Xuất khẩu nông sản chờ cơ hội sau đại dịch

	Tìm giải pháp xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc
	Giải bài toán xuất khẩu nông sản
	Chung tay thúc đẩy xuất khẩu nông sản Việt

Phấn đấu để kim ngạch không sụt giảm

Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), trong 5 tháng đầu năm 2020, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản ước đạt 15,5 tỷ USD, giảm 4,1% so với cùng kỳ năm 2019. Trong đó, nhóm nông sản chính ước đạt gần 7,4 tỷ USD, giảm 3,2%; chăn nuôi ước đạt 210 triệu USD, giảm 19,1%; thủy sản ước đạt 2,8 tỷ USD, giảm 11,5%; lâm sản chính đạt 4,2 tỷ USD, giảm 1,9%. Hầu hết các mặt hàng xuất khẩu đều giảm, trừ cà phê, gạo, rau, sắn quế, mây tre…

Trung Quốc vẫn là thị trường chiếm thị phần xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu đạt gần 3,7 tỷ USD, giảm 15,5% so với cùng kỳ và chiếm 23,8% thị phần; tiếp theo là Hoa Kỳ ước đạt 3,4 tỷ USD, tăng 7% và chiếm 22%; châu Âu ước đạt 1,6 tỷ USD, giảm 1,1% và chiếm 10,5%; Nhật Bản đạt gần 1,4 tỷ USD, tăng 3,5%, chiếm gần 9%; ASEAN gần 1,6 tỷ USD, tăng 5,5% và chiếm 10,38%.

Chuỗi cung ứng cho chế biến thủy sản xuất khẩu không lệ thuộc lớn vào thị trường bên ngoài đang là một lợi thế của Việt Nam

Bộ NN&PTNT dự báo sang tháng 6, dự kiến tình hình thiên tai, dịch bệnh trên gia súc gia cầm diễn biến khó lường; việc tiêu thụ nông sản, nhất là xuất khẩu sẽ tốt hơn, song sẽ vẫn gặp nhiều khó khăn. Mặc dù vậy theo các chuyên gia về nông nghiệp, mục tiêu xuất khẩu nông, lâm, thuỷ sản đạt 42 tỷ USD vẫn có khả năng đạt được, trong khi các ngành xuất khẩu chủ lực khác như dệt may, da giày đang ngày càng rời xa mục tiêu đặt ra cho cả năm.

Ông Trương Đình Hoè - Tổng thư ký Hiệp hội xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (Vasep) cho biết, nhìn chung đến thời điểm hiện tại có thể nói ngành xuất khẩu thuỷ sản đã vượt qua dịch Covid-19 và đang hướng tới phục hồi nhanh để phấn đấu cho mục tiêu kim ngạch xuất khẩu năm nay không bị sụt giảm so với năm 2019. Hiện nay mặc dù việc ký các đơn hàng mới còn nhiều khó khăn, đặc biệt tại các nhóm thị trường chính như Mỹ, Nhật Bản, EU; nhưng thị trường Trung Quốc đang hồi phục và có nhiều chuyển biến tích cực.

Một số mặt hàng khác đang đối diện triển vọng tích cực, như xuất khẩu gạo trong 5 tháng đạt tổng khối lượng và giá trị xuất khẩu gần 2,9 triệu tấn và 1,41 tỷ USD, tăng 5,1% về khối lượng và tăng 18,9% về giá trị so với cùng kỳ năm 2019. Đáng chú ý, giá xuất khẩu gạo của Việt Nam trong tháng 5 tăng lên mức cao nhất trong nhiều năm qua, bình quân đạt 527 USD/tấn, tăng 21,4% so với cùng kỳ năm 2019. Một số loại trái cây đang vào mùa tiêu thụ như vải, cũng đang được các chuyên gia, DN nước ngoài trực tiếp tìm đến giám sát khâu kiểm dịch, xử lý để chuẩn bị xuất khẩu theo đường chính ngạch.

