Mở rộng quy mô điện mặt trời

	Quy mô điện mặt trời có thể tăng lên hàng chục Gigawatt trong 10 năm tới
	ADB cho vay 37,8 triệu USD phát triển điện mặt trời ở Việt Nam

Phát triển điện mặt trời góp phần cải thiện hiệu quả năng lượng quốc gia

Báo cáo là kết quả hợp tác kỹ thuật giữa WB và Chính phủ Việt Nam trong hai năm qua nhằm mở rộng quy mô và quản lý hiệu quả nguồn năng lượng mặt trời dồi dào tại Việt Nam. Phát triển các dự án điện mặt trời mới là một yếu tố quan trọng giúp Chính phủ Việt Nam đạt các mục tiêu biến đổi khí hậu về cắt giảm khí thải trong “Đóng góp do quốc gia tự quyết định – NDC” và giảm nhu cầu phát triển các dự án điện than mới.

Theo WB, trong Quy hoạch phát triển điện lực 7 (sửa đổi), Chính phủ Việt Nam đặt mục tiêu 12 GW công suất điện mặt trời. Song đến tháng 6/2019, Việt Nam đã đạt mục tiêu của năm 2025 với công suất đặt hơn 4,5 GW, được phát triển theo chính sách biểu giá điện năng lượng tái tạo ưu đãi hòa lưới (FIT). Giá điện mặt trời theo FIT là 2.086 đồng/kWh (ấn định ở mức 0,0935USD/kWh) cho các hợp đồng mua bán điện có thời hạn 20 năm.

Ở chiều ngược lại, thành công này khiến ngành điện mặt trời đang đối mặt với rủi ro “giảm phát” - hiện tượng các dự án điện mặt trời phải hoạt động dưới công suất phát điện lắp đặt, một hệ quả do chính sách giá bán điện mặt trời ưu đãi cố định đem lại.

Hiện Việt Nam đang sửa đổi các mục tiêu điện mặt trời trong Quy hoạch phát triển điện lực 8 cho giai đoạn 2021 - 2030, dự kiến công bố đầu năm 2020 với mục tiêu thảo luận là 18 GW đến năm 2030. Báo cáo do Quỹ Hạ tầng toàn cầu (GIF) và Chương trình Hỗ trợ quản lý ngành năng lượng của WB (WB-ESMAP) tài trợ, đã kiến nghị hai phương án mới triển khai dự án: đấu thầu cạnh tranh công viên điện mặt trời và “đấu thầu cạnh tranh theo trạm biến áp” - đấu thầu cạnh tranh dựa vào công suất khả dụng ở các trạm biến áp điện/lộ đường dây. Các phương pháp tiếp cận này sẽ giải quyết được vấn đề về giảm phát cũng như cải thiện chia sẻ rủi ro giữa nhà nước và các nhà đầu tư tư nhân.

Đợt đấu thầu thí điểm đầu tiên đấu thầu cạnh tranh quy mô 500 MW theo trạm biến áp và 500 MW công viên điện mặt trời mặt đất dự kiến bắt đầu vào nửa cuối năm 2020 với sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính của WB.

Ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia của WB tại Việt Nam cho biết: “WB cam kết hỗ trợ Việt Nam đạt được tham vọng năng lượng bền vững của mình. Chúng tôi mong chiến lược này sẽ mở ra một chương mới về phát triển điện mặt trời vốn đã rất thành công ở Việt Nam”.

Ngoài các cách tiếp cận mới về đấu thầu cạnh tranh, báo cáo cũng khuyến nghị cần đặt ra mục tiêu triển khai điện mặt trời hàng năm và trong trung hạn, đồng thời sửa đổi khung pháp lý liên quan đến các quy định về lựa chọn cạnh tranh các đơn vị sản xuất điện độc lập.

Báo cáo ước tính tăng công suất điện mặt trời ở Việt Nam có thể tạo ra khoảng 25.000 việc làm mới mỗi năm trong lĩnh vực phát triển dự án, dịch vụ, vận hành và bảo trì cho tới năm 2030 và 20.000 việc làm khác trong lĩnh vực sản xuất nếu Việt Nam duy trì được thị phần hiện tại của mình trong thị trường thiết bị điện mặt trời toàn cầu.

Trước đó, Ban Chỉ đạo GIF đã phê duyệt khoản tài trợ 1,5 triệu USD hỗ trợ WB và Chính phủ Việt Nam thực hiện Chương trình Thí điểm đấu giá điện mặt trời, góp phần giúp Việt Nam giải quyết bài toán năng lượng và thúc đẩy phát triển bao trùm bằng việc tạo ra một môi trường thuận lợi để khu vực tư nhân tham gia.

Chương trình Đấu thầu cạnh tranh điện mặt trời của Bộ Công thương là một phần trong nỗ lực chung của Chính phủ, nhằm thúc đẩy đầu tư vào lĩnh vực tiết kiệm năng lượng và năng lượng tái tạo, tăng cường đa dạng hóa nguồn phát điện và giảm phát thải CO2. Việt Nam đặt mục tiêu tới năm 2030 sẽ lắp đặt 12GW điện mặt trời nối lưới. Được biết, đây là chương trình đấu giá năng lượng mặt trời đầu tiên được triển khai tại Việt Nam, có tiềm năng nhân rộng ở quy mô lớn.

Hỗ trợ của WB cho Chính phủ Việt Nam trong thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, đặc biệt, trong chuyển đổi từ chính sách giá bán điện mặt trời cố định sang chính sách đấu thầu cạnh tranh sẽ giúp lĩnh vực năng lượng tái tạo của Việt Nam phát triển bền vững, minh bạch, cạnh tranh và đảm bảo hài hòa lợi ích nhà đầu tư - nhà nước - người dân, ông Hoàng Tiến Dũng, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, Bộ Công thương khẳng định.

Như đã biết, trong nhiều năm qua, WB đã hỗ trợ Chính phủ Việt Nam lập quy hoạch phát triển điện mặt trời. Từ năm 2017, WB, được tài trợ từ ESMAP và GIF, đã và đang cung cấp cho Việt Nam một loạt hoạt động hỗ trợ kỹ thuật lớn từ lập bản đồ năng lượng mặt trời đến tư vấn chiến lược về huy động đầu tư tư nhân vào các dự án điện mặt trời quy mô lớn.