Tái cơ cấu và triển vọng phát triển mới

Nhìn ra thế giới, 5 thương vụ mua, bán ngân hàng lớn nhất thế giới đã diễn trong vòng gần 10 năm nay như: Ngân hàng Barclays mua lại ABN AMRO với giá 91 tỷ USD; Bank of America mua lại Merrill Lynch trong thương vụ trị giá 50 tỷ USD. Ngân hàng MUFG (thuộc Mitsubishi UFJ Financial Group) mua lại UFJ Holdings (UFJ); JP Morgan Chase mua BankOne với giá 58 tỷ USD; Bank of America mua lại FleetBoston Financial với giá 48 tỷ USD...

Theo giáo sư Peter. S. Rose (Mỹ) trong cuốn sách “Ngân hàng thương mại”, động cơ chính thúc đẩy hoạt động sáp nhập và mua lại của các tổ chức tài chính là để tối đa hóa tài sản của cổ đông và tối đa hóa lợi ích của nhà quản lý.

Xử lý nợ xấu cũng là một trong những giải pháp quan trọng để tái cơ cấu ngân hàng mà Mỹ và Trung Quốc là một điển hình. Hệ thống ngân hàng thương mại Trung Quốc từng phải gánh nhiều khoản vay khó đòi xuất phát từ các doanh nghiệp nhà nước liên tục thua lỗ. Còn Mỹ là hậu quả của tình trạng cho vay dưới chuẩn của các ngân hàng giai đoạn trước khủng hoảng tài chính 2008.

Sau khủng hoảng tài chính ở châu Á năm 1997, đặc biệt là sau khủng hoảng tài chính từ Mỹ năm 2008, thế giới nhận thức rõ hơn sự cần thiết phải có một hệ thống tài chính - ngân hàng vững mạnh, minh bạch. Vì vậy, tái cơ cấu khu vực tài chính ngân hàng ngày càng trở nên cấp thiết.

Hệ thống ngân hàng được ví như huyết mạch dẫn đến sự phát triển của tất cả mọi lĩnh vực của nền kinh tế và ổn định xã hội. Vì vậy, “huyết mạch” rất cần được sạch, thông suốt để cơ thể nền kinh tế được khỏe mạnh.

Ngay trong khu vực châu Á, nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Malaysia, Indonesia... cũng đã tiến hành tái cơ cấu hệ thống ngân hàng và được coi như một lĩnh vực ưu tiên hàng đầu trong chính sách ổn định là nền tảng của phát triển.

Tái cơ cấu là con đường duy nhất để các ngân hàng có thể lấy lại vị thế và phát triển.

Tại Việt Nam, từ năm 2011 đến nay, ngành ngân hàng đã trải qua hai đợt cơ cấu lại. Năm 2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 689/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021 – 2025” bước đầu đã đạt được những kết quả tích cực.

Trong quá khứ, nhiều ngân hàng Việt đã “’hồi sinh” sau khủng hoảng mang tính riêng lẻ: Vietinbank, Eximbank, VPBank hay Maritime Bank (tiền thân của MSB) ... từng âm vốn, một số còn rơi vào tình trạng "kiểm soát đặc biệt" nhưng đến nay đã vươn lên top đầu thị trường. Điều này cho thấy, trước sự biến đổi không ngừng của môi trường cạnh tranh, tái cơ cấu là con đường duy nhất để có thể lấy lại vị thế để tăng trưởng, phát triển.

Với Eximbank, những năm 1995-1996, Eximbank là một “thế lực lớn” trong ngành ngân hàng. Gần như vượt tất cả các tổ chức tín dụng cổ phần về thanh toán xuất nhập khẩu, chỉ đứng sau Vietcombank.

Tuy nhiên, do Eximbank cho vay quá tập trung và liên quan đến một số vụ án kinh tế lớn... dẫn đến nợ cho vay và bảo lãnh không đòi được và bị rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán, đồng thời ôm khối nợ xấu cả nghìn tỷ đồng, chiếm gần 65% tổng dư nợ.

