Phát hiện sớm, can thiệp kịp thời sẽ giảm thiểu rủi ro

Phó Thống đốc Thường trực Đào Minh Tú phát biểu tại hội thảo

Bảo hiểm tiền gửi - công cụ quan trọng hoạt động ngân hàng

Trong bối cảnh đó, với mục tiêu trở thành định chế tài chính góp phần đảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng và bảo vệ người gửi tiền, thời gian qua, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam (DIV) đã thực hiện tốt các chức năng nhiệm vụ được giao.

Tính đến tháng 10/2023, tổng tài sản của DIV đạt hơn 109 nghìn tỷ đồng tương đương khoảng 4,43 tỷ USD. Nhờ đó, cơ quan này có nguồn lực tốt để sẵn sàng chi trả tiền bảo hiểm cho người gửi tiền khi cần thiết và tham gia có hiệu quả vào quá trình cơ cấu lại hệ thống các TCTD thông qua hoạt động hỗ trợ tài chính.

Thông tin cụ thể hơn, ông Phạm Bảo Lâm - Chủ tịch HĐQT DIV cho biết, tính đến thời điểm hiện tại, DIV đang bảo vệ người gửi tiền tại 1.280 tổ chức tham gia. Tại Chiến lược phát triển bảo hiểm tiền gửi đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đã đặt mục tiêu nâng cao chất lượng, hiệu quả trong hoạt động bảo hiểm tiền gửi. Trong đó bao gồm việc phát hiện, cảnh báo sớm những rủi ro tiềm ẩn đối với tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi và tham gia tái cơ cấu có hiệu quả đối với các tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi yếu kém. Theo ông Lâm, đây sẽ là điều kiện thuận lợi giúp DIV thực hiện tốt sứ mệnh của mình góp phần đảm bảo hệ thống ngân hàng hoạt động an toàn, tránh đổ vỡ, bảo vệ và nâng cao niềm tin của người gửi tiền.

Thực tế, việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời rủi ro của tổ chức bảo hiểm tiền gửi cũng đã được các quốc gia trên thế giới áp dụng mạnh mẽ. Chia sẻ kinh nghiệm từ quốc gia của mình, TS. JaeHoon Yoo - Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Bảo hiểm tiền gửi Hàn Quốc cho biết, khi cuộc khủng hoảng tài chính năm 1997 xảy ra, việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời chưa được thực hiện. Khi đó, Hàn Quốc phải nhờ vào quỹ công và vốn nước ngoài để tái cấu trúc và ổn định tài chính. Sau năm 1997, Hàn Quốc đã đưa các nguyên tắc kỷ luật, nhiệm vụ rõ ràng hơn cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi. Vì vậy, khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 xảy ra, quốc gia này cũng đã tránh được khủng hoảng sâu rộng, mặc dù cũng không tránh được những khủng hoảng cấp độ trong nước, địa phương…

Tại hội thảo, các đại biểu đến từ tổ chức bảo hiểm tiền gửi của 13 quốc gia cũng cùng chung nhận định, việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời các TCTD yếu kém có vai trò rất quan trọng nâng cao hiệu quả và ổn định của hệ thống bảo hiểm tiền gửi, qua đó giúp tổ chức bảo hiểm tiền gửi chuẩn bị kỹ lưỡng cho các sự kiện được bảo hiểm trong tương lai. Nếu việc can thiệp kịp thời được thực hiện hiệu quả ở giai đoạn đầu, các yếu tố gây rủi ro có thể được khắc phục và tình hình kinh doanh được cải thiện.

Đặc biệt, thời gian qua, xảy ra tình trạng đổ vỡ một số ngân hàng ở Mỹ, châu Âu càng khẳng định tầm quan trọng của việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời rủi ro đối với các nhà băng. Theo ông Hidenori Mitsui - Chủ tịch Ủy ban APRC, Chủ tịch Tổng công ty Bảo hiểm tiền gửi Nhật Bản, nhờ phát hiện sớm và can thiệp kịp thời sẽ giảm thiểu rủi ro ở mức thấp nhất và là giải pháp mấu chốt để đảm bảo hệ thống tài chính hoạt động ổn định.

