Canh cánh nỗi lo tăng chi phí lao động

	Chi phí lao động và bài toán phát triển
	Tăng lương và bài toán hiệu quả đầu tư
	Lương và bài toán cạnh tranh thu hút FDI

Các ý kiến tranh luận xoay quanh mức tăng lương tối thiểu (LTT) năm 2018 vẫn đang tiếp tục nối dài khi phương án chính thức chưa được chốt. Trước thềm phiên họp thứ 2 của Hội đồng Tiền lương quốc gia dự kiến tổ chức vào cuối tháng 7 này, cộng đồng DN, NĐT cả trong nước và nước ngoài đã liên tục nêu kiến nghị về việc cân nhắc mức tăng để tránh làm giảm năng lực cạnh tranh và sức hấp dẫn của môi trường đầu tư.

Áp lực tăng mỗi ngày

Tại phiên họp thứ nhất diễn ra cuối tháng 6 vừa qua, Hội đồng Tiền lương quốc gia đã đưa ra 3 phương án tăng LTT năm 2018 gồm tăng 5%, 6% hoặc 6,8% so với năm 2017, căn cứ theo mức tăng CPI dự kiến là 4% trong năm nay. Cụ thể, mức tăng 5% để bù CPI và 1% năng suất lao động; tăng 6% để bù CPI và 2% năng suất lao động; tăng 6,8% để bù CPI và 2,8% năng suất lao động.

Tăng LTT phải đảm bảo khả năng chi trả của DN, phù hợp với năng suất lao động

Trước đó, tổ chức đại diện cho cộng đồng DN là Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã đề nghị không tăng LTT trong năm 2018 hoặc chỉ tăng dưới 5% để DN vượt qua khó khăn, nâng cao năng lực cạnh tranh. Vì vậy, dù mức tăng là 5%, 6% hay 6,8%, đối với cộng đồng DN, NĐT cả trong nước và nước ngoài, cũng đều là không thoả đáng.

Chia sẻ tại hội nghị đối thoại với DN do Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội tổ chức mới đây, ông Thân Đức Việt, Phó tổng giám đốc Tổng công ty May 10 cho biết, hiện số lao động của DN này là 1.200 người, vì vậy quỹ tiền lương và bảo hiểm xã hội đang là khoản chi phí rất lớn. Ông Việt đưa ra tính toán, LTT của công ty đang áp dụng 3,75 triệu đồng/tháng, hệ số lương áp dụng ở mức thấp nhất 1,13, như vậy công nhân lương thấp nhất cũng đã hưởng 4,1 triệu đồng/tháng (chưa tính tăng ca).

Với số lượng lao động và mức lương như vậy, hiện quỹ lương của DN lên tới khoảng 720 tỷ đồng/năm. Nếu tăng LTT thêm 7% như năm nay, quỹ lương của công ty sẽ tăng thêm 30 tỷ đồng. Bên cạnh đó, tiền đóng bảo hiểm xã hội cũng tăng theo LTT. Như năm 2017 khi tăng LTT và thay đổi cách tính lương đóng bảo hiểm xã hội, chi phí bảo hiểm của Tổng công ty May 10 đã tăng thêm 22 tỷ đồng so với năm 2016.

Ông Việt tính toán, theo quy định mới từ đầu năm 2018 phải đóng bảo hiểm xã hội trên tổng thu nhập, cộng với đợt tăng LTT mới, thì chi phí của DN này cho bảo hiểm xã hội có thể lên tới 30 tỷ đồng. So sánh với lợi nhuận cả năm 2016 của công ty chỉ đạt 50 tỷ đồng, ông Việt nhấn mạnh, áp lực chi phí lao động tăng mỗi ngày và đang là sức ép vô cùng lớn đối với DN. Do đó, ông đề nghị năm nay không tăng LTT và giãn lộ trình đóng bảo hiểm xã hội trên tổng thu nhập, chưa thực hiện vào năm 2018 như quy định hiện hành.

