Tiếp tục phục hồi kinh tế - Các nhân tố thúc đẩy tăng trưởng

Đây là nội dung được thảo luận tại Diễn đàn Nhịp đập Kinh tế Việt Nam lần thứ hai được tổ chức tại Hà Nội sáng 22/11 với chủ đề: “Tiếp tục phục hồi kinh tế - Các nhân tố thúc đẩy tăng trưởng”, với sự tham gia của các chuyên gia và nhà quản lý từ nhiều cơ quan Chính phủ, các đối tác phát triển, cũng như lãnh đạo các doanh nghiệp và học giả trong nước và quốc tế.

Diễn đàn do Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế xã hội quốc gia thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư (NCIF-MPI) phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) đồng tổ chức, nhằm phân tích và đánh giá quá trình phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19 và các chính sách nhằm duy trì tăng trưởng và phát triển trong năm tới.

Theo bà Ramla Khalidi, Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, triển vọng kinh tế Việt Nam tươi sáng nhưng rủi ro đang gia tăng. “Bằng chứng về sự phục hồi mạnh mẽ là tin đáng mừng sau hai năm gián đoạn kinh tế do đại dịch COVID-19 gây ra. Các gia đình Việt Nam sẽ bước vào năm Quý Mão 2023 với tình hình tài chính tốt hơn so với cùng thời gian năm ngoái”, bà Ramla Khalidi nói.

Những rủi ro đối với việc tiếp tục phục hồi kinh tế chủ yếu đến từ bên ngoài. Cuộc xung đột ở Ukraine, suy thoái kinh tế ở Trung Quốc, lãi suất quốc tế tăng và đồng USD mạnh lên, nguy cơ suy thoái kinh tế ngày càng tăng… có thể ảnh hưởng đến nhu cầu đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam và làm tăng rủi ro bất ổn kinh tế vĩ mô. Các nhà hoạch định chính sách sẽ cần cảnh giác, điều chỉnh chính sách tài khóa và tiền tệ kịp thời với tình hình thay đổi trên toàn cầu.

Cũng có những rủi ro đến từ trong nước, đặc biệt trong thị trường ngân hàng và trái phiếu, vốn rất nhạy cảm với những điều kiện thay đổi nhanh chóng trong lĩnh vực bất động sản. Tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu sẽ ngày càng đè nặng lên sản xuất nông nghiệp, sức khỏe và sự an khang của các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi mực nước biển dâng, lũ lụt, hạn hán và bão lớn.

Tại Diễn đàn, ông Francois Painchaud - Trưởng đại diện của IMF tại Việt Nam và Lào, cho biết, với mức tăng trưởng mạnh cho đến tháng 9, IMF đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2022 tăng lên mức 7-7,5%. Tuy nhiên, do cầu bên ngoài chậm lại và điều kiện tài chính thắt chặt hơn, IMF hạ dự báo tăng trưởng trong năm 2023 xuống 5,8%. Lạm phát cũng dự kiến sẽ tăng lên trước khi dần trở lại dưới mức 4%.​ Theo ông Painchaud, để đối phó với những thách thức này, các chính sách cần được tính toán, phối hợp và truyền thông một cách cẩn trọng để quản lý những rủi ro tiêu cực và giảm bớt sự đánh đổi chính sách, đặc biệt là sự đánh đổi giữa tăng trưởng và lạm phát.​

TS. Trần Toàn Thắng, Trưởng Ban Kinh tế ngành và Doanh nghiệp, NCIF, đại diện nhóm nghiên cứu trình bày Báo cáo “Cập nhật Triển vọng kinh tế Việt Nam”. Chuyên gia này nhận định, kinh tế Việt Nam năm 2023 đi theo kịch bản nào phụ thuộc vào nhiều yếu tố: diễn biến xung đột Nga - Ukraine, sự phục hồi của kinh tế toàn cầu, đặc biệt là các đối tác kinh tế lớn của Việt Nam. Cùng với đó là các nỗ lực thực hiện các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, Chương trình Phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội…

Với các yếu tố tác động như trên, kinh tế Việt Nam năm 2023 có thể diễn ra theo hai kịch bản. Kịch bản 1, tăng trưởng kinh tế có thể chỉ ở mức 6-6,2% nếu các yếu tố rủi ro lấn át xu hướng phục hồi đã thiết lập trong năm 2022. Kịch bản 2, khả quan hơn, tăng trưởng kinh tế có thể đạt mức 6,5-6,7% trong điều kiện quá trình phục hồi diễn ra thuận lợi hơn, các tác động từ bối cảnh quốc tế không quá lớn.

Về động lực từ xuất khẩu, TS. Jonathan Pincus, chuyên gia kinh tế quốc tế cấp cao của UNDP nhấn mạnh tăng trưởng xuất khẩu vẫn là yếu tố quan trọng nhất tác động đến tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong dài hạn. Tăng xuất khẩu có nghĩa là sản xuất hàng hóa “cạnh tranh”, nhưng cũng có nghĩa là sản xuất hàng hóa và dịch vụ “xu hướng”. Hàng hóa “xu hướng” thường là hàng hóa được sản xuất tinh vi, đồng thời cũng là những sản phẩm nông nghiệp có giá trị gia tăng cao, đang có nhu cầu cao ở các nước tiên tiến. Hàm ý chính sách ở đây là Chính phủ có thể sử dụng đầu tư công, giáo dục và thông tin để giúp các doanh nghiệp xuất khẩu gia tăng sản xuất hàng hóa và dịch vụ “xu hướng” cho xuất khẩu.

Bàn về thị trường trái phiếu doanh nghiệp và một số giải pháp ngắn hạn, ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng Giám đốc FiinGroup, đề xuất có thể tính đến việc rà soát đặc biệt đối với các tổ chức phát hành lớn có rủi ro đối với các trái chủ cá nhân; chương trình tín dụng bất động sản; thúc đẩy trái phiếu phát hành công khai; đưa ra các thông điệp mạnh mẽ hơn từ Chính phủ để khôi phục niềm tin… Trong trung hạn, tăng cường minh bạch thông tin, ra mắt thị trường thứ cấp tập trung, giáo dục thị trường, mở rộng các nhà đầu tư cơ sở, và thúc đẩy tín dụng xanh là những vấn đề cần tập trung.

Ông Đặng Xuân Quang, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế xã hội quốc gia thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, thông qua Diễn đàn này, Bộ Kế hoạch Đầu tư và UNDP có thêm nhiều thông tin hữu ích, những đề xuất giải pháp chính sách là cơ sở để bổ sung hoàn thiện hệ thống các giải pháp chính sách phục hồi và phát triển kinh tế của Việt Nam trong thời gian tới.