Giảm thiểu rủi ro ở mức thấp nhất

Dù DIV đã có hoạt động chuyên nghiệp với những nhiệm vụ, chế tài rõ ràng từ Chính phủ, tuy nhiên theo ông JaeHoon Yoo, nếu so sánh với bảo hiểm tiền gửi ở một số nước khác như Mỹ, Hàn Quốc… thì vẫn còn dư địa để DIV mở rộng khả năng của mình, đảm bảo tính ổn định của thị trường tài chính. Bởi lẽ, theo khảo sát thường niên IADI 2022, hiện có 25% các quốc gia chi trả quyền lợi bảo hiểm tiền gửi theo phương pháp đơn thuần; 46% chi trả với quyền hạn mở rộng thông qua phương pháp xử lý; 17% chi trả theo phương pháp giảm thiểu chi phí với phương pháp xử lý theo nguyên tắc chi phí tối thiểu; và số quốc gia thực hiện cấp độ cao nhất là giảm thiểu rủi ro theo phương pháp quản lý và giám sát rủi ro chiếm 13%. Hiện tại, Việt Nam đang nằm ở nhóm 46% - đã nâng lên một bước mới nhưng vẫn còn một chặng đường dài để tới nhóm hiện đại như Đức, Hàn Quốc, Mỹ, Mexico…

Theo ông Nguyễn Lĩnh Nam, Phó tổng giám đốc DIV, cơ sở pháp lý của việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời tại Việt Nam cũng đã được quy định tại một số Luật Các TCTD 2010, Luật Các TCTD sửa đổi năm 2017, Luật Bảo hiểm tiền gửi năm 2012 và một số thông tư… Theo đó, DIV có thể tham gia vào việc phát hiện sớm các tổ chức có vấn đề và đề xuất, kiến nghị NHNN biện pháp can thiệp. Hiện nay, thông tin để phục vụ hoạt động cảnh báo sớm và can thiệp kịp thời được đánh giá là tin cậy, thường xuyên, đồng bộ, cơ sở pháp lý đã quy định chức năng, nhiệm vụ tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, với định hướng chuyển từ kiểm tra, giám sát tuân thủ sang giám sát rủi ro, kiểm tra an toàn theo chỉ đạo của NHNN, theo ông Nam vẫn cần hành lang pháp lý đầy đủ hơn trong thời gian tới.

Chia sẻ kinh nghiệm với Việt Nam, ông Hiroaki Kuwahara, đến từ Tổng công ty Bảo hiểm tiền gửi Nhật Bản cho biết, việc xác định khó khăn tài chính của ngân hàng cần được thực hiện sớm, dựa trên các tiêu chí được định nghĩa rõ ràng. Cơ chế tổ chức phải đảm bảo rằng nhiệm vụ, vai trò và trách nhiệm của các thành viên liên quan trong mạng an toàn tài chính được xác định rõ ràng và đảm bảo tính độc lập trong hoạt động.

Đối với can thiệp kịp thời, khi làm việc với tổ chức tài chính có tầm quan trọng trong hệ thống, theo ông Hiroaki Kuwahara tổ chức bảo hiểm tiền gửi và các cơ quan xử lý cần tham gia vào việc quyết định chính sách cũng như lập kế hoạch phục hồi và xử lý, với quyền tiếp cận kịp thời thông tin giám sát trên cơ sở hợp nhất. Tổ chức bảo hiểm tiền gửi cần được cho phép tiếp cận trực tiếp thông tin của các ngân hàng thành viên một cách kịp thời, chính xác và phù hợp.

Trách nhiệm phát hiện sớm các vấn đề của ngân hàng thường thuộc về cơ quan giám sát ngân hàng. Công việc này có ý nghĩa rất quan trọng đối với hoạt động hiệu quả và ổn định của hệ thống tài chính và hệ thống bảo hiểm tiền gửi. Vì vậy, theo các đại biểu, cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng và tổ chức bảo hiểm tiền gửi cần có sự phối hợp chặt chẽ.

Về vấn đề này, theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, đối với DIV, dự thảo Luật Các TCTD sửa đổi dự kiến nâng tầm vị trí, giao trách nhiệm hơn nữa qua việc bổ sung thêm một số chức năng, nhiệm vụ trong can thiệp sớm và xử lý TCTD yếu kém. Đây cũng là tiền đề quan trọng và tiếp nối cho quá trình sửa đổi Luật Bảo hiểm tiền gửi năm 2024. “Chắc chắn, sau khi các Luật được sửa đổi, DIV sẽ trở thành một định chế tài chính lớn, có vai trò, chức năng quan trọng hơn”, Phó Thống đốc nhấn mạnh.