Với Nghị định 65, thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ phát triển minh bạch và bền vững hơn

	Phát triển thị trường vốn an toàn, minh bạch, hiệu quả
	Tăng tính minh bạch, bền vững của thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Bà Dương Kim Anh, Đồng Giám đốc Đầu tư, Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank (VCBF) cho rằng, những thay đổi bổ sung ở Nghị định 65 vừa ban hành là căn bản nhất và cũng lớn nhất từ trước đến nay, tập trung vào bốn nhóm:

Thứ nhất là hướng dẫn một cách rõ ràng hơn về việc xác định nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp dựa theo giá trị giao dịch chứng khoán của họ trong thời gian trước đây.

Thứ hai là đưa ra những quy định chặt chẽ hơn về hồ sơ phát hành cũng như điều kiện phát hành của các doanh nghiệp.

Thứ ba là yêu cầu tất cả những trái phiếu phát hành riêng lẻ sẽ phải được lưu ký tập trung tại Trung tâm Lưu ký chứng khoán (VSD) và đưa ra một lộ trình cụ thể cho việc giao dịch trên thị trường thứ cấp các trái phiếu này ở trên sở giao dịch.

Cuối cùng là quy định một cách rõ ràng hơn về các trách nhiệm của tất cả các đối tượng tham gia thị trường.

Mục đích quan trọng nhất của Nghị định 65 là bảo vệ các nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, bởi từ trước đến nay cũng đã có các quy định chỉ có các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mới được tham gia thị trường này. Tuy nhiên, cũng có rất nhiều nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ khác chưa thực sự đáp ứng các điều kiện này nhưng bằng một cách nào đó vẫn tham gia thị trường, do đó nhiều nhà đầu tư sẽ bị ảnh hưởng. Do đó, Nghị định 65 cũng đã đưa ra những tiêu chí chặt chẽ hơn.

“Sân chơi chính của các nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ phải là trái phiếu được phát hành ra công chúng. Tuy nhiên, hiện tại lượng trái phiếu phát hành ra công chúng có khối lượng rất nhỏ. Năm 2021 và 8 tháng đầu năm 2022, khối lượng phát hành ra công chúng chỉ chưa đến 5% tổng khối lượng phát hành trái phiếu riêng lẻ. Chính vì thế, các nhà đầu tư đã tìm đến kênh trái phiếu riêng lẻ. Vì vậy, trong thời gian tới, chúng tôi mong rằng kênh phát hành trái phiếu ra công chúng được khai thông để hàng hóa phát hành qua kênh này nhiều hơn và nhà đầu tư có thể lựa chọn được đúng trái phiếu phù hợp với họ”, bà Kim Anh trao đổi trong Talk show Phố Tài chính trên VTV8.

Đối với tiêu chí phải có 2 tỷ đồng danh mục chứng khoán và phải duy trì trong một thời gian 180 ngày, một số chuyên gia chứng khoán cho rằng, ở một góc độ nào đó sẽ làm cho việc chứng minh nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp thực chất hơn. Tuy nhiên, về mặt lâu dài, Luật Chứng khoán cần phải sửa đổi định nghĩa về nhà đầu tư chuyên nghiệp bởi trên thực tế, có những nhà đầu tư không chỉ có 2 tỷ đồng, họ có thể có 10 tỷ đồng hay vài trăm tỷ đồng nhưng lại chưa đầu tư chứng khoán bao giờ. Vì vậy, quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp phải bao gồm tất cả những nhà đầu tư, có thể họ không đầu tư chứng khoán trước đây nhưng có năng lực tài chính thì vẫn nên được tham gia thị trường.

Ông Hồ Quốc Tuấn, Giảng viên cao cấp Đại học Bristol, Anh thì cho rằng, mức độ bảo vệ nhà đầu tư của quy định mới đã tương đối gần với thông lệ quốc tế, tuy nhiên Chính phủ cũng cần phát triển kênh phát hành trái phiếu ra công chúng. Nếu chúng ta nhìn vào thị trường Anh, phần lớn các nhà đầu tư trái phiếu sẽ được mua trái phiếu phát hành ra đại chúng và hầu hết đơn vị môi giới bán trái phiếu phát hành ra đại chúng. Bởi lẽ, nó đáp ứng yêu cầu lãi suất tốt và độ minh bạch cao, nên yếu tố về phát triển một thị trường trái phiếu niêm yết đại chúng là rất quan trọng.

Tuy nhiên theo ông Tuấn, trong bối cảnh Việt Nam hiện nay vẫn còn mạnh về việc phát hành trái phiếu riêng lẻ, chúng ta cũng sẽ cần phải xem mức độ tuân thủ của các thành viên. Nếu đơn vị môi giới bán lại trái phiếu lại tìm cách “lách luật” thì chưa hẳn nhà đầu tư sẽ được bảo vệ tốt. Ở thị trường quốc tế, nếu đơn vị môi giới hợp tác với nhà đầu tư để lách luật, đơn vị môi giới có thể bị rút giấy phép và bản thân người làm môi giới cũng sẽ bị mất giấy phép vĩnh viễn, như vậy sẽ mất đi cơ hội kiếm sống của họ.

