Vướng giải tỏa, doanh nghiệp lao đao

Hiện, trên địa bàn Quảng Bình đang triển khai nhiều dự án đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, nhằm nâng cấp cảnh quan đô thị, cải tạo môi trường đầu tư... Trong đó, có thể kể đến dự án Hệ thống đường từ cầu Nhật Lệ 2 đến đường Hồ Chí Minh nhánh Đông. Đây là dự án trọng điểm, tổng vốn đầu tư gần 900 tỷ đồng, là trục nối hai vùng kinh tế chiến lược Đông-Tây, có tầm quan trọng đối với sự phát triển KT-XH ở địa phương...

Được biết, dự án hệ thống đường từ cầu Nhật Lệ 2 đến đường Hồ Chí Minh nhánh Đông, do UBND TP. Đồng Hới cùng các đơn vị liên quan thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, do có những vướng mắc nên tiến độ thi công và giải ngân của dự án đang gặp khó. Cụ thể, việc bồi thường, giải phóng mặt bằng ách tắc tại một số nơi. Trong đó, đáng chú ý ở trên địa bàn xã Nghĩa Ninh nơi có Trang trại chăn nuôi tổng hợp Phú Hưng, của Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại Phú Hưng.

Diện tích còn lại của trang trại không thể tái đầu tư sản xuất

Chia sẻ với chúng tôi, ông Võ Văn Đức - người đại diện Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại Phú Hưng cho biết, công ty hoàn toàn ủng hộ và hưởng ứng chủ trương xây dựng dự án của chính quyền. Sau khi, có thông báo thu hồi vào tháng 2/2018, mặc dù thấy được thiệt hại do ngừng sản xuất đột ngột, nhưng doanh nghiệp (DN) đã tích cực hợp tác, ngừng sản xuất để giải phóng mặt bằng. Đặc biệt, còn tạo điều kiện cho đơn vị thi công dự án được thi công trên phần đất chưa có phương án bồi thường.

Theo quy định của Điều 67, Luật Đất đai 2013, chậm nhất trong vòng 90 ngày chủ đầu tư phải đưa ra quyết định thu hồi. Tuy nhiên, phải đến 18 tháng sau đó, tức tháng 8/2019 UBND TP. Đồng Hới mới đưa ra quyết định. Điều này, là quá chậm trễ, khiến mọi kế hoạch của DN bị đảo lộn. Điều đáng nói, phương án bồi thường đối với tài sản không đúng với thiệt hại thực tế của DN. Cụ thể, mức giá đền bù quá thấp, chưa tính đủ khối lượng thiệt hại thực tế… Bên cạnh, những phần tài sản phục vụ sản xuất đã bị phá dỡ một phần, không thể tái sử dụng; chi phí cải tạo đất, cải tạo môi trường không được xét đền bù, mặc dù thiệt hại rất rõ ràng. Đặc biệt, chủ đầu tư đã áp dụng không chính xác các điều khoản về đền bù, hỗ trợ trong xây dựng phương án bồi thường khiến DN càng thêm khó khăn chồng chất...

Tìm hiểu sự việc, chúng tôi được biết, trang trại chăn nuôi tổng hợp Phú Hưng ở xã Nghĩa Ninh, là mô hình nuôi cá chình xuất khẩu có quy mô lớn và đầu tiên trên địa bàn Quảng Bình. Chiến lược của trang trại là đến năm 2020, sẽ hoàn thiện mô hình mẫu để đánh giá tính hiệu quả và nhân rộng cho các đối tác có sẵn tiềm năng tham gia trong chuỗi. Công ty hỗ trợ về kỹ thuật sản xuất, giống và bao tiêu sản phẩm đồng thời sẽ tạo công ăn việc làm cho người lao động ở địa phương. Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, đây là một hướng đi mới, tiềm năng, khai thác các nguồn lực sẵn có tại địa phương, góp phần thúc đẩy sự phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở Quảng Bình.

Sau quá trình thử nghiệm thành công, hàng chục tỷ đồng đã được Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại Phú Hưng đầu tư vào mô hình này. Trang trại được UBND TP. Đồng Hới cấp giấy chứng nhận trang trại tổng hợp, được cơ quan chức năng cấp Giấy chứng nhận trang trại đủ điều kiện vệ sinh ATTP; được cơ quan đại diện CITES Việt Nam kiểm tra hướng dẫn cấp giấy phép trại nuôi sinh trưởng phục vụ xuất khẩu. Sản phẩm cá chình của trang trại đạt các tiêu chuẩn xuất khẩu và được đối tác từ Nhật Bản ký hợp đồng bao tiêu đến năm 2025...

