Tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động về nghiệp vụ L/C thống nhất, đầy đủ, rõ ràng

Đảm bảo các TCTD tiếp tục cung ứng đầy đủ các nghiệp vụ và dịch vụ liên quan đến L/C

Chia sẻ lý do sớm ban hành Thông tư trên, cơ quan soạn thảo cho biết, theo quy định tại Luật Các TCTD năm 2024, nghiệp vụ L/C không còn là dịch vụ thanh toán như quy định tại khoản 15 Điều 4 Luật Các TCTD năm 2010 mà được quy định là hình thức cấp tín dụng thông qua 04 nghiệp vụ: Phát hành, xác nhận, thương lượng thanh toán và hoàn trả thư tín dụng. Ngoài các nghiệp vụ L/C này, các TCTD còn được thực hiện các dịch vụ khác liên quan đến thư tín dụng theo quy định của Thống đốc NHNN. Hiện nghiệp vụ L/C được NHNN cho phép các TCTD làm theo thông lệ quốc tế mà chưa có văn bản hướng dẫn nghiệp vụ cụ thể. Vì vậy, căn cứ quy định mới tại Luật Các TCTD năm 2024, NHNN cần khẩn trương ban hành cơ chế để hướng dẫn và quản lý nghiệp vụ trên để tạo cơ sở pháp lý cho các TCTD có căn cứ và thống nhất thực hiện các quy định của Luật Các TCTD năm 2024.

Dự thảo Thông tư nêu rõ quan điểm xây dựng Thông tư là nhằm hướng dẫn toàn bộ các hoạt động liên quan đến nghiệp vụ L/C được quy định tại Luật Các TCTD 2024 và theo thông lệ quốc tế. Từ đó đảm bảo các TCTD vẫn tiếp tục cung ứng đầy đủ các nghiệp vụ và dịch vụ liên quan đến L/C trên cơ sở tuân thủ quy định liên quan tại Luật Các TCTD năm 2024 về L/C và hoạt động cấp tín dụng. Dự thảo Thông tư có 5 chương gồm 53 Điều.

Về nguyên tắc thực hiện theo Dự thảo, hoạt động nghiệp vụ L/C của ngân hàng đối với khách hàng được thực hiện theo thỏa thuận giữa ngân hàng và khách hàng, phù hợp với quy định tại Thông tư này, các quy định của pháp luật có liên quan về cấp tín dụng và tập quán quốc tế về L/C. Theo đó, tại Thông tư sẽ quy định các nội dung để quản lý hoạt động cấp tín dụng của ngân hàng đối với khách hàng; việc kiểm tra bộ chứng từ, quy trình thanh toán thư tín dụng được thực hiện theo thỏa thuận giữa các bên, phù hợp với tập quán quốc tế về L/C (tại Thông tư không quy định các nội dung này).

Ngân hàng và khách hàng thỏa thuận lãi suất áp dụng đối với nghiệp vụ L/C

Dự thảo quy định ngân hàng và khách hàng thỏa thuận về mức lãi suất áp dụng đối với nghiệp vụ L/C. Đối với các L/C phát hành để thanh toán cho các hợp đồng mua bán hàng hóa, dịch vụ thuộc nhu cầu vốn thuộc các lĩnh vực ưu tiên theo quy định tại Khoản 2 Điều 13 Thông tư 39/2016/TT-NHNN: Tại Thông tư 39 quy định về trần lãi suất cho vay ngắn hạn đối với 05 lĩnh vực ưu tiên (phục vụ lĩnh vực phát triển nông nghiệp, nông thôn theo quy định của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn; thực hiện phương án kinh doanh hàng xuất khẩu; phục vụ kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ và vừa; phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ). Trong nghiệp vụ phát hành L/C, ngân hàng sẽ cấp tín dụng cho các doanh nghiệp nên về nguyên tắc nếu khách hàng thuộc 5 lĩnh vực ưu tiên trên cũng được áp dụng trần lãi suất cho vay ngắn hạn theo quy định của Thống đốc NHNN.