Năm 1997, Eximbank thực sự rơi vào bế tắc và đứng trước nguy cơ đổ vỡ nên phải đặt dưới sự kiểm soát đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước, được sự hỗ trợ về tài chính của Nhà nước, thông qua việc giao cho Vietcombank tiếp quản.

Khách hàng giao dịch tại Eximbank

Năm 2001 Eximbank mới có lãi trở lại và năm 2004 thoát kiểm soát đặc biệt. Nhiều năm sau đó, Eximbank tăng trưởng vượt bậc. Từ vốn chủ sở hữu năm 2010 là 13.353 tỷ đồng đã tăng lên hơn 15.000 tỷ đồng năm 2013 và thuộc ngân hàng cổ phần có vốn chủ sở hữu lớn nhất trong khối ngân hàng cổ phần Việt Nam; tổng tài sản cũng vọt lên gần 150.000 tỷ đồng, tăng gấp 2,2 lần so với cách đó ba năm.

Tuy nhiên, đến năm 2016, thương hiệu Eximbank bị giảm sút mạnh, bỏ lỡ cơ hội vươn lên trở thành ngân hàng hàng đầu trong khi các đối thủ ngày một tiến xa. Bình luận về những “lùm xùm” tại Eximbank thời gian này, Chuyên gia tài chính – TS. Nguyễn Trí Hiếu bày tỏ sự tiếc nuối: “Cách đây 20 năm, lần đầu tiên tôi về Việt Nam, Eximbank là một trong những ngân hàng về xuất nhập khẩu lớn nhất cả nước, bên cạnh Vietcombank. Thế nhưng dần dần vai trò của Eximbank tại TP.HCM cũng như trong hệ thống các ngân hàng của cả nước đã giảm rất nhiều qua việc Eximbank gặp vấn đề về nợ xấu rồi nội bộ chia rẽ. Thành ra, Eximbank cần có sự thay đổi mạnh mẽ từ HĐQT cũng như ban lãnh đạo ngân hàng”.

Với thực tế đó, Eximbank đã trải qua nhiều thay đổi quan trọng, đánh dấu sự phục hồi mạnh mẽ và đặt nền tảng vững chắc cho giai đoạn phát triển tiếp theo. Giai đoạn này chứng kiến Eximbank nỗ lực tái cơ cấu. bộ máy quản trị, cải tổ mạnh mẽ về tổ chức, tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong hoạt động quản trị doanh nghiệp. Hội đồng Quản trị và Ban điều hành được kiện toàn với những nhân sự có kinh nghiệm và tầm nhìn chiến lược. Cùng với đó, Eximbank tập trung giải quyết các tồn đọng tài chính, kiểm soát chặt chẽ rủi ro tín dụng, nâng cao chất lượng tài sản. Nhờ đó, tỷ lệ nợ xấu được kiểm soát ở mức thấp, giúp ngân hàng củng cố vị thế vững chắc hơn. Nhằm nâng cao dịch vụ khách hàng, Eximbank mở rộng các sản phẩm tài chính đa dạng, tập trung vào các dịch vụ ngân hàng bán lẻ và doanh nghiệp, giúp tối ưu hóa trải nghiệm khách hàng.

Với chiến lược đổi mới toàn diện, Eximbank đã và đang tiếp tục nâng cao chất lượng dịch vụ, đảm bảo an toàn tài chính và duy trì tốc độ tăng trưởng bền vững. Ngân hàng không chỉ tập trung vào phát triển công nghệ mà còn chú trọng vào việc nâng cao năng lực quản trị, kiểm soát rủi ro và xây dựng đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Sự kết hợp giữa tái cơ cấu mạnh mẽ và chuyển đổi số toàn diện đang giúp Eximbank từng bước lấy lại vị thế, gia tăng năng lực cạnh tranh và tạo ra những đột phá trong thời đại công nghệ. Hành trình đổi mới này không chỉ giúp Eximbank phát triển bền vững mà còn góp phần vào sự phát triển chung của ngành tài chính – ngân hàng Việt Nam.