Tuy nhiên, đang trên đà phát triển, ngày 13/2/2018 trang trại nhận được Thông báo số 45/TB-UBND của UBND TP. Đồng Hới về việc giải phóng mặt bằng thực hiện dự án Hệ thống đường từ cầu Nhật Lệ 2 đến đường Hồ Chí Minh nhánh Đông; đồng thời tiến hành kiểm tra hiện trạng, kiểm kê để bồi thường. Sau đó, trang trại Phú Hưng phải dừng sản xuất để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng. Đến ngày 16/8/2019, UBND TP. Đồng Hới mới ra Quyết định số 4222/QĐ-UBND về việc phê duyệt phương án bồi thường. Nhận thấy quyết định trên có nhiều bất cập, Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại Phú Hưng khởi kiện lên TAND tỉnh Quảng Bình.

Khi đánh giá nội dung kiến nghị của DN, luật sư Nguyễn Tấn Phước - Đoàn Luật sư TP. Đà Nẵng đã đưa ra nhận định: Quyết định số: 4222/QĐ-UBND của UBND TP. Đồng Hới, có vận dụng một số điều, khoản tại Quyết định 22/2018/QĐ-UBND của UBND tỉnh Quảng Bình để làm căn cứ bồi thường. Tuy nhiên, tại Điều 11, Quyết định 22/2018/QĐ-UBND quy định rõ: “Bồi thường thiệt hại về nhà, công trình xây dựng khác khi Nhà nước thu hồi đất”. Nhưng, tại Quyết định số: 4222/QĐ-UBND lại vận dụng Điều 11 này để áp dụng hỗ trợ là sai quy định.

Về việc yêu cầu bổ sung bồi thường chi phí đầu tư vào đất, tài sản trên đất không bị phá dỡ nhưng bị thiệt hại do liên hoàn về công năng, các thiệt hại về chi phí đầu tư khác như chuyển giao kỹ thuật, chi phí khảo sát thiết kế: Tại Điều 89, Luật Đất đai 2013 và Điều 9, Nghị định 47... đã quy định rõ về việc bồi thường tài sản trên đất có quy định: Đối với phần tài sản bị phá dỡ một phần, mà phần còn lại không sử dụng được do không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật thì được bồi thường toàn bộ. Vì vậy, việc chủ đầu tư không bồi thường những thiệt hại này, dẫn đến các tài sản, chi phí đã đầu tư gắn liền với tài sản bị phá dỡ như chi phí chuyển giao kỹ thuật, thiết kế thực tế đã không được xác định thiệt hại là ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của DN.

Về giá đền bù, hỗ trợ, tại Điều 10, Quyết định 22 cũng đã quy định rõ: “Đơn giá bồi thường tài sản thực hiện theo quyết định của UBND tỉnh ban hành tại thời điểm quyết định phê duyệt phương án (khoản 1); Đối với các tài sản chưa có trong danh mục thì tổ chức bồi thường phải xác định loại tài sản cụ thể và căn cứ vào giá gốc vật liệu xây dựng hàng tháng của liên Sở Xây dựng - Tài chính tại thời điểm quyết định phê duyệt phương án (khoản 2)”. Như vậy, giá bồi thường phải được xác định là giá tại thời điểm phê duyệt phương án là tháng 8/2019. Nhưng, với lý do là chưa có văn bản hướng dẫn mới, nên chủ đầu tư đã viện dẫn Điều 114, Luật Đất đai 2013 là “bảng giá đất xây dựng định kỳ 5 năm một lần” để vận dụng Quyết định số: 41/2016/QĐ-UBND năm 2016 của UBND tỉnh làm cơ sở áp giá là áp dụng không đúng đối tượng... Ngoài ra, DN gần như bị phá sản do ngừng sản xuất thời gian quá dài, nhưng, không được đền bù đúng và đủ thiệt hại theo Điều 88, Điều 93 Luật Đất đai 2013. Các khoản hỗ trợ để ổn định đời sống sản xuất cũng không được xem xét thấu đáo như quy định tại Điều 17-23, Quyết định 22; Điều 19 Nghị định 47 và Điều 83 Luật Đất đai 2013... Dựa vào các căn cứ trên, DN có quyền đề nghị tòa án tuyên hủy Quyết định số 4222/QĐ-UBND để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Là DN có tiềm lực và chiến lược kinh doanh đúng hướng, đầu tư vào lĩnh vực ngành nghề được Nhà nước khuyến khích, hỗ trợ theo Nghị định 210/2018/NĐ-CP, nhưng Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại Phú Hưng đang rất bế tắc và không còn khả năng tái đầu tư...

Điều này có thể ảnh hưởng đến môi trường đầu tư cũng như đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công ở Quảng Bình, trong bối cảnh cả nước đang gặp nhiều khó khăn do đại dịch Covid-19. Bởi vậy, dư luận đang mong muốn, các cơ quan chức năng ở Quảng Bình rà soát lại phương án, có hướng giải quyết rốt ráo minh bạch, bảo đảm quyền lợi cho các bên liên quan.