Tối ưu hóa ngân sách và đầu tư công vì phát triển kinh tế bền vững

Cần cơ chế mới cho ngành năng lượng tái tạo

Tối ưu hóa giải ngân và quản lý vốn đầu tư công

Một trong những nội dung thảo luận trọng tâm là việc giải ngân và quản lý vốn đầu tư công còn nhiều bất cập, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước và tiến độ các dự án phát triển. Theo báo cáo của Chính phủ, trong 9 tháng đầu năm 2024, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công chỉ đạt 47,29% kế hoạch Thủ tướng giao, thấp hơn so với cùng kỳ năm trước (51,38%). Điều này cho thấy, mặc dù đã có những chính sách thúc đẩy giải ngân nhưng hiệu quả vẫn còn hạn chế.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) nhấn mạnh, Báo cáo kiểm toán cho thấy ngân sách hiện chỉ có 13.300 tỷ đồng trên tổng số 43.281 tỷ đồng chi thường xuyên được phân bổ, số còn lại tới 29.981 tỷ đồng vẫn chưa được phân bổ trong thời gian ba tháng cuối năm. Theo ông, việc chậm phân bổ vốn này đã gây ra trở ngại lớn cho các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, và nếu không có biện pháp giải quyết, tình trạng này sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến việc triển khai các dự án trọng điểm.

Tương tự, đại biểu Tạ Minh Tâm (Tiền Giang) chỉ ra rằng, tốc độ giải ngân các chương trình mục tiêu quốc gia trong năm 2024 còn quá chậm. Giải ngân các nguồn vốn các chương trình mục tiêu quốc gia đến tháng 8/2024 chỉ đạt 51% kế hoạch, trong đó chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đạt 53%. Ông Tâm đề nghị cần có biện pháp mạnh mẽ hơn để đảm bảo nguồn vốn được giải ngân kịp thời, nhất là các chương trình ở khu vực khó khăn, để không ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển của các vùng này.

Đại biểu Triệu Quang Huy (Lạng Sơn) thì cho rằng cần nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu trong phê duyệt các dự án đầu tư công. Bởi người phê duyệt chủ trương đầu tư dự án, quyết định đầu tư phải chịu trách nhiệm đối với dự án xây dựng mà mình đã phê duyệt. Bên cạnh đó, Chính phủ cần đảm bảo các dự án có sự chuẩn bị kỹ lưỡng ngay từ đầu để tránh tình trạng lãng phí nguồn lực.

Quản lý ngân sách nhà nước và phân bổ chi tiêu hiệu quả hơn

Các đại biểu cũng dành nhiều thời gian thảo luận về việc phân bổ và quản lý ngân sách nhà nước, đặc biệt là chi thường xuyên để đảm bảo hiệu quả và tránh lãng phí. Mặc dù thu ngân sách được ghi nhận là đạt kết quả tốt, nhưng việc sử dụng ngân sách chưa thật sự tối ưu, khiến nhiều lĩnh vực thiếu vốn, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án quan trọng.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân chỉ ra rằng, mặc dù thu ngân sách đạt kết quả tích cực, việc sử dụng vẫn chưa hiệu quả. Số chi thường xuyên hiện nay gồm tới 78 mục chi, nếu như tiết kiệm quá thì một số hoạt động kinh tế - xã hội lại bị kìm hãm. “Tiết kiệm chi là tốt, nhưng cần có kế hoạch cụ thể”, ông Huân đề xuất cần tách riêng các khoản chi cho các ngành ưu tiên như quốc phòng, an ninh, y tế và giáo dục để đảm bảo nguồn lực cho các lĩnh vực thiết yếu này không bị ảnh hưởng bởi chính sách tiết kiệm.

Đại biểu Nguyễn Trúc Sơn (Bến Tre) thì nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hướng dẫn từ trung ương để giúp các địa phương thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách và giải ngân đầu tư công hiệu quả. Ông cho biết: “Địa phương nhiều khi rất cần sự hướng dẫn cụ thể, chi tiết của Chính phủ để từ đó đề ra những giải pháp mạnh mẽ, tăng thu từ nguồn sử dụng đất, đây là nguồn lớn cần được tập trung để đảm bảo thu ổn định”. Việc đảm bảo nguồn thu ổn định sẽ giúp các địa phương chủ động hơn trong chi tiêu và đầu tư, đồng thời giảm thiểu tình trạng dự án bị đình trệ do thiếu vốn.

Cần hỗ trợ doanh nghiệp, phục hồi kinh tế địa phương

Trong bối cảnh kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, việc hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế và đóng góp ngân sách. Các đại biểu nhấn mạnh rằng các doanh nghiệp là động lực chính để tạo ra nguồn thu cho ngân sách, nhưng hiện nay họ đang đối diện với nhiều trở ngại và cần sự hỗ trợ từ các chính sách tài chính, tiền tệ linh hoạt.

Đại biểu Nguyễn Trúc Sơn cho rằng, cần hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi nhanh chóng để tăng thu ngân sách. “Chúng ta phải hết sức quyết liệt hỗ trợ cho các doanh nghiệp và các hộ kinh doanh, giúp họ phục hồi sản xuất kinh doanh nhanh, góp phần tăng thu ngân sách”, ông Sơn nhấn mạnh.

Việc hỗ trợ doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở các chính sách thuế, tài chính mà còn cần các chương trình hỗ trợ phát triển bền vững để giúp các doanh nghiệp thích ứng với xu hướng xanh hóa và chuyển đổi năng lượng. Điều này cũng sẽ giúp đảm bảo nguồn thu ngân sách ổn định từ các lĩnh vực kinh tế thân thiện với môi trường.

Tại phiên thảo luận, nhiều đại biểu cũng đề cập đến việc các quỹ tài chính được thành lập nhằm hỗ trợ phát triển các ngành chiến lược như công nghiệp hỗ trợ, năng lượng tái tạo, và khoa học công nghệ, tuy nhiên hiệu quả hoạt động của các quỹ này chưa đạt kỳ vọng do chưa có sự giám sát chặt chẽ và thiếu đánh giá thực chất.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân bày tỏ quan ngại về tình trạng thiếu hiệu quả của một số quỹ tài chính hiện có. Ông cho rằng cần có đánh giá cụ thể về hoạt động của các quỹ này để tránh lãng phí ngân sách. Hiện nay có nhiều quỹ như quỹ khoa học công nghệ, nhưng chưa có đánh giá cụ thể và hiệu quả, dù được đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước. Đồng thời đề nghị Quốc hội giám sát chặt chẽ và có thể xem xét tái cơ cấu một số quỹ hoạt động chưa hiệu quả, đồng thời thành lập thêm các quỹ phục vụ cho ngành công nghiệp hỗ trợ và năng lượng tái tạo, nhằm tăng cường nguồn lực cho phát triển bền vững...