Rào cản xuất khẩu nông sản vào thị trường Australia

Phát biểu tại Hội thảo khoa học “Thúc đẩy thương mại nông sản Việt Nam - Australia trong bối cảnh thực thi các Hiệp định thương mại tự do” diễn ra ngày 30/3 tại Hà Nội, ông Nguyễn Đức Hưng - Giám đốc điều hành Công ty cổ phần xuất nhập khẩu thực phẩm Toàn Cầu chuyên xuất khẩu vải thiều cùng nhiều loại hoa quả tươi, sản phẩm đông lạnh, đồ hộp sang Australia, chia sẻ.

Theo ông Hưng, điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm khi nhập trái cây vào Australia rất chặt chẽ. Nguyên liệu vải tươi thu mua từ vùng sản xuất phải có mã số vùng trồng và đóng gói trong cơ sở cũng được cấp mã. Sản phẩm phải đảm bảo dư lượng thuốc bảo vệ thực vật theo quy định của Bộ Nông nghiệp Australia. Đặc biệt, vải tươi buộc phải qua chiếu xạ để hạn chế dịch bệnh.

Thương mại nông sản giữa Việt Nam và Australia có xu hướng tăng trưởng cao

"Khó khăn khi đưa quả vải sang thị trường Australia nằm ở khâu chiếu xạ. Chúng tôi phải mang nhiều tấn vải vào trung tâm thành phố để làm việc này. Bên cạnh đó, công đoạn chiếu xạ rất nghiêm ngặt về quy trình, liều lượng, quy cách đóng gói… Cùng với đó, hiện giá cước vận tải cũng khá cao nên ảnh hưởng tới giá thành sản phẩm", ông Hưng chia sẻ.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năm 2022, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam sang Australia đạt 845 triệu USD. Các mặt hàng mà Australia nhập khẩu từ Việt Nam liên tục tăng với tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu bình quân 9%/năm giai đoạn 2009 - 2022. Trong đó, tăng trưởng mạnh nhất là sản phẩm thuỷ sản, cà phê, rau quả; bên cạnh đó, một số sản phẩm hạt điều, tiêu, cà phê, gỗ giảm nhẹ trong thời gian dịch bệnh Covid-19. Ở chiều ngược lại, Việt Nam cũng nhập khẩu nhiều nông sản từ Australia với tổng giá trị kim ngạch đạt khoảng 2,7 tỷ USD hàng năm. Tốc độ tăng trưởng nhập khẩu của Việt Nam từ Australia là 32,6%/năm (2009-2022). Các mặt hàng tăng trưởng mạnh nhất những năm gần đây là lúa mì và bông.

TS. Vũ Thanh Hương - Phó trưởng Khoa Kinh tế và Kinh doanh quốc tế, trường đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội cho hay, thương mại nông sản giữa Việt Nam và Australia có xu hướng tăng trưởng cao, cơ cấu hàng nông sản Việt Nam xuất khẩu sang Australia có sự chuyển biến theo hướng tăng tỷ trọng các sản phẩm đã qua chế biến, chất lượng hàng nông sản của Việt Nam tại thị trường Australia đang được cải thiện tích cực. Tuy nhiên, kim ngạch xuất nhập khẩu giữa 2 nước còn thấp, chưa đa dạng hóa được chủng loại mặt hàng.

Nói về khó khăn khi xuất khẩu vào thị trường Australia, TS. Vũ Thanh Hương cho biết, các quy định về nhập khẩu nông sản của Australia rất khắt khe, hiện nhu cầu của thị trường Australia với nông sản của Việt Nam còn thấp, có thể một phần do thị hiếu. Cùng với đó, Chất lượng của nông sản Việt Nam chưa thật sự cao và chưa đáp ứng được các yêu cầu và quy định nhập khẩu của Australia; việc tiếp cận thông tin của doanh nghiệp Việt về thị trường này còn yếu. Ngoài ra, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam, công nghệ chế biến, bảo quản của Việt Nam cũng còn thấp. Các hiểu biết về cam kết trong các FTAs của doanh nghiệp và nông dân Việt Nam còn sơ sài. Đồng thời, nông sản của Việt Nam đang phải cạnh tranh gay gắt với các đối tác thương mại khác của Australia như Mỹ, Trung Quốc, New Zealand, Thái Lan, chia sẻ.

Theo ông Vũ Huy Phúc - Phó trưởng bộ môn Nghiên cứu thị trường và ngành hàng, Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp - nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), tại thị trường Australia, các rào cản kỹ thuật, yêu cầu về nhãn mác, vệ sinh an toàn thực phẩm rất khắt khe, một số tiêu chuẩn con cao hơn cả Hoa Kỳ và EU. Cùng với đó, việc truy xuất nguồn gốc, kiểm soát chất lượng của nông sản Việt cũng còn hạn chế; chưa chú trọng vào thương hiệu, nhãn hiệu sản phẩm, chưa tham gia sâu vào hệ thống phân phối của Australia...

Để đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường Australia, TS. Vũ Thanh Hương cho rằng, cơ quan chức năng cần tăng cường thông tin về các FTAs và lợi ích ngoài thuế quan của các FTAs. Bên cạnh đó, cũng cần cung cấp nhiều hơn thông tin về thị trường Australia, và cần hướng tới cả những người nông dân trồng nông sản. Các doanh nghiệp nên chú ý hơn và nghiên cứu để xuất khẩu các sản phẩm trái cây đông lạnh. Cùng với đó, tích cực nâng cao chất lượng nông sản, tăng vùng trồng Global GAP ở cấp độ quốc gia, đẩy mạnh công nghệ chế biến sau thu hoạch để ngày càng nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản hàng hóa.

Theo ông Phúc cũng cho rằng, việc tiếp tục đàm phán mở cửa thị trường nông sản sang thị trường Australia là hết sức cần thiết (hiện đang đàm phán xuất khẩu chanh leo và bưởi). Cơ quan chức năng cũng cần xây dựng các chương trình hỗ trợ phát triển thương hiệu và đăng ký bảo hộ thương hiệu nông sản xuất khẩu sang Australia, cũng như tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối giao thương cho doanh nghiệp hai nước.