Lương tăng, lợi thế cạnh tranh giảm

Tăng LTT không chỉ là vấn đề nhức nhối đối với DN trong nước, bởi rất nhiều cộng đồng DN, NĐT nước ngoài gần đây liên tục lưu ý lợi thế cạnh tranh của Việt Nam đang vơi đi, tỷ lệ nghịch với sự tăng lên của LTT.

Chủ tịch Hiệp hội DN Hàn Quốc tại Việt Nam (Korcham), ông Ryu Hang Ha cho biết, các DN Hàn Quốc đang gặp khó khăn do triển vọng không chắc chắn của Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) khi Mỹ rút khỏi hiệp định này. Trong khi đó, chi phí cho nhân công lại ngày càng tăng do tăng LTT hàng năm. Đặc biệt với chính sách lao động mới, từ đầu năm 2018, tất cả lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam đều phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, sẽ chồng thêm chi phí lao động cho các NĐT nước ngoài.

Ông Hiroshi Karashima, Chủ tịch Hiệp hội DN Nhật Bản tại Việt Nam (JBAV) cũng lưu ý, trong những năm qua mức tăng LTT hàng năm tại Việt Nam đã vượt đáng kể so với CPI. Đơn cử như năm ngoái, LTT tăng bình quân 7,3%, cao hơn hẳn so với tỷ lệ tăng 2,6% của CPI. Vị này cũng cho rằng, với tốc độ tăng như vậy, LTT trong khu vực 1 của Việt Nam đang vượt Philippines, trong khi những năm gần đây Malaysia và Thái Lan đã hạn chế tăng LTT nên chênh lệch so với Việt Nam đang được rút ngắn lại. Ngoài ra, nếu cộng cả chi phí thuê lao động (chi phí bảo hiểm xã hội và phí công đoàn) vào LTT thì chi phí lao động nói chung của Việt Nam đã đuổi kịp Thái Lan.

Xét trong cả giai đoạn vừa qua, ông Jonathan Moreno, Chủ tịch Hiệp hội DN Hoa Kỳ tại Việt Nam (Amcham) đánh giá, việc tăng LTT và các chi phí bảo hiểm bắt buộc của Việt Nam không tương xứng với mức tăng năng suất lao động. Kết quả là nhiều DN FDI đang trải qua sự suy giảm về năng suất cho mỗi một đồng đầu tư vào nguồn nhân lực.

Cộng thêm các chính sách mới liên quan đến lao động mà NĐT nước ngoài sắp phải thực hiện trong thời gian tới, ông Fred Burke, Trưởng Nhóm Công tác Đầu tư & Thương mại thuộc Diễn đàn DN Việt Nam (VBF) nhấn mạnh, các loại thuế phí mà người lao động phải chịu ở Việt Nam sẽ thuộc nhóm cao nhất trong khu vực. Kéo theo đó, NĐT nước ngoài sẽ tiếp tục chịu thêm áp lực chi phí lao động. Vì vậy, quan điểm của NĐT nước ngoài là Việt Nam cần giãn lộ trình tăng LTT và xem xét lại việc áp dụng các chính sách lao động mới đối với DN FDI.

Trước các luồng ý kiến khác nhau, ông Doãn Mậu Diệp, Chủ tịch Hội đồng Tiền lương quốc gia nêu quan điểm, nền kinh tế Việt Nam đã vận hành theo cơ chế thị trường, vì vậy tiền lương, tiền công, phúc lợi của người lao động phải dựa trên đối thoại, thỏa thuận giữa người lao động và chủ sử dụng lao động. Bên cạnh đó, mọi thành quả phát triển kinh tế - xã hội đều phải được chia sẻ giữa DN và người lao động. Vì vậy Hội đồng Tiền lương quốc gia cũng xác định cần dựa trên đối thoại để tìm ra điểm chung, không quá nhấn mạnh vào việc phải tăng LTT để đạt mức sống tối thiểu.

“Đạt mức sống tối thiểu hay không thì chưa biết nhưng việc tăng LTT phải cải thiện được mức sống tối thiểu, nhưng cũng phải đảm bảo khả năng chi trả của DN, phù hợp với năng suất lao động và mức tăng chỉ số giá tiêu dùng”, ông Diệp cho biết.