Ký ức Lịch sử tiền tệ Việt Nam Lịch sử tiền tệ thế giới Ký sự ngân hàng Hình ảnh ngân hàng xưa

Tiền Đông Dương - Indochine (1885 - 1945): Tiền bằng kẽm

Lâm.TV - 07:00 | 17/11/2025

Tiền 1 cent: Trong hai năm 1940 và 1941, Ngân hàng Đông Dương cho đúc tại Hà Nội (Việt Nam) 3 loại tiền xu hình tròn, lỗ tròn ở giữa, chất liệu kẽm với mệnh giá 1 cent. Các đồng xu đều có đường kính 28,3mm, dày 1,6mm và trọng lượng 5,2gr.

Tiền Đông Dương - Indochine (1885 - 1945): Tiền bằng kẽm

Mặt trước đồng tiền, phía dưới ghi mệnh giá “1 cent”, phía trên là hình chiếc mũ Phrygian, bên trong mũ có hình bông hoa 11 cánh (11 pétales), riêng đồng đúc năm 1940 còn có thêm loại 12 cánh hoa (12 pétales) và vòng tròn. Bao quanh lỗ tròn là vòng nguyệt quế, bao quanh viền cạnh xu có dòng chữ “INDOCHINE FRANCAISE”. Tất cả các đồng xu đều có cạnh trơn không xẻ rãnh hình răng cưa.

Tiền do Ngân hàng Đông Dương phát hành (1874-1955) Tiền Đông Dương giai đoạn 1875-1945 Tiền Đông Dương - Indochine (1885 - 1945): Tiền niken và hợp kim niken - đồng

Tiền do Ngân hàng Đông Dương phát hành (1874-1955) Tiền Đông Dương giai đoạn 1875-1945 Tiền Đông Dương - Indochine (1885 - 1945): Tiền niken và hợp kim niken - đồng

Mặt sau đồng tiền ghi mệnh giá “1 cent” ở chính giữa, phía dưới ghi năm đúc, bao quanh lỗ là hai bó lúa mì, viền bao quanh cạnh xu có dòng chữ “INDOCHINE FRANCAISE”.

Tiền 1/2 cent: Trong hai năm 1939 và 1940, Ngân hàng Đông Dương cho đúc hai loại tiền xu hình tròn, lỗ tròn ở giữa, chất liệu kẽm với mệnh giá 1/2 cent. Họa tiết không khác gì so với đồng 1/2 cent chất liệu đồng. Trọng lượng các đồng tiền giảm từ 4 gr còn 3gr do chất liệu kẽm nhẹ hơn chất liệu đồng. Cả hai loại tiền này đều được đúc tại Paris (Pháp). Số lượng các đồng tiền được đúc bằng kẽm rất ít, chỉ có 185.000 đồng, đến nay còn rất ít và đây là hai đồng tiền rất hiếm.

Tiền 1/4 cent: Từ năm 1942 đến 1944, Ngân hàng Đông Dương cho đúc 3 loại đồng xu kẽm, mệnh giá 1/4 cent, hình tròn, lỗ tròn ở giữa, có đường kính là 20,4mm, dày 1,5mm, trọng lượng 1,5gr.

Họa tiết trên mặt trước có hình hai bông lúa hai bên lỗ tròn của đồng xu, viền nổi hình vuông bao quanh lỗ tròn, phía trên có dòng chữ “ETAT FRANCAIS” và phía dưới có dòng chữ “INDOCHINE”, phía cuối ghi năm đúc.

Mặt sau, phía trên và dưới là mệnh giá “1/4 cent”. Đồng thời đồng xu có hai gạch bắt chéo đồng tiền tượng trưng cho góc 1/4 cent.

Tất cả các đồng tiền này đều được đúc tại Osaka (Nhật Bản).

