Luật Nhà ở (sửa đổi): Tường minh, chặt chẽ để quản lý

Quản chung cư mini thế nào?

Tại Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, tại Điều 57 quy định về phát triển nhà ở nhiều tầng, nhiều căn hộ của cá nhân (chung cư mini), có nhiều ý kiến đề nghị cần quy định chặt chẽ hơn việc phát triển, quản lý, sử dụng loại hình nhà ở này, nhất là các yêu cầu về quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng, phòng cháy, chữa cháy; không cấp giấy chứng nhận cho từng căn hộ và căn hộ loại này chỉ được cho thuê, công tác quản lý vận hành do chủ nhà ở chịu trách nhiệm.

Trên cơ sở tiếp thu ý kiến đại biểu, ý kiến của Chính phủ tại Báo cáo số 529/BC-CP ngày 10/10/2023, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề nghị chỉnh lý lại Điều 57 chặt chẽ hơn. Trong đó, đối với nhà ở nhiều tầng, nhiều căn hộ của cá nhân, nếu có từ 02 tầng trở lên và có quy mô dưới 20 căn hộ để cho thuê thì phải đáp ứng yêu cầu về quy chuẩn xây dựng theo quy định của Bộ trưởng Bộ Xây dựng; phải được thiết kế, thẩm duyệt phòng cháy, chữa cháy; và thực hiện các biện pháp quản lý về an toàn phòng cháy, chữa cháy theo quy định của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy. Đối với trường hợp cá nhân xây dựng nhà ở từ 02 tầng trở lên để bán, cho thuê mua căn hộ, từ 02 tầng và quy mô từ 20 căn hộ trở lên để cho thuê đều phải lập dự án đầu tư và đáp ứng điều kiện làm chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở.

Theo đại biểu Phạm Văn Thịnh (Bắc Giang), những bất cập như đã xảy ra gần đây với loại hình nhà này đã được đề cập và cập nhật vào dự thảo Luật. Dù mục đích để cho thuê hoặc để bán đều yêu cầu phải đảm bảo những quy chuẩn về phòng cháy, chữa cháy; quy chuẩn xây dựng và các yêu cầu khác. Do đó, đại biểu Thịnh tin tưởng với việc đưa vào luật các quy định chặt chẽ như vậy sẽ giúp khắc phục được các vấn đề liên quan đến việc phát triển chung cư mini như thời gian vừa qua.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Cà Mau) bày tỏ lo ngại nếu một hộ gia đình, cá nhân có thửa đất vài trăm mét vuông có thể xây dựng chung cư mini để bán (trong khi có một số thủ tục mà các dự án này không phải thực hiện như chủ trương đầu tư, giao đất, cho thuê đất, thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi…) thì khi Luật được thông qua sẽ dẫn đến tình trạng chung cư mini phát triển rầm rộ. “Như vậy không chỉ lo ngại vấn đề an toàn phòng cháy, chữa cháy mà việc giải quyết hạ tầng kỹ thuật xã hội như trường học, y tế, hành chính, dịch vụ sẽ đè nặng tại các đô thị lớn”, đại biểu Nguyễn Duy Thanh nói và đề nghị trong vấn đề này, cần phải đặt tính mạng người dân lên trên hết, cơ quan soạn thảo phải đưa ra các tiêu chuẩn kỹ thuật, điều kiện, đặc biệt là tiêu chuẩn kỹ thuật để chung cư mini đáp ứng tiêu chuẩn về phòng cháy, chữa cháy; an toàn động đất; quy hoạch dân cư, giao thông, trường học trên địa bàn.

