Tín dụng xanh – xu hướng tất yếu

Thời gian qua, NHNN đã có nhiều nỗ lực trong thúc đẩy tín dụng xanh. Mới đây nhất, NHNN đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-NHNN ngày 24/3/2015 về thúc đẩy tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường xã hội (MTXH) trong hoạt động cấp tín dụng.

Hiện đã có 80 tổ chức tài chính từ 35 quốc gia tham gia vào Nguyên tắc Xích Đạo (EP) - bộ tiêu chuẩn quốc tế về quản lý rủi ro MTXH trong tài trợ dự án và họ chiếm tới 70% các khoản cho vay dự án quốc tế ở các nền kinh tế mới nổi. Đáng chú ý, các NH đã tham gia EP trong 5 năm qua đều nhận thấy những lợi ích rất lớn cho chính tổ chức cũng như cho khách hàng của mình với khung khổ tốt hơn về MTXH.

IFC cam kết hỗ trợ các NH Việt Nam trong ứng dụng tín dụng xanh

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng với các tiêu chí phát triển bền vững về MTXH ngày càng cao, việc tham gia và tuân thủ của các NHTM Việt Nam là hết sức cần thiết. Do đó, cùng với những nỗ lực của cơ quan quản lý và hỗ trợ của các tổ chức quốc tế thì tính chủ động nắm bắt và tuân thủ của các NHTM cũng cần được đề cao. Dưới đây là ghi nhận một số ý kiến từ Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), thuộc Nhóm NH Thế giới và một số NH nước ngoài đã tham gia EP về lợi ích và những chuẩn bị cần thiết để triển khai Chỉ thị 03 của NHNN.

Ông Lakhdeep Babra, Giám đốc môi trường, xã hội và quản trị, khu vực châu Á của IFC:

Ông Lakhdeep Babra

Trong ba năm qua, với sự hỗ trợ của IFC, NHNN đã tiến hành nhiều nghiên cứu để chuẩn bị cho phát triển tín dụng xanh cũng như đưa ra các chính sách và quy định để quản lý rủi ro MTXH. Việc ban hành Chỉ thị 03 mới đây thể hiện cam kết mạnh mẽ của NHNN trong nỗ lực thúc đẩy tín dụng xanh và chúng tôi tin rằng, Chỉ thị mới này sẽ tạo hành hang cho phép tất cả các NH tại Việt Nam có cơ sở trong quản lý rủi ro MTXH trong hoạt động cấp tín dụng của mình.

Tuy nhiên, IFC cũng đã nhận thấy kinh nghiệm từ các thị trường khác là các NH luôn gặp các thách thức trong thực hiện. Do đó, sẽ còn nhiều việc phải làm để quy định mới này thực hiện có hiệu quả. Trong quá trình đó, chúng tôi cam kết sẽ tiếp tục hỗ trợ NHNN trong phát triển các công cụ thực hiện, cũng như sẽ hỗ trợ cho các NHTM trong xây dựng năng lực để đáp ứng được theo các quy định liên quan.

Trong thời gian tới, các NH của Việt Nam sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các NH trong khu vực mà trong đó rất nhiều NH đã đi theo các tiêu chuẩn về MTXH quốc tế, chẳng hạn như EP. IFC và các nhà đầu tư, đối tác tài trợ khác luôn yêu cầu khách hàng của họ tuân thủ một số tiêu chuẩn về MTXH nhất định. Vì vậy, để giành chiến thắng trong các cơ hội kinh doanh mới và mở rộng thị phần thì các NH của Việt Nam cần đáp ứng được với xu hướng chung đó.

Tất nhiên trong quá trình chuyển đổi để đáp ứng các tiêu chuẩn MTXH, các NH Việt Nam nên tuyên truyền và yêu cầu các khách hàng của mình trong việc tuân thủ các quy định và giấy phép có liên quan đến các vấn đề MTXH. Nếu như các DN khách hàng chưa đáp ứng được đầy đủ các tiêu chuẩn ngay lúc đầu, thì có thể thống nhất với họ về một kế hoạch hành động để đạt được các mục tiêu theo lộ trình thời gian nhất định.

Ông Nirukt Sapru, Tổng Giám đốc NH Standard Chartered Việt Nam:

Ông Nirukt Sapru

EP là một phần quan trọng trong cách chúng tôi quản lý rủi ro MTXH, và góp phần chứng minh rằng chúng tôi hiện diện ở đây cũng như các thị trường khác là vì những gì tốt đẹp – “Here for good” – bằng cách cung cấp một cơ cấu tổ chức vững mạnh và được tôn trọng thông qua việc cung cấp tài chính một cách hiệu quả và có trách nhiệm, chúng tôi có thể tạo ra nhiều giá trị cho cổ đông của chúng tôi và mang lại nhiều giá trị hơn cho cộng đồng xã hội.

Bên cạnh đó, một trong những lợi ích chính của EP là áp dụng một phương pháp chung để quản lý các rủi ro giữa các quốc gia bằng cách tham khảo các tiêu chuẩn thực hiện của IFC và giữa các tổ chức tài chính tham gia EP khác nhau, những người có thể tham gia tài trợ cho cùng một dự án.

Để tham gia nguyên tắc này, chúng tôi đã phát triển các thủ tục nội bộ để đáp ứng các yêu cầu của EP và tổ chức đào tạo để giúp các bộ phận nội bộ của chúng tôi, bao gồm cả bộ phận kinh doanh và rủi ro tín dụng, hiểu và tuân thủ EP. Chúng tôi có đội ngũ nội bộ các chuyên gia MTXH là những người hỗ trợ khách hàng và các giao dịch, bao gồm cả những người có liên quan đến EP. Chúng tôi cũng duy trì quan hệ với các chuyên gia MTXH độc lập, những người có thể đưa ra các đánh giá dựa trên yêu cầu của Nguyên tắc.

