Mở rộng thị phần cho ngành dệt may, da giày

Từ gia công sang làm chủ cuộc chơi

Tuy nhiên, bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam cho biết, một trong những điểm nghẽn lớn nhất của ngành hiện nay là sự phụ thuộc vào nguyên phụ liệu nhập khẩu. Tỷ lệ nội địa hóa của ngành da giày hiện khoảng 55% (với giày đạt 70–80%), nhưng phần lớn nguyên liệu thô vẫn phải nhập khẩu. Bên cạnh đó, hàng rào phi thuế quan ngày càng nhiều, yêu cầu đáp ứng thị trường nghiêm ngặt như sản xuất xanh và tuần hoàn, giảm CO2, CBAM từ EU... làm tăng chi phí tuân thủ của doanh nghiệp.

Tương tự, ngành dệt may cũng phải đối mặt với nhiều biến động. Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết, việc thay đổi chiến lược dệt may từ “thời trang nhanh” sang “thời trang bền vững” đòi hỏi các doanh nghiệp xuất khẩu phải rất nỗ lực để đáp ứng các yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt của đối tác. Bên cạnh đó, tình trạng thiếu hụt khu công nghiệp cho ngành vải và nhuộm không chỉ khiến các doanh nghiệp trong nước bị động, mà còn làm nản lòng các nhà đầu tư quốc tế.

Từ phía doanh nghiệp, ông Nguyễn Trọng Phi – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Giovanni cho rằng, Việt Nam cần có khu công nghiệp chuyên biệt cho ngành nguyên phụ liệu, nếu không sẽ khó chuyển từ vai trò “gia công” sang “đầu chuỗi”. Chỉ khi làm chủ được nguồn nguyên liệu, doanh nghiệp mới có thể chủ động về thời gian giao hàng, thiết kế mẫu mã và kiểm soát chất lượng – những yếu tố đang ngày càng được các thương hiệu lớn ưu tiên quan tâm.

Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, chủ động vào nguồn nguyên phụ liệu sẽ giúp Việt Nam tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi cung ứng toàn cầu, góp phần tạo nên sự cạnh tranh về chi phí, giá cả và thời gian ra mẫu. Ông Trương Văn Cẩm nhấn mạnh đến việc phải có chiến lược xây dựng ngành dệt may với tỷ lệ nội địa hóa cao.

Tận dụng FTA, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp đều cho rằng mở rộng, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu là con đường doanh nghiệp phải tính đến.

Bà Trần Thu Quỳnh – Tham tán Thương mại Việt Nam tại Canada cảnh báo ngành dệt may, da giày Việt Nam có nguy cơ mất thị phần nếu tiếp tục phụ thuộc vào đơn hàng gia công, nhất là khi từ 1/1/2025 Việt Nam không còn được hưởng ưu đãi thuế phổ cập từ Canada, làm giảm sức cạnh tranh. Bà Quỳnh đề xuất doanh nghiệp cần chuyển hướng phát triển thương hiệu riêng, tập trung vào phân khúc ngách như thời trang nữ trung niên, giày bảo hộ, quần áo tơ lụa và chủ động tham gia hội chợ, hiện diện tại kênh phân phối để tăng sức cạnh tranh bền vững.

Đánh giá EU là thị trường rộng lớn mà doanh nghiệp Việt Nam còn nhiều dư địa khai thác, bà Nguyễn Hồng Hạnh, đại diện Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU nhấn mạnh, doanh nghiệp cần điều chỉnh mô hình kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn xã hội – môi trường ngày càng cao của EU. Việc đầu tư vào công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, R&D và đào tạo nhân lực công nghệ cao sẽ là bước đi tất yếu để thích ứng dài hạn.

Với thị trường Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE), mặc dù đây là thị trường quy mô nhỏ, dân số chỉ khoảng 10 triệu người, nhưng ông Trương Xuân Trung, Tham tán thương mại tại UAE, cho rằng đây là một thị trường mở, không có rào cản thương mại với hàng nhập khẩu. Thị trường Hồi giáo cũng được coi là thị trường ngách rất tiềm năng cho dệt may, da giày Việt Nam.

Cho rằng việc đa dạng hóa thị trường hiện nay là không hề đơn giản, ông Bạch Thăng Long, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty May 10 kiến nghị, doanh nghiệp cần thông tin thị trường một cách nhanh chóng, chính xác, có chiều sâu. Các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài không chỉ nên giới thiệu nhà nhập khẩu, mà cần hỗ trợ doanh nghiệp Việt định vị hình ảnh quốc gia là một điểm đến sản xuất đáng tin cậy. Đây là yếu tố giúp bên mua chủ động tìm đến bên bán – thay vì ngược lại.