Các chung cư cần phải đáp ứng những quy chuẩn về phòng cháy, chữa cháy, quy chuẩn xây dựng và các yêu cầu khác

Băn khoăn khi công đoàn là chủ đầu tư nhà ở xã hội

Đáng chú ý tại khoản 4, Điều 80, dự thảo Luật quy định Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là cơ quan chủ quản dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội chỉ bằng nguồn tài chính công đoàn cho công nhân, người lao động thuộc đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội thuê. Do vấn đề này còn ý kiến khác nhau nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đang để 02 phương án xin ý kiến đại biểu. Phương án 1: Quy định Tổng Liên đoàn Lao động là cơ quan chủ quản dự án đầu tư để vừa bổ sung nguồn lực đầu tư dự án nhà ở xã hội, góp phần cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống cho công nhân, người lao động có thu nhập thấp, thu hút người lao động tham gia tổ chức công đoàn, vừa giới hạn phạm vi thực hiện (không bao gồm nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp) để nâng cao tính khả thi. Phương án 2: Chưa quy định khoản này vì đây là vấn đề mới, quá trình thí điểm thời gian qua còn nhiều vướng mắc, chưa đủ độ “chín” để quy định trong Luật. Đồng thời đề nghị Tổng Liên đoàn Lao động xây dựng Đề án báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định cho thực hiện thí điểm chính sách này trong một thời hạn nhất định, nếu phát huy hiệu quả mới quy định trong Luật.

Trong thảo luận tại hội trường ngày 26/10, đa số ý kiến đại biểu tán thành, ủng hộ việc Tổng Liên đoàn Lao động là cơ quan chủ quản dự án đầu tư. Tuy nhiên về phương thức và cách làm thì còn nhiều ý kiến khác nhau. Lựa chọn Phương án 1, đại biểu Vũ Huy Khánh (Bình Dương) cho rằng, quy định này là cấp thiết và ý nghĩa hơn đối với những địa phương như Bình Dương, nơi có rất nhiều công nhân lao động là công nhân ngoại tỉnh đến làm việc. Cùng lựa chọn này, đại biểu Hà Ánh Phượng (Phú Thọ) cho rằng, Tổng Liên đoàn Lao động đã có kinh nghiệm và đạt được những kết quả cụ thể trong việc triển khai việc này, được công nhân và người lao động đón nhận. Tổng Liên đoàn Lao động cũng có đủ tư cách pháp nhân, có đủ các phòng chuyên môn để thực hiện đầu tư, tổ chức triển khai các dự án theo quy định của pháp luật.

Mặc dù còn nhiều vướng mắc, bất cập trong quá trình thực hiện như đã được chỉ ra trong báo cáo của Chính phủ, nhưng theo đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung (Vĩnh Phúc), hiện nay công nhân và người lao động đang mong chờ Quốc hội tiếp tục tháo gỡ các vướng mắc để công đoàn có thể thực hiện tốt hơn vấn đề này. Vì vậy nữ đại biểu này chọn Phương án 1. Với các kiến giải khác nhau, nhiều đại biểu trong thảo luận cũng lựa chọn phương án đưa ngay vào Luật quy định này. Tuy nhiên, do đây là quy định mới nên đề nghị cần đánh giá thận trọng, kỹ lưỡng trên cơ sở yêu cầu về thực tiễn, điều kiện về nguồn lực, năng lực thực hiện và quy định chặt chẽ để đảm bảo tính khả thi, đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Trong khi đó, đăng đàn tranh luận về ý kiến các đại biểu đồng tình chọn Phương án 1, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng, các lý giải đưa ra là chưa thỏa đáng vì Công đoàn là đại diện tiếng nói cho người lao động. “Bây giờ Công đoàn lại trở thành người chủ đầu tư, vậy nếu như trong tương lai khi mà nhà ở đó phát sinh các vấn đề thì ai sẽ là người đại diện của người lao động để nói lên tiếng nói đó?”, đại biểu Cường đặt câu hỏi, đồng thời nêu quan điểm: “Đồng ý là Công đoàn là đơn vị có thể được đầu tư nhà ở cho người lao động nhưng chỉ nên là những dự án mẫu để làm điển hình và là cái để Công đoàn lấy cơ sở để so sánh, để có tiếng nói với các lực lượng khác”.

Còn theo đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp), cả 2 phương án đưa ra, phương án nào cũng có ưu, nhược điểm. Do đó, đại biểu đề nghị Thường Vụ Quốc hội sẽ lấy phiếu xin ý kiến của các đại biểu Quốc hội về 2 phương án này, phương án nào có số phiếu cao hơn thì ủng hộ phương án đó.