Tạo điều kiện cho tư nhân tham gia xử lý chất thải rắn

Phát biểu tại Hội thảo, PGS-TS. Vũ Thị Vinh, Nguyên Tổng Thư ký Hiệp hội các đô thị Việt Nam cho biết, Việt Nam đang gặp nhiều hạn chế và khó khăn trong công tác xử lý chất thải rắn sinh hoạt.

Công nghệ còn lạc hậu

Theo thông tin từ Hội thảo, hiện nay, hầu hết các bãi chôn lấp đều chưa được phân loại tại nguồn, có thành phần hữu cơ cao nên tính ổn định thấp, chiếm nhiều diện tích đất, phát sinh lượng lớn nước rỉ rác; các bãi chôn lấp không hợp vệ sinh phần lớn là bãi rác tạm, lộ thiên, không có hệ thống thu gom và xử lý nước rỉ rác.

Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) cho biết thêm, các bãi rác chôn lấp rác đang trong tình trạng quá tải và sức chứa còn lại từ 4 năm trở xuống là 179/407 bãi (trong diện khảo sát).

Về công nghệ sản xuất phân vi sinh, phương pháp này chủ yếu chỉ giải quyết được một lượng nhỏ rác thải sinh hoạt do chưa phân loại rác thải tại nguồn, vì vậy chất lượng phân sản xuất ra không đảm bảo yêu cầu quy định.

Khảo sát của dự án JICA đối với 43 cơ sở sản xuất phân hữu cơ cũng cho thấy, có 84% cơ sở bán hoặc cho người dân sử dụng và 14% không bán được phải giữ lại trong kho, dẫn đến không thể thu hồi được chi phí sản xuất.

Về công nghệ đốt rác, trong số 161 cơ sở đốt thì chỉ có 2% cơ sở thu hồi năng lượng để phát điện và 2% cấp nhiệt cho mục đích khác (theo JICA năm 2017). Hầu hết các sơ sở đốt (78%) không có kế hoạch thu hồi năng lượng.

Hiện nay, một số địa phương đang sử dụng công nghệ đốt nhỏ cho các xã ngoại thành. Tuy nhiên, các chuyên gia môi trường khuyến cáo công nghệ này tiểm ẩn hiểm họa với môi trường, nguy cơ phát thải Dioxin nhưng nhiều tỉnh miền Bắc vẫn tiếp tục đầu tư lò đốt rác thải cỡ nhỏ để xử lý rác thải sinh hoạt.

Cần 'mở cửa' cho tư nhân

Tại Hội thảo, các chuyên gia cũng đưa ra nhiều khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả xử lý chất thải rắn, nhấn mạnh đến vấn đề lựa chọn công nghệ xử lý rác thải phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương.

Theo PGS-TS. Vũ Thị Vinh, các cơ quan chuyên môn và quản lý từ Trung ương đến các địa phương cần đánh giá khách quan và tạo điều kiện cho các nhà đầu tư tư nhân tham gia đầu tư vào các dự án xử lý chất thải rắn sinh hoạt.

Hiện nay, đã có một số nhà đầu tư thành công bước đầu trong việc xử lý chất thải rắn thành điện năng. Đơn cử như Công ty TNHH Phát triển Dự án Việt Nam đặt tại xã Lý Trạch (huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) với công nghệ được nhập khẩu hoàn toàn từ CHLB Đức.

Dự án hiện đang xử lý 250 tấn rác sinh hoạt mỗi ngày từ đầu vào rác thải, các dây chuyền sản xuất khí sinh học kết hợp phát điện, nhiệt phân chất thải rắn để sản xuất điện có công suất 5,4MW. Dự án còn sản xuất 10.000 tấn phân bón mỗi năm, phục vụ nông nghiệp công nghệ cao.

Hay thành công từ công nghệ điện rác của Công ty TNHH MTV Sa Mạc Xanh, kế thừa và phát triển từ công nghệ nguồn MBT-CD.08, chuyển hóa chất thải rắn thành nhiên liệu, nâng giá trị năng lượng tái tạo này thành nguồn năng lượng xanh đóng góp quan trọng trong việc xử lý rác thải sinh hoạt và rác thải đô thị.