Thay đổi tư duy, chuyển đổi thành nông dân chuyên nghiệp

Liên kết trong sản xuất giúp nông dân có đầu ra ổn định

Nông nghiệp trong thời gian qua giữ vị trí rất quan trọng, là trụ đỡ của nền kinh tế. Hằng năm, cả nước có 3,6 triệu hộ nông dân đạt danh hiệu hộ sản xuất, kinh doanh giỏi các cấp. So với giai đoạn 2012-2017, số hộ có mức thu nhập trên 500 triệu đồng/năm tăng gấp 3 lần, số hộ có mức thu nhập trên 1 tỷ đồng/năm tăng gấp 2 lần.

Tuy nhiên bên cạnh những thành tựu đạt được, nông nghiệp nước ta phát triển còn thiếu bền vững; hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực... còn hạn chế.

Ảnh minh họa.

Liên kết trong sản xuất để xuất khẩu giúp nông dân có đầu ra ổn định và bản thân người nông dân khi tham gia chuỗi liên kết cũng trở lên chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là Nhà nước sẽ có những chính sách gì để thúc đẩy sự liên kết giữa nông dân với nhau và giữa nông dân với doanh nghiệp; nguồn vốn ưu đãi nào của Nhà nước dành cho doanh nghiệp nông nghiệp cũng như các hộ nông dân, hợp tác xã…

Khẳng định vai trò của liên kết trong sản xuất nông nghiệp, ông Lê Văn Nghị - Phó Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, cho rằng nếu chúng ta có quy mô đủ lớn thì mới đứng vững và có tiếng nói trên thị trường, đồng thời có thể quyết định cung cầu và giá cả của thị trường. Mặt khác, nếu sản phẩm có thương hiệu thì giá trị có thể tăng gấp 10-20 lần. Muốn có thương hiệu lại quay về câu chuyện liên kết hợp tác để có chỉ dẫn địa lý, truy gốc nguồn gốc…

Để xây dựng mối liên kết bền chặt, ông Lê Văn Nghị cho rằng mấu chốt của vấn đề này nằm ở hai “nhà”: nông dân và doanh nghiệp. Hai “nhà” này cần phải chuyên nghiệp hơn, phải biết tôn trọng hợp đồng và chịu trách nhiệm với cam kết của mình. Chính quyền làm trọng tài để quản lý mối liên kết này sao cho nghiêm túc, thực chất và chuyên nghiệp hơn.

Về vấn đề nguồn vốn, ông Nguyễn Xuân Bắc - Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN) cho hay, NHNN đã xác định nông nghiệp, nông thôn là một trong những lĩnh vực ưu tiên và có nhiều cơ chế, chính sách để đẩy mạnh tín dụng vào lĩnh vực này. Theo đó, NHNN đã tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định 55/2015/NĐ-CP, Nghị định 116/2018/NĐ-CP về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn. NHNN cũng quy định trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VNĐ với các lĩnh vực ưu tiên nông thôn, giới hạn lãi suất cho vay thấp hơn thông thường.

Mặt khác, thời gian qua, ngành Ngân hàng đã triển khai nhiều chính sách tín dụng đặc thù như cho vay giảm tổn thất nông nghiệp, cho vay khuyến khích phát triển nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ sạch, cho vay phát triển sản xuất nông nghiệp tại các huyện nghèo theo Nghị quyết 30A… Đặc biệt trong 2 năm 2022-2023, NHNN triển khai Nghị định 31/2022/NĐ-CP về hỗ trợ 2% lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh…

Với việc triển khai quyết liệt các chính sách như vậy, đến cuối tháng 7/2022, dư nợ đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn đạt hơn 2,83 triệu tỷ đồng, chiếm 1,4% dư nợ toàn nền kinh tế.

Cũng theo ông Nguyễn Xuân Bắc, trong tháng 6 vừa qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã ban hành hai Nghị quyết quan trọng là: Nghị quyết số 19/NQ/TW về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và Nghị quyết số 20/NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới. Đây là cơ sở chính trị quan trọng để các bộ, ngành triển khai các chương trình thực hiện các Nghị quyết quan trọng này.

Bên cạnh đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang xây dựng dự thảo sửa đổi Luật Hợp tác xã. Đây là cơ sở để các bộ, ngành triển khai các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển khu vực nông nghiệp, nông thôn trong thời gian tới.

Về phía NHNN cũng sẽ yêu cầu các tổ chức tín dụng tập trung nguồn vốn cho vay đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, trong đó có cho vay đầu tư nông nghiệp công nghệ cao, cho vay vốn lưu động, phục vụ sản xuất - kinh doanh của hợp tác xã.

Và vấn đề tri thức hóa người nông dân

Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã nêu rõ quan điểm về nông nghiệp, nông dân, nông thôn là: "Nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh", trong đó mục tiêu xây dựng nông dân và dân cư nông thôn có trình độ được coi là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.

Tại sao phải đặt vấn đề tri thức hóa nông dân, theo TS. Lê Đức Thịnh - Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), nguyên nhân do chất lượng lao động nông nghiệp của chúng ta đang suy giảm. Chất lượng lao động chuyển đổi chưa đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển nông nghiệp, nông thôn trong bối cảnh mới. Mặt khác, nông nghiệp đang trở thành ngành kinh doanh hiện đại, thay vì chỉ dựa trên kinh nghiệm. Đây là lý do khiến chúng ta phải hỗ trợ để trang bị thêm kiến thức cho người nông dân.

“Để đạt được mục tiêu xây dựng người nông dân chuyên nghiệp cần đẩy mạnh đào tạo nghề cho lao động nông thôn, với mục tiêu đến năm 2030 tỷ lệ lao động nông nghiệp qua đào tạo đạt trên 70% thì số lượng lao động nông nghiệp cần đào tạo lên đến gần 10 triệu người; bổ sung đào tạo các nghề mới, nghề đặc thù thu hút nhiều lao động nông thôn và đáp ứng với các yêu cầu trong thời gian tới”, ông Lê Đức Thịnh chia sẻ.

Ông Lê Minh Hoan - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đánh giá: "Tiền trong túi là tiền hữu hạn, còn tiền trong đầu mới là vô hạn. Đây là quá trình chúng ta giúp người nông dân hiểu biết hơn, nâng tầm lên. Tri thức chính là tinh hoa, hấp thu hiểu biết để nắm bắt thị trường, đề phòng rủi ro và kết nối lẫn nhau".

Vẫn còn một khoảng trống "mênh mông" giữa nhà khoa học, chuyên gia, luật lệ thể chế với người nông dân. "Để tri thức hóa người nông dân thành công đòi hỏi bà con phải sẵn lòng chuyên nghiệp hóa chính mình. Mọi sự hỗ trợ của Nhà nước đều là vô nghĩa nếu người nông dân không thay đổi", ông Lê Minh Hoan khẳng định.

Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy nhận định, điều kiện cần để thực hiện tri thức hóa nông dân là vai trò kiến tạo của Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Trong cuộc cách mạng số, nếu như có bản đồ số về nông nghiệp, được cập nhật thường xuyên, vùng sinh thái nào trồng cây gì thì sẽ thôi thúc họ lựa chọn sản phẩm mới, công nghệ mới. Khi đó, sản phẩm nào ra trước sẽ chiếm lĩnh thị trường. Bên cạnh đó, cần trang bị cho người nông dân tri thức về thị trường, nhận diện giá trị sản phẩm để từ đó giảm chi phí, tăng giá trị và phát huy sức mạnh mềm của sản phẩm.