Tiền kẽm 1 cent, 1940 – 1941 đường kính 28,3mm

Tiền kẽm 1/2 cent, 1939 - 1940 đường kính 21mm

Tiền kẽm 1/4 cent, 1942 - 1944 đường kính 20,4mm

Tiền 1/6 cent: Sau khi dừng phát hành đồng Sapèque, từ năm 1902 đến năm 1905, Ngân hàng Đông Dương cho đúc một loại đồng xu hình tròn, lỗ vuông ở giữa, chất liệu kẽm, với mệnh giá 1/6 cent (còn được gọi là đồng 1/600 piastre hoặc đồng Tonkin), có đường kính 25mm, dày 1mm, nặng 2,1gr.

Tiền kẽm 1/6 cent, 1905 đương kính 25mm

Mặt trước bao quanh viền cạnh xu có dòng chữ “PROTECTORAT DU TONKIN”, phía dưới là năm đúc và có hình bảo an sừng sung túc và bó đuốc.

Mặt sau có đúc nổi dòng chữ “Lục bách phân chi nhất thông bảo”- 六百分之一通寶.

Tiền Đông Dương giai đoạn 1875-1945

Trong giai đoạn này, việc lưu hành tiền Đông Dương được phân chia làm hai thời kỳ khác biệt. Thời kỳ đầu từ ngày 21/01/1875 ...

Tiền Đông Dương - Indochine (1885 - 1945): Tiền niken và hợp kim niken - đồng

Tiền 20 cent: Năm 1939, Ngân hàng Đông Dương đã cho đúc 3 loại đồng xu hình tròn có mệnh giá 20 cent bằng hợp ...

Nguồn: Tác phẩm ''Lịch sử đồng tiền Việt Nam'' của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Biên tập: Mạnh - Thắng | Đồ họa: Văn Lâm

Lâm.TV

Tags: tiền đông dương tiền bằng kẽm

Tin khác

Tiền giấy phát hành giai đoạn 1923 - 1939: Phát hành kỳ 3 (1932 -1936)

Năm 1930, cuộc khủng hoảng kinh tế giai đoạn 1929-1933 tại các nước tư bản chủ nghĩa đã lan sang các thuộc địa, nên Việt Nam cũng bị ảnh hưởng trầm trọng do nền kinh tế của nước thuộc địa phụ thuộc vào kinh tế của chính quốc là nước Pháp. Thực dân Pháp đã thi hành một loạt biện pháp kinh tế - tài chính như: rút vốn đầu tư về các ngân hàng Pháp, dùng tiền của ngân sách Đông Dương trợ cấp cho các công ty tư bản đang có nguy cơ bị phá sản… Trước tình hình đó, Ngân hàng Đông Dương phải phát hành thêm năm mẫu giấy bạc mới. Các đồng tiền phát hành dù vẫn được đảm bảo bằng vàng dự trữ trong ngân hàng, nhưng giá trị thực của nó không còn được như trước.

Tiền giấy phát hành giai đoạn 1923 - 1939

Từ năm 1923 đến năm 1939, Ngân hàng Đông Dương cho phát hành bốn kỳ với 8 loại mệnh giá là 1 piastre (có 2 loại), 5 piastres (có 2 loại), 20 piastres (có 2 loại), 100 piastres (1 loại) và 500 piastres (1 loại). Trong các kỳ phát hành này, tên ngân hàng phát hành là: “Banque de L’Indo-chine” (bỏ gạch nối ở giữa thành “L’Indochine”). Mặt sau có ba thứ chữ là Hán, Việt, Miên (Campuchia).

Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 6

Nghị định 06/10/1919, phát hành tiền giấy mệnh giá nhỏ gồm 10 cents xanh, 20 cents nâu và 50 cents đỏ. Tờ 20 cents có hai loại: có và không ghi tên nhà in Chaix.Paris. Chúng được phát hành cùng thời điểm tiền xu bạc bị giảm hàm lượng từ 83,5% xuống 40%. Đến năm 1921, Sắc lệnh 02/3/1921 yêu cầu thu hồi và huỷ bỏ các loại tiền này. Giai đoạn 1922–1924, khoảng 94% đã được thu hồi, chỉ còn 6% lưu thông. Tổng phát hành gồm 1 triệu tờ 10 cents, 6 triệu tờ 20 cents và 3,7 triệu tờ 50 cents.

Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 5 (1909 - 1925)

Từ năm 1909 đến 1925, Ngân hàng Đông Dương phát hành tại Sài Gòn và Hải Phòng các loại giấy bạc Đông Dương mệnh giá 5, 20 và 100 piastres trong bốn đợt. Đợt năm 1909 có hai mệnh giá 5 và 20 piastres, mang đậm nét văn hóa “mẫu quốc” Pháp, tiêu biểu là hình Marianne – biểu tượng nước Pháp – ngồi uy nghi trên tờ 20 piastres.

Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 4 (1903 -1907)

Căn cứ vào Nghị định ngày 21/01/1875, Nghị định 20/02/1888, 16/5/1900 và Sắc lệnh ngày 10/6/1903, Ngân hàng Đông Dương cho in thêm và phát hành tiền giấy các mệnh giá: 1 piastre, 5 piastres, 20 piastres và 100 piastres.

Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 3 (1898-1903)

Căn cứ vào hai Nghị định ngày 21/01/1875 và 20/02/1888, Ngân hàng Đông Dương tiếp tục cho in thêm và phát hành tiền giấy các mệnh giá 1 piastre, 5 piastres, 20 piastres và 100 piastres theo yêu cầu của Bộ thuộc địa Pháp. Về cơ bản, họa tiết, kích thước và chất liệu giấy của các tờ tiền này không thay đổi so với kỳ 2, riêng tờ 1 piastre có nền màu xanh được đổi thành màu đỏ. Ngoài ra, 3 loại mệnh giá 5 piastres, 20 piastres và 100 piastres có in trực tiếp địa danh nơi phát hành trên tờ tiền

Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 2 (1893-1896)

Hiệp ước Quý Mùi, còn gọi Hiệp ước Hác - Măng (Har-mand), ký ngày 25/8/1883 giữa thực dân Pháp và triều đình nhà Nguyễn đã chính thức thừa nhận sự bảo hộ của Pháp ở Bắc và Trung Kỳ, cắt tỉnh Bình Thuận ra khỏi Trung Kỳ để nhập vào Nam Kỳ thuộc Pháp. Ba tỉnh Thanh - Nghệ - Tĩnh được sáp nhập vào Bắc Kỳ. Triều đình nhà Nguyễn chỉ còn cai quản vùng đất Trung Kỳ, nhưng mọi việc đều phải thông qua viên Khâm sứ Pháp ở Huế. Trên cơ sở 2 Nghị định ban hành ngày 21/01/1875 và 20/02/1888 và để củng cố vai trò cai trị, Ngân hàng Đông Dương tiếp tục in thêm và phát hành ba loại mệnh giá tương tự như tiền giấy giai đoạn 1875 - 1893, nhưng có một số đặc điểm khác như sau:

Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923

Một năm sau ngày thành lập chi nhánh Ngân hàng Đông Dương tại Sài Gòn (ngày 10/4/1875), song song với việc phát hành tiền kim loại, Ngân hàng Đông Dương đã cho phát hành tiền giấy. Tiền giấy của Ngân hàng Đông Dương được ấn định giá trị song bản vị vàng và bạc đáp ứng các chức năng của tiền tệ. Ưu điểm của tiền giấy là có thể in nhiều mệnh giá khác nhau, tiện lợi cho việc lưu thông, cất trữ và thu hồi. Vì vậy, trong thời kỳ 10 năm đầu thế kỷ XX, giá trị tiền giấy chiếm tới 85% tổng giá trị tiền đưa vào lưu thông. Tuy nhiên, tại Việt Nam, do người dân vẫn có thói quen tiêu dùng tiền kim loại truyền thống hình tròn lỗ vuông bằng đồng hoặc kẽm hoặc kim loại quý của triều Nguyễn, nên tiền giấy trong giai đoạn đầu chủ yếu chỉ lưu hành ở một vài thành phố lớn như Hà Nội, Sài Gòn, Hải Phòng và thường được đóng dấu hoặc viết tay địa danh phát hành.