Chúng tôi hoan nghênh sự quan tâm của NHNN Việt Nam trong việc thúc đẩy chính sách tín dụng xanh, như gần đây đã ra Chỉ thị số 03 về thúc đẩy tín dụng xanh và quản lý rủi ro MTXH trong hoạt động cho vay. Như vậy, chúng tôi tin chắc rằng đây là thời điểm thích hợp cho các NH Việt Nam phát triển các chính sách tín dụng xanh và tiến tới tham gia vào EP. Đây cũng là nguyên tắc cần thiết cho bất cứ NH nào có nhu cầu đẩy mạnh tín dụng xanh. Do đó, chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ ý tưởng áp dụng EP của các NH Việt Nam.

Ông Nigel Piper, Giám đốc khối quản lý rủi ro, Ngân hàng ANZ:

Ông Nigel Piper

ANZ là một tổ chức tài chính luôn nêu cao trách nhiệm xã hội và chúng tôi cam kết cho vay một cách có trách nhiệm. Do đó, việc tham gia và áp dụng EP có lợi ích rất lớn trong việc giúp chúng tôi đạt được cam kết của mình. Quan điểm của ANZ là, các dự án cần tránh được những tác động tiêu cực đến môi trường và cộng đồng. Trường hợp không thể loại bỏ hoàn toàn thì cũng phải tìm mọi cách giảm thiểu được những tác động đó.

Do đó khi tham gia EP, ANZ luôn hiện thực hóa các cam kết của mình bằng việc đặt ra các tiêu chuẩn, thủ tục và chính sách nội bộ về MTXH trong tài trợ vốn cho các dự án tài trợ. Theo đó, chúng tôi sẽ không cung cấp tài chính cho những dự án mà khách hàng không thể thực hiện theo các nguyên tắc EP đã đặt ra.

Không chỉ trong nội bộ NH mà các hoạt động phát triển bền vững DN của ANZ còn tập trung hỗ trợ cộng đồng địa phương và giúp khách hàng thiết lập các phương thức hoạt động bền vững trên nhiều phương diện. Như tại Việt Nam, chúng tôi nỗ lực tuyên truyền và có các chương trình thiết thực để hoạt động kinh doanh của các khách hàng DN của ANZ luôn tính đến và gắn liền với tính bền vững của MTXH. Bên cạnh đó, ANZ cũng là NH đầu tiên tại Việt Nam hỗ trợ chương trình Giảm thiểu khí thải Carbon quy mô lớn với việc lắp đặt 1 triệu bóng đèn tiết kiệm năng lượng cho 570.000 hộ nông dân tại đồng bằng sông Cửu Long giúp giảm thiểu trung bình 23.000 tấn khí thải Carbon mỗi năm.

Trong hoạt động kinh doanh, việc làm sao nêu cao trách nhiệm với xã hội và môi trường luôn là điều cần thiết không chỉ với các NH mà với bất cứ DN nào. Do đó, chúng tôi cho rằng, việc gần đây NHNN ban hành Chị thị 03 để khuyến khích tín dụng xanh là một bước đi hợp lý. Các NH Việt Nam nên tham khảo và tìm kiếm hướng dẫn chi tiết của NHNN và IFC trong việc áp dụng các nội dung trong thực hiện tín dụng xanh mà cao hơn là các nội dung trong EP.

Bà Aditi Joshi, Phòng Dự án Tài chính toàn cầu, Vụ châu Á, NH Mizuho:

Bà Aditi Joshi

Mizuho tham gia EP từ năm 2003. Sử dụng khung quản lý của EP cho phép chúng tôi tiếp nhận một số các dự án có thách thức về MTXH - nhưng theo một cách hiệu quả và theo một quy trình toàn diện để đảm bảo độ chắc chắn và rõ ràng nhất định.

Hoạt động trong một nền kinh tế năng động như ở Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội, nhưng cũng không ít rủi ro cho các NH Việt Nam, đặc biệt có nhiều rủi ro mang tính bất định luôn rình rập, chẳng hạn như biến đổi khí hậu, thiên tai lũ lụt... Do đó, việc các NH áp dụng các tiêu chí đánh giá và quản lý rủi ro vượt ra khỏi các vấn đề tài chính truyền thống là hết sức cần thiết.

Không hành động không còn là một lựa chọn – và theo quan điểm của chúng tôi, đây chính là lúc các NH Việt Nam nên đưa các tiêu chí MTXH vào khung quản lý rủi ro của mình – mà tốt nhất là gia nhập EP. Việc này giúp tăng cường uy tín của các NH Việt Nam đối với các bên liên quan và giúp đưa ra các quyết định quản lý kinh doanh hiệu quả hơn.

Để chuẩn bị gia nhập EP, hãy bắt đầu bằng việc xây dựng nhận thức MTXH trong NH. Nhân tố quan trọng đảm bảo thực hiện hiệu quả EP chính là cam kết của toàn hệ thống. Để thể hiện được sự cam kết này cần có sự tham gia của các lãnh đạo cấp cao hay Hội đồng quản trị của NH.

Bên cạnh đó, việc tham gia của các bên liên quan, các phòng ban như bộ phận tiếp xúc với khách hàng, vận hành, quản lý rủi ro, chiến lược, nhân lực đều góp phần quan trọng hỗ trợ việc thực hiện EP. Mizuho hiện đang được phân công lãnh đạo Nhóm hoạt động quảng bá EP của Hiệp hội EP. Do đó, chúng tôi rất sẵn lòng chia sẻ các kinh nghiệm về triển khai EP và tư vấn hỗ trợ cho các NH Việt Nam trên con đường gia nhập này.