Một luật sửa 8 luật: Bước đột phá trong cải cách pháp lý

Một luật sửa 8 luật: Bước đột phá trong cải cách pháp lý

Trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 8 luật, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Chính phủ đã chỉnh sửa, hoàn thiện những nội dung trọng yếu, nhằm đáp ứng các yêu cầu cấp bách về phát triển kinh tế - xã hội. Dự án Luật này đã được trình Quốc hội từ ngày 8/5/2025, tập trung vào bốn nội dung chính: thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; xử lý các vấn đề pháp lý liên quan đến mô hình chính quyền địa phương hai cấp; tăng cường phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính; và giải quyết các bất cập để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Theo ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội, việc ban hành dự án Luật là cần thiết để khắc phục những hạn chế hiện nay, như chậm tiến độ, đội chi phí, thất thoát nguồn lực và các rủi ro trong quản lý. Dự án Luật không chỉ luật hóa các chủ trương của Đảng mà còn thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đồng thời tháo gỡ các điểm nghẽn để khơi thông nguồn lực. Một số đại biểu nhấn mạnh rằng các quy định sửa đổi cần mang tính khái quát, bao quát các vấn đề lớn, chuyển từ tư duy quản lý sang phục vụ, từ bị động sang chủ động, với tính dự báo cao để đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh chóng.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, Chính phủ đã phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan để rà soát và hoàn thiện dự thảo Luật, dựa trên các ý kiến từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội và đại biểu Quốc hội. Ủy ban Thường vụ Quốc hội, thông qua Thông báo số 1986/TB-VPQH ngày 11/6/2025, đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong việc tiếp thu và chỉnh lý dự thảo, đồng thời yêu cầu rà soát để đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, đặc biệt với các luật đang được xem xét tại Kỳ họp thứ 9.

Tháo gỡ khó khăn cho dự án BOT

Hai nội dung nổi bật được Chính phủ giải trình chi tiết là: cơ chế tháo gỡ khó khăn cho các dự án BOT giao thông và việc chuyển thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch đầu tư công từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội sang Chính phủ. Đối với các dự án BOT, Chính phủ đề xuất bổ sung Điều 99a vào Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, quy định cơ chế chia sẻ phần giảm doanh thu giữa Nhà nước và nhà đầu tư, đảm bảo công bằng, minh bạch và hài hòa lợi ích.

Nội dung này đã nhận được sự đồng thuận từ cơ quan thẩm tra và Bộ Chính trị, với cam kết ban hành nghị định chi tiết để quy định tỷ lệ chia sẻ cụ thể. Về việc chuyển thẩm quyền, Chính phủ nhấn mạnh rằng quy định này phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền tối đa, giúp tăng tính linh hoạt và hiệu quả trong quản lý đầu tư công, đồng thời đồng bộ với dự thảo Luật Ngân sách nhà nước.

Áp dụng thuế suất thuế giá trị gia tăng 0% cho hàng hóa xuất khẩu tại chỗ

Một điểm nhấn quan trọng trong dự thảo Luật là đề xuất áp dụng thuế suất thuế giá trị gia tăng 0% cho hàng hóa xuất khẩu tại chỗ. Chính phủ lập luận rằng chính sách này có cơ sở chính trị và pháp lý vững chắc, phù hợp với Nghị quyết số 27-NQ/TW và các kết luận của Bộ Chính trị.

Về thực tiễn, xuất nhập khẩu tại chỗ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Nếu không áp dụng thuế suất 0%, doanh nghiệp sẽ đối mặt với tình trạng thuế trùng, làm tăng chi phí và giảm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư. Quy định này được các hiệp hội doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao và công nghiệp bán dẫn, đánh giá cao vì tạo thuận lợi cho chuỗi cung ứng và thu hút đầu tư nước ngoài. Đa số ý kiến đại biểu Quốc hội và Ủy ban Kinh tế và Tài chính ủng hộ việc bổ sung chính sách này vào Luật Thuế giá trị gia tăng, thay vì Luật Hải quan, để đảm bảo tính thống nhất.

Cải cách đấu thầu và đầu tư công

Trong lĩnh vực đấu thầu, dự thảo Luật sửa đổi Luật Đấu thầu nhằm khắc phục các hạn chế như chậm tiến độ, chất lượng thấp và thiếu minh bạch. Chính phủ đề xuất trao quyền cho chủ đầu tư linh hoạt lựa chọn hình thức đấu thầu, ưu tiên các phương thức đơn giản như chỉ định thầu, đặt hàng, đồng thời mở rộng trường hợp áp dụng chỉ định thầu để đẩy nhanh tiến độ dự án. Các quy định mới cũng nhấn mạnh cơ chế hậu kiểm, tăng cường giám sát và cá thể hóa trách nhiệm để ngăn chặn thông thầu, bán thầu. Đặc biệt, trong lĩnh vực y tế, dự thảo cho phép cơ sở y tế công lập tự chủ tài chính đàm phán trực tiếp với nhà cung ứng, áp dụng phương pháp đánh giá kết hợp kỹ thuật và giá để đảm bảo chất lượng thuốc và thiết bị y tế.

Về đầu tư công, dự thảo Luật Đầu tư công tập trung phân cấp mạnh mẽ cho cấp xã, đặc biệt trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính và triển khai mô hình chính quyền hai cấp. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được quyền giao một Ủy ban nhân dân cấp xã làm cơ quan chủ quản dự án, bỏ bước báo cáo Hội đồng nhân dân cấp xã để giảm thủ tục hành chính. Tuy nhiên, một số đại biểu đề nghị làm rõ điều kiện ủy quyền và giới hạn thẩm quyền của cấp xã để đảm bảo tính minh bạch và khả thi.

Về quản lý tài sản công, Dự thảo Luật Quản lý, sử dụng tài sản công đề xuất các cơ chế để khai thác hiệu quả tài sản công, đặc biệt là các trụ sở dôi dư sau sáp nhập đơn vị hành chính. Chính phủ cam kết ưu tiên chuyển đổi công năng các tài sản này thành trường học, cơ sở y tế hoặc không gian công cộng, theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm. Ngoài ra, các quy định về xử lý số tiền thu được từ tài sản công được điều chỉnh để phù hợp với pháp luật về tổ chức chính trị - xã hội và giảm thủ tục hành chính cho doanh nghiệp.

Dự án Luật dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2025, đồng bộ với các văn bản hướng dẫn thi hành. Chính phủ nhấn mạnh rằng các sửa đổi này sẽ tạo hành lang pháp lý thông thoáng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.