Tăng trưởng kinh tế toàn cầu đối mặt nhiều áp lực

Tín hiệu xấu cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu

Áp lực chính trị đầu tiên đến từ quá trình xem xét bãi nhiệm Tổng thống Trump vào những tháng đầu tiên của năm 2020 và có thể khiến chính trường Mỹ rơi vào tình thế chia rẽ khi quốc hội công bố phán quyết về việc này. Tuy nhiên, khi đảng Cộng hòa vẫn đang kiểm soát Thượng viện thì nhiều khả năng Quốc hội sẽ không đưa ra các quyết định bất lợi đối với ông Trump. Ngay sau khi có kết quả bãi nhiệm, các ứng viên Tổng thống Mỹ sẽ bước vào giai đoạn nước rút của cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11. Trong ba năm qua, Tổng thống Trump đã tạo ra rất nhiều thay đổi đối với trật tự quốc tế, vì vậy tương lai chính trị của ông có thể mang đến thay đổi lớn hơn cho hệ thống chính trị và kinh tế toàn cầu trong bốn năm tiếp theo.

Áp lực thứ hai đến từ những lo ngại về sự gia tăng căng thẳng thương mại giữa các nền kinh tế lớn. Hiện nay, Mỹ và Trung Quốc đưa ra tuyên bố đã đạt được thỏa thuận thương mại giai đoạn một vào cuối năm 2019. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại nội dung văn kiện giai đoạn một cũng chưa được công bố chi tiết và văn bản chính thức chưa được lãnh đạo hai nước phê chuẩn. Đồng thời, thỏa thuận này chưa thể giải quyết dứt điểm bất đồng Mỹ - Trung Quốc trong dài hạn khi khả năng hai bên đạt thỏa thuận toàn diện vẫn chưa chắc chắn và vẫn tồn tại nguy cơ một trong hai bên có thể rút lại các quyết định đã được đưa ra.

Dầu mỏ có phải nguyên nhân dẫn đến bất ổn chính trị?

Cùng với sự gia tăng căng thẳng thương mại giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới, trong bối cảnh các cuộc đàm phán thương mại trong khuôn khổ của WTO, đặc biệt là Vòng đàm phán Doha bị đình trệ và vướng phải nhiều nút thắt khó gỡ trong thời gian qua, các thành viên của WTO tỏ ra không còn mặn mà với các cuộc đàm phán đa phương do khó đạt đồng thuận đối với những vấn đề nhạy cảm và có xu hướng chuyển sang đàm phán, ký kết các thỏa thuận thương mại tự do song phương hoặc nhiều bên (RTA/FTA). Điều này dẫn tới sự phân cực hoặc co cụm thương mại giữa các khu vực và quốc gia trên thế giới, đồng thời làm gia tăng sự phân biệt đối xử trong thương mại quốc tế trong những năm gần đây và xu hướng này có thể sẽ tiếp tục gia tăng trong năm 2020.

Một rủi ro lớn khác liên quan đến vấn đề Brexit. Kết quả cuộc bầu cử Quốc hội Anh đã định hình rõ lộ trình nước này rời khỏi Liên minh châu Âu (EU). Theo đó, Anh sẽ rời EU vào 31/1/2020 và kết thúc đàm phán thương mại với liên minh này vào cuối năm 2020, đồng thời cũng cấm Chính phủ Anh chấp thuận bất kỳ đề xuất nào về việc kéo dài giai đoạn chuyển tiếp đến sau năm 2020. Tuy nhiên, việc rút ngắn thời gian chuyển tiếp xuống còn 11 tháng đã làm dấy lên mối lo ngại rằng Chính phủ Anh sẽ phải đối mặt với nguy cơ Brexit cứng, bởi chừng đó thời gian là không đủ để hai bên đi đến thống nhất một thỏa thuận thương mại toàn diện.