Không lo thị trường, chỉ lo thiếu nguyên liệu

Trái với tương lai còn khó đoán định của nhiều ngành hàng khác, xuất khẩu nông, lâm, thuỷ sản được nhận định sẽ có nhiều cơ hội để bật lên sau đại dịch. Bởi hiện nay quốc gia cạnh tranh chính với Việt Nam như Ấn Độ, Ecuado vẫn đang phải phong toả, cách ly chống dịch, nhiều khả năng sẽ giảm đáng kể đến 50% sản lượng sản xuất và xuất khẩu. Các quốc gia khác ở gần chúng ta hơn như Indonesia, Thái Lan, Philippines cũng giảm khoảng 30%. Các nước này sẽ có độ trễ đáng kể hơn Việt Nam về phục hồi sản xuất sau dịch để duy trì nguồn cung nông sản cho thế giới.

Bên cạnh đó, chuỗi cung ứng vật tư thiết yếu cho nuôi trồng và chế biến nông sản của Việt Nam hầu như không lệ thuộc lớn vào các thị trường bên ngoài. Các ngành hàng phụ trợ như sản xuất thuốc, hoá chất, vật tư bao bì, trang thiết bị, chế biến… có cơ hội đầu tư và phát triển tại Việt Nam, từ đó tạo điều kiện để các DN chủ động hơn trong sản xuất hàng nông sản xuất khẩu.

Cục Xuất nhập khẩu Bộ Công thương dự báo, các thị trường chính nhập khẩu nông sản của Việt Nam như Trung Quốc, Mỹ, EU, Nhật Bản… đã bước đầu kiểm soát được dịch. Sau dịch, thị trường Mỹ sẽ có nhu cầu lớn về các mặt hàng thuỷ sản như tôm, cá basa. Thị trường EU có nhu cầu về các loại rau quả chế biến, trái cây tươi. Nhật Bản, Hàn Quốc cũng đang có nhu cầu nhập khẩu nông sản chất lượng cao của Việt Nam.

Đặc biệt, cuối quý II đầu quý III/2020, Trung Quốc sẽ tăng nhu cầu nhập khẩu nông sản, nhất là các mặt hàng thực phẩm. Đây sẽ là cơ hội lớn để đẩy mạnh xuất khẩu nông sản vào thị trường này, bù đắp cho sự thiếu hụt trong những tháng đầu năm. Trung Quốc cũng đang giảm thuế 80 mặt hàng thực phẩm (trong tổng số trên 800 mặt hàng) để thúc đẩy nhập khẩu đáp ứng nhu cầu trong nước.

Vấn đề đáng lo ngại lúc này không phải là thiếu thị trường, mà chính là thiếu nguyên liệu sản xuất. Bởi trong giai đoạn dịch bùng phát, đã xảy ra tình trạng ùn ứ nguyên liệu và thiếu kho lạnh cục bộ. Một số sản phẩm nguyên liệu của ngành thuỷ sản như tôm và cá tra nguyên liệu giảm mạnh trong giai đoạn 2 tháng qua. Các DN trong ngành thuỷ sản lo ngại, điều này sẽ tạo tâm lý người dân e dè thả giống tiếp, nhất là với mặt hàng tôm, khiến chúng ta mất thế chủ động tận dụng cơ hội khi thị trường dự báo sẽ phục hồi mạnh trong quý III tới đây. Dự kiến, nếu dịch được kiểm soát, nguồn nguyên liệu trong nửa cuối năm 2020 cũng chỉ có thể đáp ứng tối đa 50-70% nhu cầu sản xuất để xuất khẩu và tiêu thụ nội địa.

Các chuyên gia chỉ ra rằng, qua đại dịch Covid-19 có thể thấy rõ thêm một điểm yếu của ngành nông, lâm, thuỷ sản trong nước chính là vấn đề bảo quản sau thu hoạch. Hàng loạt hàng hoá ách tắc tại cửa khẩu biên giới, không có hệ thống kho lạnh ngoại quan hỗ trợ xuất nhập khẩu. DN cũng không có đủ công suất kho lạnh để chứa hàng hoá và nguyên liệu. Từ đó khiến DN lúng túng khi giải quyết vấn đề đứt gãy chuỗi cung ứng trước mắt, cũng như khó tận dụng nhanh cơ hội khi thị trường phục hồi trở lại.