là bước đầu. Điều quan trọng hơn là xây dựng cơ chế hợp tác dài hạn, ràng buộc trách nhiệm giữa doanh nghiệp sản xuất và thương mại. Chỉ khi có sự gắn bó chặt chẽ từ khâu nguyên liệu, chế biến đến phân phối, sản phẩm địa phương mới có thể đứng vững trước biến động của thị trường.

Theo Sở Công Thương Thanh Hóa, 9 tháng năm 2025, kinh tế tỉnh ghi nhận những kết quả khả quan, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tăng 16% so với cùng kỳ, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 13,3%, kim ngạch xuất khẩu tăng tới 22%. Những con số này cho thấy cả sản xuất và thương mại đều đang phát triển mạnh mẽ.

Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng bền vững, việc củng cố mối liên kết sản xuất – thương mại vẫn là yêu cầu then chốt. Tỉnh đang đẩy mạnh triển khai dự án trung tâm logistics tại Khu Kinh tế Nghi Sơn nhằm xây dựng hạ tầng lưu thông hiện đại, tiết kiệm chi phí vận chuyển, nâng cao sức cạnh tranh. Bên cạnh đó, doanh nghiệp sản xuất được hỗ trợ đạt các chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, OCOP, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của cả thị trường trong và ngoài nước.

Đặc biệt, doanh nghiệp thương mại được khuyến khích tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị, đồng hành cùng nhà sản xuất ngay từ khâu xây dựng vùng nguyên liệu. Sự gắn kết này không chỉ bảo đảm nguồn cung ổn định mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm rủi ro “đứt gãy” khi thị trường biến động.

Chuỗi cung ứng toàn cầu và yêu cầu mới cho hàng hóa Việt Nam vươn xa

Ở tầm quốc gia, nhiều chuyên gia kinh tế cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc liên kết thị trường và chuỗi cung ứng. Ông Bùi Quang Hưng - Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) nhận định: kinh tế thế giới đang trải qua nhiều biến động sâu sắc, từ xu hướng bảo hộ thương mại, biến đổi khí hậu đến yêu cầu chuyển đổi xanh và số hóa. Những yếu tố này tác động mạnh mẽ tới chuỗi cung ứng toàn cầu, đặt ra thách thức lớn cho hàng hóa Việt Nam.

Trong khi đó, thị trường trong nước với hơn 100 triệu dân vẫn chưa được khai thác hết tiềm năng. Sự kết nối lỏng lẻo giữa sản xuất, phân phối và tiêu dùng khiến hệ thống cung ứng trong nước thiếu sức chống chịu trước biến động. Theo ông Hưng, việc tăng cường liên kết thị trường và chuỗi cung ứng ổn định chính là “chìa khóa” để hàng hóa Việt Nam duy trì năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và vươn xa.

PGS. TS. Bùi Quang Tuấn - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam cũng đưa ra cảnh báo: năm 2024, giá trị gia tăng nội địa trong xuất khẩu Việt Nam chỉ chiếm 12,7%, trong khi tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa áp dụng công nghệ 4.0 chỉ đạt 17%. Sự phân mảnh, thiếu liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước khiến khả năng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu còn hạn chế.

Theo ông Tuấn, để xây dựng chuỗi giá trị bền vững, cần hội tụ ba trụ cột: (i) Kinh tế - nâng cao năng suất, tạo giá trị gia tăng thay vì chỉ khai thác thô; (ii) Xã hội - đảm bảo việc làm chất lượng, tôn trọng quyền lợi người lao động; (iii) Môi trường - phát triển theo hướng xanh, tuần hoàn, áp dụng cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR).

Từ thực tế của Thanh Hóa cũng như yêu cầu của thị trường toàn cầu, có thể rút ra nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết, cần tăng cường hợp tác giữa doanh nghiệp sản xuất và thương mại theo hình thức đôi bên cùng có lợi, chia sẻ rủi ro và lợi ích lâu dài. Thứ hai, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, thương mại điện tử và truy xuất nguồn gốc để nâng cao tính minh bạch và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Thứ ba, khuyến khích hình thành các doanh nghiệp đầu tàu dẫn dắt, kéo theo doanh nghiệp nhỏ và vừa cùng tham gia chuỗi cung ứng.

Bên cạnh đó, vai trò của các hiệp hội ngành hàng và sự điều phối từ phía Nhà nước là rất quan trọng nhằm tạo cơ chế minh bạch, giảm chi phí trung gian, điều phối thị trường hợp lý.

Có thể khẳng định, liên kết thị trường và chuỗi cung ứng ổn định không chỉ giúp hàng hóa Việt Nam vững vàng hơn trước sóng gió kinh tế toàn cầu, mà còn mở ra cơ hội chinh phục những thị trường khó tính nhất. Khi sự liên kết được xây dựng trên nền tảng niềm tin, minh bạch và đồng hành lâu dài, mỗi sản phẩm Việt Nam không chỉ mang giá trị kinh tế, mà còn khẳng định bản sắc, trí tuệ và vị thế của quốc gia trên trường quốc tế.