Phát triển chăn nuôi theo hướng tuần hoàn, hữu cơ

Hội thảo Phát triển chăn nuôi tuần hoàn nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và bảo vệ môi trường

Ngày 10/7/2023, Hội Chăn nuôi Việt Nam phối hợp với Viện Chăn nuôi Việt Nam tổ chức Hội thảo Phát triển chăn nuôi tuần hoàn nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và bảo vệ môi trường.

Ông Hà Văn Thắng - Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam cho hay, hiện người dân và doanh nghiệp làm nông nghiệp đa phần áp dụng mô hình tuyến tính truyền thông, theo kiểu dòng chảy một chiều.

Trong mô hình này, tài nguyên thiên nhiên được sử dụng là nguyên liệu đầu vào của quá trình sản xuất, chế biến một dòng sản phẩm độc lập. Năng suất càng cao thì tài nguyên càng bị khai thác nhiều và phần phế phụ phẩm thải bỏ sau quá trình sản xuất càng lớn do không có cơ chế tái sử dụng hoặc sử dụng là nguyên liệu đầu vào cho sản xuất các sản phẩm. Hệ quả là tài nguyên sử dụng hoang phí, kém hiệu quả.

Theo ông Hà Văn Thắng chưa có nhiều mô hình liên kết sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững làm cơ sở phát triển hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn. Ví dụ chưa có mô hình trung tâm vùng lõi có tính dẫn dắt, kết nối các nông hộ trang trại, các dịch vụ phục vụ phát triển nông hộ hiện đại, nông nghiệp bền vững còn thiếu. Bên cạnh đó, hiện tượng sản xuất manh mún, mạnh ai lấy làm rất phổ biến.

Đặc biệt một số nhà đầu tư, doanh nghiệp thiếu năng lực nguồn lực dẫn đến tình trạng không quản lý được phần đất đã được giao thuê, để hoang hóa không canh tác dẫn tới việc người dân lấn chiếm, xâm canh gây ra nhiều xung đột, làm mất ổn định.

Theo ước tính của Cục Chăn nuôi, giai đoạn 2018 - 2022, mỗi năm có trung bình 61 triệu tấn phân và trên 304 triệu m3 chất thải lỏng được thải ra từ các loại vật nuôi chính cần phải được xử lý, tái sử dụng.

Trong số 61 triệu tấn phân thải ra từ các vật nuôi chính, 40% chất thải là từ bò, 34% từ lợn, 21% từ trâu và 6% từ gia cầm. Trong số 304 triệu tấn nước thải, trên 84% từ chăn nuôi lợn.

Một phần trong số đó được xử lý làm phân hữu cơ hoặc làm nguyên liệu đầu vào cho hệ thống công trình khí sinh học tạo năng lượng tái tạo hoặc là nguồn nuôi côn trùng cung cấp protein chất lượng cao làm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi và phân bón hữu cơ. Tuy nhiên, một phần lớn hơn được thải ra môi trường gây lãng phí và ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Ông Nguyễn Xuân Dương - Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam cho biết, phát triển nền nông nghiệp bền vững, thân thiện với môi trường qua mô hình kinh tế tuần hoàn trong sản xuất nông nghiệp là xu thế tất yếu.

Việc chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn góp phần phát triển ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, không chỉ đạt mục tiêu kinh tế, xã hội, môi trường mà còn giúp ứng phó với biến đổi khí hậu.

Theo TS. Nguyễn Phong, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, cho biết nội dung về kinh tế tuần hoàn đã được văn bản hóa trong các chủ trương, chính sách của Đảng, Chính phủ. Tuy nhiên, TS Phong chỉ ra rằng việc áp dụng các mô hình kinh tế tuần hoàn trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam còn tồn tại nhiều hạn chế. Đó là, tỷ lệ thu gom, xử lý phụ phẩm nông nghiệp tạo giá trị gia tăng còn thấp, việc sử dụng phụ phẩm vẫn còn đơn giản, chưa tạo được giá trị gia tăng cao.

Hiện nay, khung chính sách về phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn chưa được hoàn thiện. Các quy định liên quan đến kinh tế tuần hoàn nói chung, nông nghiệp tuần hoàn nói riêng nằm rải rác ở các luật, nghị định khác nhau, thiếu hướng dẫn và chưa có tiêu chuẩn hóa về kinh tế tuần hoàn.

Theo ông Phong, hiện vẫn chưa đưa ra được các quy định, các tiêu chí, tiêu chuẩn để nhận diện, đánh giá, các tiêu chuẩn về công nghệ (sinh học, kỹ thuật nuôi, chế biến) cho các mô hình kinh tế tuần hoàn trong các lĩnh vực sản xuất nông nghiệp.

Ông Hà Văn Thắng cho rằng cần phát triển mô hình chăn nuôi đại gia súc trên nền kinh tế tuần hoàn. Mô hình cần được xây dựng theo hình thức một khu liên hợp, có chức năng tự thu gom phế liệu, phế phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn gia súc.

Các khu liên hợp sẽ diễn ra hoạt động tổ chức chăn nuôi tập trung và chăn nuôi liên kết, sản xuất đệm sinh học làm nền chuồng trại để xử lý chế thải trong chăn nuôi. Mục tiêu của mô hình là mở rộng liên kết vùng sản xuất theo khu vực, ngành hàng để kết nối phát triển kinh tế tuần hoàn. Phế phụ phẩm của đơn vị này được sử dụng làm nguyên liệu đầu vào cho đơn vị kia.

TS. Nguyễn Phong cho rằng, cần xây dựng hành lang pháp lý và tiêu chuẩn hóa kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực nông nghiệp. Xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích ưu đãi thúc đẩy phát triển sản xuất, chế biến và thương mại nông sản theo kinh tế tuần hoàn tương tự như các ưu đãi cho doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Có chính sách hỗ trợ về vốn, tiếp cận tín dụng, công nghệ, thị trường nhằm khuyến doanh nghiệp, nông dân thực hiện sản xuất nông nghiệp theo mô hình kinh tế tuần hoàn.

Ths Nguyễn Quỳnh Hoa - Cục Chăn nuôi đề nghị Nhà nước và các cơ quan liên quan cần hàn thiện chính sách về giá điện từ khí sinh học khả thi để khuyến khích các cơ sở chăn nuôi lớn khai thác hết lượng khí sinh học dư thừa.

Hoàn thiện các quy định liên quan đến thị trường tài chính tín chỉ các bon từ khí sinh học ngành chăn nuôi; quy định liên quan đến kiểm kê khí nhà kính ngành chăn nuôi, góp phần thúc đẩy phát triển chăn nuôi theo hướng kinh tế tuần hoàn.