Brexit và những vấn đề lớn cần giải quyết

	Đàm phán Brexit sẽ khó khăn hơn với Thủ tướng May sau bầu cử
	Không nên hoảng loạn khi Anh đàm phán rời EU

Thương mại và di cư

Nói với báo chí, Trưởng đoàn đàm phán Brexit của Anh, ông David Davis khẳng định: “Ngay từ đầu, cả hai phía muốn đạt được kết quả tốt nhất có thể và một mối quan hệ hợp tác mạnh mẽ nhất có thể”. Tuy nhiên, sẽ chỉ có chưa đến 2 năm để hai bên phải đạt được thống nhất đối với vô số vấn đề cần giải quyết. Trong đó, nổi lên là các vấn đề thương mại, di cư, các khoản ngân sách Anh phải thanh toán để “ly hôn” với EU…

EU và Anh chính thức khởi động tiến trình Brexit

Anh sẽ là nước đầu tiên rời khỏi EU. Khi còn tư cách là một thành viên, Anh được hưởng quyền tự do thương mại với phần còn lại của khối - một thị trường nhập khẩu tới 44% hàng hóa xuất khẩu của Anh và cũng chiếm tới 53% hàng hóa nhập khẩu của nước này. Rời khỏi EU có nghĩa là Anh sẽ không còn quyền tự do tiếp cận thị trường này nữa.

Việc xác định các điều khoản của một mối quan hệ thương mại mới sẽ là điều tối quan trọng. Có thể Anh sẽ được phép tiếp cận thị trường EU nhưng điều đó sẽ đòi hỏi Anh phải có những nhượng bộ trong những lĩnh vực then chốt khác. Hoặc Anh cũng có thể sẽ phải nỗ lực để đàm phán một hiệp định thương mại hoàn toàn mới với EU. Thủ tướng Anh Theresa May muốn ngay lập tức bắt đầu đàm phán về mối quan hệ mới này.

Nhưng đúng theo nhận định của giới phân tích, cấu trúc được phác thảo về các cuộc đàm phán Brexit đưa ra hôm thứ Hai vừa qua đặt ra yêu cầu phải giải quyết nhiều vấn đề chính yếu trước khi mối quan hệ thương mại giữa hai bên được xem xét. Và nếu không thể đạt được một thoả thuận “chia tay êm thấm” vào tháng 3/2019, nước Anh sẽ phải đối mặt với triển vọng giao thương với EU với các mức thuế suất cao và nhiều thủ tục phức tạp hơn.

Trong khi đó, cộng đồng doanh nghiệp và nhiều nhà lập pháp của Anh vẫn muốn giữ mối quan hệ gần gũi với châu Âu và họ đang gây áp lực lên Thủ tướng Anh nhằm thay đổi cách tiếp cận của bà. Một nhân vật quan trọng kêu gọi cần nhấn mạnh hơn vào các vấn đề kinh tế là Bộ trưởng Tài chính Anh Philip Hammond.

"Quan điểm rõ ràng của tôi - và tôi tin rằng cũng quan điểm của đa số người dân ở Anh - là chúng ta nên ưu tiên bảo vệ việc làm, bảo vệ sự tăng trưởng kinh tế và bảo vệ sự thịnh vượng khi chúng ta bước vào các cuộc đàm phán”, ông Philip Hammond nói.

Thủ tướng Anh Theresa May cũng đã cam kết sẽ giảm số người di cư từ châu Âu đến Anh. Điều này có thể đặt Anh ở vị thế kém linh hoạt hơn trong các cuộc đàm phán. Bởi một trong những yêu cầu của EU là các quốc gia tiếp cận với khối thương mại tự do này phải chấp nhận sự di chuyển tự do của người dân.

Hơn nữa, nhiều ngành chính của nền kinh tế Anh hiện rất phụ thuộc vào người di cư để lấp đầy công ăn việc làm. Cam kết của bà May vì thế có thể sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng của các ngành và lĩnh vực trong nền kinh tế. Tỷ lệ thất nghiệp tại Anh đang ở mức thấp nhất trong hơn 40 năm qua, và rất nhiều công ty trong ngành khách sạn, chăm sóc sức khoẻ, công nghệ và xây dựng đang phải vật lộn để tìm người lao động.

Tới hóa đơn “ly hôn”, quyền công dân và biên giới

EU mong muốn Anh tôn trọng các cam kết chi tiêu của mình với tư cách thành viên bằng cách “quyết toán” một hóa đơn cuối cùng cho việc rời đi. “Chúng ta phải thừa nhận trách nhiệm và hậu quả về các quyết định của chúng ta. Đây không phải là sự trừng phạt”, Trưởng đoàn đàm phán Brexit của EU, ông Michel Barnier (cựu Ngoại trưởng Pháp) nhấn mạnh về một mức giá mà Anh phải trả cho quyết định ra đi này.

Các nước thành viên EU có trách nhiệm đóng góp vào ngân sách chung để tài trợ vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng, các chương trình xã hội, nghiên cứu khoa học, trợ cấp nông nghiệp và lương hưu cho các quan chức EU. Đóng góp ngân sách của khối được đàm phán cho một giai đoạn vài năm. Thỏa thuận đóng góp ngân sách hiện nay của các thành viên trong EU kéo dài đến năm 2020.

Dù EU không đưa ra con số chính thức về “hóa đơn ly hôn” này, nhưng theo một số ước tính thì con số có thể lên đến 100 tỷ Euro (112 tỷ USD). Anh có lẽ không thể chấp nhận con số này, thậm chí bà May còn đe dọa sẽ rời khỏi các cuộc đàm phán Brexit mà không trả đồng nào cả. Theo Bruegel - một cơ quan nghiên cứu có uy tín, một con số khả dĩ nhất sẽ nằm trong khoảng từ 25 tỷ Euro (28 tỷ USD) đến 65 tỷ Euro (73 tỷ USD).

Về quyền công dân, cả hai bên đều khẳng định họ muốn bảo vệ quyền của hàng triệu công dân, những người đã định cư tại Anh hoặc EU. Số lượng ấy rất lớn: Hiện có khoảng 3 triệu người từ các nước EU sang sống ở Anh, trong khi cũng có khoảng 1,2 triệu người gốc Anh sống ở các nước khác trong EU.

Trong một tài liệu xuất bản hồi đầu tháng này, EU cho biết từ phía mình, họ muốn giữ những quyền rộng rãi đối với công dân EU và Anh cũng như gia đình của họ. Trong đó bao gồm việc bảo đảm quyền tiếp cận suốt đời đối với lương hưu và chăm sóc y tế. Còn về mình, bà Theresa May dự kiến sẽ đưa ra quan điểm của Anh vào cuối tuần này.

Một trong những nội dung ưu tiên hàng đầu trong các cuộc đàm phán Brexit là vấn đề biên giới với Ireland. Cả hai bên đều khẳng định họ muốn tránh một "biên giới cứng" giữa Cộng hòa Ireland – nước sẽ vẫn ở trong EU sau Brexit - và Bắc Ireland, sẽ rời khỏi EU vì là một phần của Vương quốc Anh.

Hiện các cư dân được hưởng quyền di chuyển tự do qua biên giới này và nhiều doanh nghiệp có cơ sở ở cả hai bên (Cộng hòa Ireland và Bắc Ireland). Việc được tự do di chuyển qua biên giới là một phần quan trọng của Hiệp định năm 1998 mà nhờ đó đã giúp mang hòa bình đến Bắc Ireland sau nhiều thập niên xung đột về giáo phái.