Bên cạnh những rủi ro lớn trên, căng thẳng chính trị tiếp tục có nguy cơ gia tăng tại các điểm nóng trên toàn thế giới cũng sẽ là một áp lực đối với tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Hiện tại, quan hệ giữa Mỹ và Iran, Mỹ và Triều Tiên sẽ chưa có nhiều cải thiện khi các bên chưa tìm được tiếng nói chung trong việc giải quyết các vấn đề tranh chấp liên quan đến hạt nhân và còn có dấu hiệu diễn biến căng thẳng hơn ngay từ những ngày đầu năm 2020. Ngoài ra, những cuộc xung đột tại khu vực vùng Vịnh giữa Iran và các nước láng giềng, nội chiến dai dẳng diễn ra tại Afghanistan và Syria đến nay đều chưa có triển vọng được giải quyết, trong khi một điểm nóng mới trên thế giới về chính trị an ninh và quân sự rất có thể là Libya nếu như trong năm 2020 Thổ Nhĩ Kỳ đưa quân đội sang triển khai ở đất nước này. Tại khu vực Mỹ La Tinh, tình hình bất ổn chính trị đã gia tăng mạnh trong năm 2019 như cuộc khủng hoảng kinh tế, chính trị ở Venezuela, phong trào biểu tình ở Bolivia khiến tổng thống Evo Morales mất chức hay các cuộc biểu tình phản đối tăng giá tàu điện ở Chile; những bất ổn này dự báo tiếp tục gia tăng trong năm 2020 khi các quốc gia Nam Mỹ vẫn phải đối mặt với tình trạng tham nhũng và những bất bình đẳng trong xã hội chưa được giải quyết.

Xu hướng gia tăng diễn biến căng thẳng chính trị được dự báo có những tác động sâu sắc tới diễn biến kinh tế thế giới và các thị trường tài chính trên toàn cầu. Cho đến nay các tổ chức kinh tế lớn như: OECD, WTO, IMF, WB, ADB... đều đưa ra các dự báo kinh tế toàn cầu năm 2020. Cách tiếp cận, phân tích, đánh giá và dự báo của mỗi tổ chức tuy có sự khác nhau, nhưng đều có điểm chung là nhận định: tốc độ tăng trưởng của kinh tế toàn cầu năm 2020 tiếp tục “suy giảm” và “bấp bênh” bởi nhiều nguyên nhân, trong đó bao trùm nhất là do những diễn biến khó đoán định từ môi trường chính trị toàn cầu. Cùng với sự suy giảm của kinh tế toàn cầu, các nền kinh tế đầu tàu như Mỹ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Anh sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn trong tăng trưởng, thậm chí có thể rơi vào tình trạng chạm đáy trong năm 2020.

Thương mại thế giới vẫn tăng trưởng chậm do Mỹ-Trung khó có thể đi đến thống nhất về một thỏa thuận thương mại toàn diện, ít nhất cho đến sau khi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ có kết quả cuối cùng. Không những vậy, xu hướng gia tăng các biện pháp bảo hộ mậu dịch sẽ càng cản trở dòng chảy thương mại. Theo dự báo của WTO, tăng trưởng thương mại toàn cầu năm 2020 sẽ tiếp tục giảm xuống mức thấp hơn năm 2019, ước đạt mức tăng 2,7%.

Trên thị trường ngoại hối, đồng USD được dự đoán sẽ yếu đi trong năm tới do xu hướng điều chỉnh lãi suất và tăng trưởng giảm tốc của Mỹ, cũng như rủi ro bất ổn gia tăng trước thềm bầu cử và tác động từ thuế quan suy yếu dần. Với sự suy yếu của đồng USD, tình hình bất ổn chính trị hiện tại và những lo ngại về kinh tế sẽ thúc đẩy nhu cầu đối với vàng như một kênh trú ẩn an toàn, từ đó khiến giá vàng sẽ đạt mức tăng mạnh hơn trong năm 2020. Diễn biến thị trường chứng khoán chứa đựng nhiều yếu tố khó đoán định khi tiếp tục được hỗ trợ bởi xu hướng nới lỏng lãi suất của các NHTW, tuy nhiên lại đối mặt với những rủi ro chính trị gia tăng với tần suất mạnh mẽ và liên tục hơn trong năm 2020.