Cần bổ sung việc giám sát của người dân và truyền thông đối với tài sản công

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng

Nhấn mạnh đến sự cần thiết ban hành Luật, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, Luật Quản lý, sử dụng tài sản nhà nước năm 2008 là văn bản pháp luật cao nhất lần đầu tiên được ban hành ở Việt Nam về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước. Qua hơn 7 năm triển khai thực hiện, công tác quản lý, sử dụng tài sản nhà nước đã đạt được những kết quả quan trọng.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cũng cho biết, Luật Quản lý, sử dụng tài sản nhà nước và công tác quản lý, sử dụng tài sản nhà nước thời gian vừa qua cũng đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế. Cơ chế quản lý tài sản nhà nước còn phân tán, được điều chỉnh bởi nhiều luật khác nhau, chưa có luật chung để quy định những nguyên tắc thống nhất trong quản lý, sử dụng, khai thác tài sản.

Luật Quản lý, sử dụng tài sản nhà nước hiện hành mới điều chỉnh đối với một bộ phận tài sản nhà nước tại cơ quan Nhà nước, đơn vị vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp.

Tuy nhiên Luật chưa điều chỉnh đối với các loại tài sản nhà nước khác như: tài sản của các dự án sử dụng vốn Nhà nước, tài sản được xác lập quyền sở hữu thuộc về Nhà nước, tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, đất đai, khoáng sản, rừng, nguồn lợi ở vùng trời, vùng biển, thềm lục địa, tần số vô tuyến điện, quỹ đạo vệ tinh, tên miền Internet và các tài nguyên khác.

Do đó, nhiều nội dung thuộc chế độ quản lý, sử dụng tài sản, nhất là việc hạch toán tài sản, khai thác tài sản với vị trí là nguồn lực tài chính chưa có luật điều chỉnh để thực hiện đã làm hạn chế hiệu quả, hiệu lực trong quản lý, sử dụng tài sản nhà nước.

Bên cạnh đó, quy trình đầu tư, mua sắm, xử lý tài sản nhà nước bị phân tán do nhiều cơ quan, đơn vị cùng làm, tính chuyên nghiệp thấp, còn nặng về hành chính, bao cấp; hiệu lực, hiệu quả quản lý chưa cao; vai trò điều tiết của các cơ quan quản lý tài sản công hạn chế nên còn tình trạng nơi thừa, nơi thiếu tài sản, việc sử dụng tài sản sai công năng, sai mục đích gây lãng phí, thất thoát vẫn diễn ra; chưa tách bạch giữa nhiệm vụ quản lý về tài sản nhà nước và cung cấp dịch vụ công trong quản lý, sử dụng tài sản nhà nước.

Trình bày Báo cáo thẩm tra về Dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho biết, đa số ý kiến trong Ủy ban nhất trí với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng tài sản nhà nước nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện Luật trong thời gian vừa qua. Đồng thời, thể chế hóa Hiến pháp năm 2013 về tài sản công, tạo sự đồng bộ trong hệ thống pháp luật, bảo đảm quản lý chặt chẽ tài sản công, góp phần khai thác và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn lực từ tài sản công phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Về nguyên tắc quản lý, sử dụng tài sản công, các ý kiến trong Ủy ban Tài chính Ngân sách cơ bản nhất trí nguyên tắc quản lý, sử dụng tài sản công được quy định tại Dự thảo luật. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, làm rõ và chỉnh sửa một số nội dung.

Thứ nhất, trong thực tế có nhiều loại tài sản công đang được các cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập quản lý, sử dụng nhằm kinh doanh, cung cấp dịch vụ công và người sử dụng các dịch vụ phải nộp các khoản phí, lệ phí hoặc giá dịch vụ do cơ quan Nhà nước quy định như: phí bay qua vùng trời... Do đó, Dự thảo luật quy định “nguồn lực tài chính từ tài sản phải được khai thác hợp lý, theo cơ chế thị trường và phải bảo đảm bù đắp chi phí” là chưa thực sự phù hợp.

Vì vậy, Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Dự thảo luật đảm bảo phù hợp với quy định của Luật Phí và lệ phí và thực tiễn nền kinh tế theo hướng nên xây dựng nguyên tắc quản lý, sử dụng tài sản công cho các mục đích cụ thể.

Theo đó: Tài sản phục vụ hoạt động quản lý Nhà nước phải sử dụng, khai thác đúng mục đích, tiêu chuẩn và tiết kiệm; tài sản cung cấp dịch vụ công thực hiện nguyên tắc của Luật Phí và lệ phí; tài sản để kinh doanh phải thực hiện theo cơ chế thị trường, bù đắp được chi phí và đảm bảo được lợi ích của Nhà nước.

Bên cạnh đó, cần bổ sung nguyên tắc: việc khai thác các nguồn lực tài chính từ tài sản công phải đảm bảo tiết kiệm, hài hòa giữa lợi ích của Nhà nước, các tổ chức, cá nhân và góp phần tăng thu NSNN.

Về công khai tài sản công, Ủy ban Tài chính Ngân sách cho rằng, nôội dung công khai về tài sản công như Dự thảo luật còn thiếu chi tiết. Vì vậy, Ủy ban này đề nghị Chính phủ cần làm rõ việc công khai trên cổng thông tin điện tử ở cơ quan nào, địa điểm niêm yết công khai, hình thức công khai (công bố tại các kỳ họp nào, định kỳ công bố hay công bố khi có điều chỉnh, thay đổi về tài sản...).

Ngoài ra, Ủy ban Tài chính Ngân sách cũng đề nghị Chính phủ bổ sung thêm quy định về hoạt động giám sát của người dân và các cơ quan truyền thông đối với việc quản lý, sử dụng tài sản công để tăng cường tính minh bạch, hiệu quả.