“Ở nước ngoài, phần lớn nhà đầu tư sẽ đầu tư thông qua các quỹ đầu tư trái phiếu. Chúng ta cần phải phát triển trang về quỹ đầu tư trái phiếu rủi ro cao cho nhà đầu tư nhỏ lẻ và họ không cần phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp, họ chỉ cần mua chứng chỉ quỹ. Đó là một cách để giới hạn lại những nhà đầu tư không đủ năng lực và được quản lý bởi những người chuyên nghiệp”, ông Tuấn gợi ý.

Doanh nghiệp khó huy động vốn thông qua kênh trái phiếu doanh nghiệp

Bên cạnh việc quy định nhà đầu tư chuyên nghiệp, việc thắt chặt các điều kiện đối với doanh nghiệp phát hành cũng gây ra ý kiến là khiến doanh nghiệp khó huy động vốn thông qua kênh trái phiếu doanh nghiệp. Bà Dương Kim Anh đồng tình với quản điểm này và cho rằng, mục đích là bảo vệ nhà đầu tư thì tài sản hay hàng hóa mà những tổ chức phát hành đưa ra không phù hợp thì sẽ không được đưa ra thị trường. Theo đó, sẽ có một bộ phận các doanh nghiệp gặp khó khăn hơn trong việc phát hành và phân phối những trái phiếu này.

“Từ góc độ từ những tổ chức công ty quản lý quỹ, chúng tôi cho rằng, khi doanh nghiệp vẫn hướng đến đầu tư phát triển, hoàn toàn có thể đáp ứng được những điều kiện mới mà Nghị định đưa ra. Tất nhiên trong thời gian đầu, các doanh nghiệp sẽ chậm lại để hoàn thiện các điều kiện, tuy nhiên khi đã điều chỉnh và hoàn thiện các quy định nội bộ, doanh nghiệp sẽ có thể quay trở lại và phát hành như trước đây”, bà Kim Anh nhận định.

Ông Hồ Quốc Tuấn thì cho biết, hiện có thể chia vào hai nhóm, một nhóm là các doanh nghiệp có tình hình tài chính tốt, hoạt động kinh doanh tốt vẫn có thể phát hành trái phiếu mới. Còn lại những doanh nghiệp thuộc nhóm yếu chắc chắn sẽ gặp khó khăn hơn và họ phải tìm ra kênh vốn khác để tiếp cận. Đây cũng là một mục tiêu bởi thị trường trái phiếu không phải chỉ hướng tới cung cấp vốn cho doanh nghiệp mà còn cần phải đảm bảo, bảo vệ quyền lợi của người mua trái phiếu.

“Kênh bán trái phiếu vừa tạo ra doanh thu cho các tổ chức trung gian nhưng đồng thời giao một trách nhiệm là bảo vệ nhà đầu tư. Như nước ngoài họ có một hệ thống quy định về vai trò bảo vệ nhà tư, những điều chỉnh mới này sẽ đưa thị trường chúng ta đi gần với tiêu chuẩn quốc tế hơn”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Về vai trò của tổ chức trung gian, bà Kim Anh cho rằng đây chính là bộ lọc cho thị trường. Làm sao để họ có thể đưa những thông tin chính xác nhất của doanh nghiệp đến với nhà đầu tư, phân phối được đúng đến nhà đầu tư… thì sẽ phải điều chỉnh rất nhiều vấn đề liên quan đến quy định nội bộ, có thể thay đổi cả quy trình phân phối và cách giao tiếp với khách hàng. Thế nhưng, việc thay đổi này là cần thiết bởi như vậy họ cũng sẽ phải nâng cao trách nhiệm của mình.

“Chúng tôi nhìn nhận Nghị định này theo hướng lành mạnh hóa hơn thị trường nhưng mục đích cao nhất vẫn là để bảo vệ các nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ. Bởi vì với những tổ chức như chúng tôi là những công ty quản lý quỹ và kể cả các công ty chứng khoán mà cũng đầu tư trái phiếu doanh nghiệp thì từ trước đến nay mỗi bên chắc chắn đều đã phải xây dựng một đội ngũ chuyên gia có kiến thức chuyên sâu về các doanh nghiệp, về phân tích tài chính doanh nghiệp, cũng phải xây dựng những quy trình nội bộ, lựa chọn ra những trái phiếu tốt nhất, giảm thiểu được rủi ro đến mức cao nhất cho các khách hàng. Chúng tôi cũng sẽ phải làm việc với các tổ chức tư vấn, tổ chức phát hành để họ cung cấp những thông tin sâu hơn về hoạt động kinh doanh của họ và đánh giá về khả năng trả nợ của doanh nghiệp...”, bà Kim Anh cho hay đồng thời khuyến nghị: Các nhà đầu tư cá nhân, kể cả đáp ứng tốt các điều kiện chuyên nghiệp cũng nên cân nhắc kỹ khi trực tiếp tham gia thị trường này. Bởi nếu không có thời gian, không có đủ những kiến thức, không có được đầy đủ các thông tin, đánh giá được mức độ rủi ro thì nên tìm đến những kênh đầu tư khác, như mua chứng chỉ các quỹ trái phiếu được quản lý bởi các công ty chuyên nghiệp.