Nhịn ăn gián đoạn có thể làm rối loạn hệ vi sinh vật của bạn

Khác với các chế độ ăn kiêng thông thường tập trung vào việc cắt giảm loại thực phẩm nào, nhịn ăn gián đoạn hướng đến việc điều chỉnh thời gian ăn uống. Một phương pháp phổ biến là chỉ ăn trong khung giờ 8 tiếng mỗi ngày, ví dụ từ 10 giờ sáng đến 6 giờ chiều, và nhịn ăn trong 16 tiếng còn lại.

Người ủng hộ cho rằng IF giúp cải thiện nhịp sinh học, giảm viêm, tăng cường miễn dịch, ngăn ngừa ăn quá nhiều và thậm chí làm chậm quá trình lão hóa. Phần lớn lợi ích này được cho là xuất phát từ tác động của IF đến hệ vi sinh đường ruột nơi cư trú của hàng nghìn tỷ vi khuẩn tham gia điều phối các chức năng sống của cơ thể.

Nghiên cứu mới đặt ra nghi ngờ

Dù IF đang “làm mưa làm gió” trong cộng đồng sức khỏe, một nghiên cứu mới đây từ Đại học Y khoa An Huy (Trung Quốc) lại cho thấy tác động không mong muốn của nó lên đường ruột chuột. Các nhà khoa học phát hiện những con chuột được áp dụng nhịn ăn gián đoạn có tình trạng viêm đại tràng nặng hơn, chiều dài ruột ngắn hơn và cân nặng sụt giảm rõ rệt so với nhóm chuột ăn uống tự do.

Phân tích sâu hơn chỉ ra rằng IF ức chế vi khuẩn sản xuất axit indoleacrylic, một hợp chất giúp điều hòa miễn dịch trong ruột. Khi bổ sung axit này vào chế độ ăn, các dấu hiệu viêm ở chuột giảm đáng kể, cho thấy mối liên hệ trực tiếp giữa chế độ ăn và sức khỏe hệ vi sinh vật.

Tuy nhiên, nghiên cứu này cũng vấp phải một số chỉ trích. Giáo sư Satchidananda Panda (Viện Salk, California) cho rằng thiết kế nghiên cứu còn nhiều hạn chế, như quy mô mẫu nhỏ, thiếu dữ liệu về khẩu phần ăn, và đặc biệt là việc sử dụng chuột non 5 tuần tuổi tương đương với trẻ nhỏ ở người. Ông ví dụ: "Giống như để một đứa trẻ chỉ ăn trong 8 tiếng mỗi ngày mà không rõ ăn gì, bao nhiêu điều đó khó để rút ra kết luận cho người trưởng thành."

Câu hỏi mở cho sức khỏe đường ruột

Bất chấp những hoài nghi, nghiên cứu trên cũng giúp giải thích vì sao không phải ai cũng phù hợp với nhịn ăn gián đoạn. Một nghiên cứu năm 2024 từ Đại học Stanford phát hiện IF kéo dài tuổi thọ cho phần lớn chuột, nhưng cũng khiến một số cá thể gặp biến chứng và chết sớm hơn. Theo Giáo sư Christoph Thaiss người đứng đầu nghiên cứu: "Không có gì là hoàn toàn an toàn hoặc có lợi cho tất cả mọi người. Nghiên cứu này có thể cho thấy vì sao IF đôi khi phản tác dụng."

Hơn nữa, các chuyên gia lưu ý rằng rất khó để đánh giá thế nào là một hệ vi sinh vật "khỏe mạnh", bởi điều đó phụ thuộc vào cơ địa và hoàn cảnh sống. Một loại vi khuẩn có lợi trong điều kiện bình thường có thể trở nên có hại khi nhịn ăn kéo dài do cạnh tranh chất dinh dưỡng và kích hoạt phản ứng viêm.

Một trong những rào cản lớn là phần lớn nghiên cứu về IF và hệ vi sinh vật được thực hiện trên loài gặm nhấm, trong khi con người có nhịp sinh học, thói quen ăn uống và trao đổi chất khác biệt rõ rệt. Chẳng hạn, một con chuột nhịn ăn qua đêm có thể mất tới 15% trọng lượng điều hiếm xảy ra ở người.

Một đánh giá năm 2024 tổng hợp 8 nghiên cứu trên người cho thấy nhịn ăn gián đoạn có thể làm tăng sự đa dạng và phong phú của hệ vi sinh, tuy nhiên kết quả thay đổi khá lớn giữa các nghiên cứu. Một số cho thấy cải thiện tích cực, trong khi số khác lại phát hiện tác động ngược lại.

Nhịn ăn gián đoạn không phải “chìa khóa vạn năng”

Dù tiềm năng cải thiện sức khỏe đường ruột từ nhịn ăn gián đoạn là có thật, song các chuyên gia nhấn mạnh rằng cần thận trọng và cá nhân hóa phương pháp này. “Chúng ta vẫn chưa thể khẳng định IF tốt cho tất cả mọi người”, Giáo sư Thaiss nói “Tác động của nó phụ thuộc vào cơ địa, chế độ ăn kèm theo và thậm chí cả tuổi tác.”

Nếu bạn đang cân nhắc áp dụng IF như một lối sống lâu dài, hãy trao đổi với chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ để xác định xem nó có phù hợp với cơ thể và mục tiêu sức khỏe của bạn hay không. Khi nói đến đường ruột nơi khởi đầu cho nhiều vấn đề sức khỏe sự cẩn trọng là không bao giờ thừa.