Tiền phát hành chung cho ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia (1953 - 1955)

Ngày 30/8/1945, sau Cách mạng Tháng Tám, Bảo Đại thoái vị, làm cố vấn Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày 8/3/1949, ông ký với Tổng thống Pháp thỏa thuận công nhận Việt Nam, Lào, Campuchia độc lập trong Liên bang Đông Dương thuộc Liên hiệp Pháp. Từ đó, Pháp ngừng phát hành tiền Đông Dương, năm 1951 cho phép ba nước phát hành riêng, lưu thông chung. Ở Việt Nam, thời Bảo Đại có bộ tiền nhôm 1953 mệnh giá 10, 20, 50 xu, hay còn gọi là “đồng xu Ba cô”. Đồng 50 xu: mặt trước ba thiếu nữ, dòng “QUỐC GIA VIỆT NAM” và năm 1953; mặt sau ghi mệnh giá, và chữ “VIỆT NAM”.

Tiền Đông Dương - Indochine (1885 - 1945): Tiền bằng đồng

Kể từ khi kinh thành Huế thất thủ (1885) đến ngày Nhật đảo chính Pháp (3/9/1945), Ngân hàng Đông Dương đã đưa vào lưu thông 210 mẫu đồng tiền kim loại Đông Dương Indochine, gồm 12 mệnh giá, bằng nhiều chất liệu khác nhau (bạc, đồng, niken, nhôm và kẽm). Đó là các loại mệnh giá: 1 piastre; 50 cent, 20 cent, 10 cent, 5 cent, 1 cent, 1/2 cent, 1/4 cent, 1/5 cent, 1/6 cent và 1 Tael, 1/2 Tael dùng cho việc giao dịch ngoại thương với nước khác. Ngoài 210 mẫu trên, trước thời điểm thành lập Liên bang Đông Dương (17/10/1887), Ngân hàng Đông Dương đã đưa vào lưu thông 6 mẫu đồng tiền kim loại Cochinchine với 5 mệnh giá khác nhau.

Cà phê với CEO

Dự thảo thay thế Thông tư 32/2024/TT-NHNN: Cơ hội “vẽ lại bản đồ” mạng lưới ngân hàng

Dự thảo Thông tư thay thế đã kế thừa hợp lý cấu trúc của Thông tư 32, đồng thời điều chỉnh nhiều nội dung để phù hợp hơn với bối cảnh pháp lý và thực tiễn hiện nay.

Từ "bước ngoặt" nâng hạng đến khát vọng tăng trưởng kép: Cần chiến lược dòng vốn cho kỷ nguyên mới

Thị trường chứng khoán năm 2026 được dự báo sẽ bước vào chu kỳ tăng trưởng mới…

Bất động sản dưỡng lão sẽ là mỏ vàng mới nếu Việt Nam kịp thời mở cửa chính sách

Thị trường dịch vụ chăm sóc người cao tuổi sẽ tăng từ 2,3 tỷ USD năm 2024 lên 3,6 tỷ USD năm 2032.

ĐỌC NHIỀU

Triển vọng đồng USD kém khả quan trước kỳ vọng Fed sẽ giảm thêm lãi suất

Đồng USD vừa khép lại tuần giảm giá thứ ba liên tiếp khi thị trường kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất thêm 2 lần nữa vào năm tới. Theo các nhà phân tích, kỳ vọng này sẽ tiếp tục đè nặng lên đồng bạc xanh trong tuần tới, nhất là khi NHTW châu Âu được dự báo sẽ giữ nguyên lãi suất, còn NHTW Nhật sẽ tăng lãi suất.