Tuy nhiên, trên thực tế, nghiệp vụ L/C chủ yếu phục vụ khách hàng xuất, nhập khẩu hàng hóa. Nếu quy định nội dung ưu tiên lãi suất đối với 5 lĩnh vực ưu tiên này tại dự thảo Thông tư có thể sẽ gây bất lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam khi bị Chính phủ các nước, các đối tác thương mại thực hiện các biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hóa xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam với lý do được hỗ trợ của Nhà nước về lãi suất. Vì vậy, dự thảo Thông tư dự kiến không quy định nội dung ưu đãi về lãi suất đối với 5 lĩnh vực ưu tiên này.

Về đồng tiền phát hành L/C, thanh toán L/C, dự thảo quy định nguyên tắc, trên cơ sở hợp đồng mua, bán hàng hóa, dịch vụ khách hàng đề nghị phát hành L/C bằng đồng tiền nào, ngân hàng phát hành L/C bằng đồng tiền đó. Đối với hàng hóa nhập khẩu, các ngân hàng được phát hành L/C bằng ngoại tệ.

Về các dịch vụ liên quan đến L/C được cung ứng cho khách hàng, dự thảo đang quy định theo 2 phương án.

Phương án 1, Ngân hàng được cung cấp cho khách hàng các dịch vụ khác liên quan đến L/C theo quy định tại điểm e khoản 1 Điều 114 Luật Các tổ chức tín dụng phù hợp với tập quán quốc tế về L/C.

Phương án 2, ngân hàng được cung cấp cho khách hàng các dịch vụ khác liên quan đến L/C, gồm thông báo L/C xuất khẩu; thông báo sửa đổi, kiểm tra, xử lý bộ chứng từ xuất khẩu; Hủy L/C theo yêu cầu; Chuyển nhượng L/C xuất khẩu; Sửa đổi L/C chuyển nhượng; Hủy L/C chuyển nhượng; điện SWIFT; chuyển phát bộ chứng từ; xuất trình bộ chứng từ theo L/C xuất khẩu; Sửa đổi/ điều chỉnh thư đòi tiền theo yêu cầu của khách hàng...

Về hoạt động mua hẳn không có bảo lưu quyền truy đòi bộ chứng từ theo L/C, NHNN quy định chỉ cho phép mua hẳn bộ chứng từ đã được chấp nhận thanh toán để giảm rủi ro bộ chứng từ bị từ chối thanh toán vì không phù hợp theo L/C.

Không còn hoạt động cho vay để thanh toán L/C

Từ những quy định tổng thể tại Dự thảo cho thấy, việc ban hành Thông tư nhằm tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động về nghiệp vụ L/C và các dịch vụ liên quan đến L/C của tổ chức tín dụng được thực hiện thống nhất, đầy đủ, phân định rõ ràng các nghiệp vụ L/C. Từ đó quản lý hoạt động này theo đúng bản chất nghiệp vụ, đảm bảo hoạt động nghiệp vụ L/C của các TCTD được thông suốt, an toàn.

Trên cơ sở quy định tại Luật Các TCTD năm 2024, tập quán quốc tế về L/C, các quy định pháp luật liên quan, dự thảo Thông tư quy định nghiệp vụ phát hành, xác nhận, thương lượng thanh toán, hoàn trả L/C là hình thức cấp tín dụng. Vì vậy, phải thay đổi quy trình tác nghiệp của các TCTD liên quan đến L/C. Theo đó, không còn hoạt động cho vay để thanh toán L/C mà khâu cho vay chỉ là quy trình giải ngân của khoản cấp tín dụng thông qua phát hành L/C.

Như vậy, việc cấp tín dụng thông qua phát hành và thanh toán L/C là một quy trình cấp tín dụng thống nhất, các ngân hàng phải tuân thủ các quy định cấp tín dụng hiện hành tại Luật Các TCTD năm 2024 về điều kiện cấp tín dụng, nguyên tắc thực hiện, thỏa thuận cấp tín dụng, hồ sơ, thẩm định cấp tín dụng, giải ngân, nhận nợ, lãi suất, hạn mức cấp tín dụng, chuyển nợ quá hạn, phân loại, mức trích, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro... để các TCTD thực hiện thống nhất.

Trước đó, tại nhiều cuộc họp về vướng mắc thu thuế giá trị gia tăng đối với hoạt động L/C, các TCTD đã đề nghị NHNN có văn bản hướng dẫn cụ thể khi xác định nghiệp vụ nào là tín dụng, nghiệp vụ nào là dịch vụ trong hoạt động L/C.