Thị trường chứng khoán trải qua tuần giảm sâu hiếm thấy

Thị trường chứng khoán Việt Nam vừa khép lại một tuần giao dịch đầy biến động, để lại nhiều cảm xúc trái chiều cho giới đầu tư. Từ kỳ vọng hưng phấn đầu tuần, thị trường nhanh chóng chuyển sang trạng thái bi quan khi VN-Index liên tục lao dốc mạnh, đánh dấu tuần giảm sâu nhất kể từ sau cú sốc thuế quan hồi tháng 4/2025.

Bất đồng về lãi suất tại Fed có thể còn sâu sắc hơn trong năm 2026

Trong các phát biểu mới đây, các nhà hoạch định chính sách của Fed tiếp tục cho thấy sự bất đồng quan điểm về lãi suất, đặc biệt là hai nhà hoạch định chính sách sẽ tham gia vào Ủy ban Thị trường mở liên bang (FOMC) trong năm tới đang có quan điểm hoàn to

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Ngọc Cảnh được bầu làm Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt - Anh khóa V

Sáng 14/12/2025, tại trụ sở Học viện Ngân hàng, Hội Hữu nghị Việt – Anh long trọng tổ chức Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ V, nhiệm kỳ 2025–2030.

Những dấu hiệu sớm của hội chứng chuyển hóa và cách khắc phục

Hội chứng chuyển hóa hiếm khi bắt đầu bằng những dấu hiệu cảnh báo rõ rệt. Nó thường bắt đầu âm thầm, với những thay đổi nhỏ trong cơ thể thoạt đầu có vẻ vô hại. Nhiều người bỏ qua những dấu hiệu này vì họ không cảm thấy "ốm". Theo thời gian, những thay đổi ban đầu này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2, bệnh tim và đột quỵ. Phát hiện sớm sẽ giúp cơ thể có cơ hội phục hồi thực sự.

Mở đường hình thành đô thị thể thao Olympic tại phía Nam Thủ đô

Ngày 14/12, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 29, HĐND TP. Hà Nội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về Quy hoạch phân khu đô thị thể thao Olympic, tỉ lệ 1/2.000, với tổng diện tích nghiên cứu hơn 9.171ha. Đây được xác định là một đồ án quy hoạch có ý nghĩa chiến lược, tạo nền tảng hình thành quần thể đô thị thể thao hiện đại tại khu vực phía Nam Thủ đô.

Năm 2025: Bốn nhóm đối tượng không phải nộp thuế thu nhập cá nhân

Năm 2025, chính sách thuế thu nhập cá nhân (TNCN) tiếp tục được thực hiện theo hướng bảo đảm công bằng, hỗ trợ người có thu nhập thấp và khu vực kinh doanh nhỏ lẻ.

Ba quy hoạch lớn định hình diện mạo Thủ đô trong giai đoạn mới

Kỳ họp thứ 29, HĐND TP. Hà Nội khóa XVI đã xem xét những nội dung quan trọng nhằm cụ thể hóa Nghị quyết 258/2025/QH15 của Quốc hội, trong đó đáng chú ý là 3 quy hoạch lớn, thể hiện tầm nhìn mới, tư duy trăm năm trong kiến tạo không gian, cảnh quan hiện đại của Thủ đô.

ĐỌC ẤN PHẨM IN ONLINE

NGÂN HÀNG 360

Video Podcast Infographic Emagazine

infographic gia xang dau tiep tuc giam ron 95 con 20080 donglit

Tiền Đông Dương - Indochine (1885 - 1945): Tiền bằng kẽm

Tin liên quan

Tin khác

ĐỌC NHIỀU

NGÂN HÀNG 360