Cởi nút thắt xử lý nợ xấu

Thời gian qua, VAMC đã thành lập Tổ công tác phối hợp với Tổng cục Thi hành án dân sự - Bộ Tư pháp để giải quyết các khó khăn vướng mắc của các TCTD. Để triển khai Quy chế phối hợp số 01/QCLN/NHNNVN-BTP giữa NHNN và Bộ Tư pháp nhằm tăng cường hiệu quả trong công tác thi hành án đối với các khoản nợ đã mua, VAMC đã thực hiện tổng hợp danh sách 687 vụ việc phải thi hành án trên toàn quốc.

Trên cơ sở đó, VAMC chủ động lựa chọn 80 vụ việc (30 vụ việc tại địa bàn Hà Nội và 50 vụ việc tại địa bàn TP Hồ Chí Minh) để phối hợp với Tổng cục thi hành án dân sự – Bộ Tư pháp triển khai thí điểm.

Kể từ khi thành lập đến nay, VAMC đã tiếp xúc với 35 nhà đầu tư quốc tế và 17 nhà đầu tư trong nước, trong đó đã ký cam kết bảo mật thông tin với 13 nhà đầu tư quốc tế và 6 nhà đầu tư trong nước, như: IFC, Fulcrum, Standard Chartered Bank, Jadara Capital, Seven Seas Holding, Blackriver Asset Management, GIC, Yamaichi Securities, Vinacapital, VIC...

Ông Ngô Quang Lương, Phó tổng giám đốc Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam

Cần một cơ chế xử lý đặc biệt

Tái cơ cấu hệ thống các TCTD, XLNX, cũng như hoạt động của Bảo hiểm tiền gửi (BHTG) không thể hiệu quả nếu không có đầy đủ các luật có liên quan, hoặc hệ thống pháp lý có sự thiếu nhất quán. Mà khuôn khổ pháp lý được xây dựng tốt cho vấn đề này thì cần có một hệ thống các luật như Luật DN, Luật Phá sản, các quy định về hợp đồng, quyền của chủ nợ, bảo vệ người tiêu dùng (kể cả tiêu dùng tài chính), chống tham nhũng - lừa đảo và sở hữu tài sản tư nhân.

Khuôn khổ pháp lý đó phải nêu rõ các quyền phù hợp và cho phép BHTG buộc các NH thành viên phải tuân thủ các quy định về nghĩa vụ với tổ chức BHTG, hay trao quyền mạnh mẽ cho các NH chủ nợ có quyền xiết nợ, thanh lý (bán) tài sản bảo đảm (TSBĐ) vô điều kiện để thu hồi nợ.

Một ví dụ, Đạo luật số 10846 sửa đổi điều lệ của Tổng công ty BHTG Phillipines có hiệu lực từ tháng 6/2016 quy định cơ quan này có quyền chấm dứt tư cách thành viên và không bảo hiểm cho tiền gửi của các NH có những sai phạm trong hoạt động BHTG.

Trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận được thông báo của NHTW, các NH phải khắc phục những hành vi rủi ro, gây mất an toàn tiền gửi. Trong trường hợp các NH không tuân thủ hoặc không thực hiện được các biện pháp khắc phục kịp thời sai phạm theo chỉ đạo của NHTW, BHTG Phillipines có thẩm quyền chấm dứt tư cách thành viên của NH và không bảo hiểm cho các khoản tiền gửi.

Trên thực tế, tình trạng tài chính của một NH có thể xấu đi nhanh chóng, làm lây lan sang các tổ chức tài chính khác và ảnh hưởng đến ổn định tài chính. Do đó, cần một cơ chế xử lý đặc biệt để các cơ quan có thẩm quyền có thể hành động kịp thời, hạn chế lây lan và duy trì ổn định tài chính. Cơ chế như vậy cho phép cơ quan xử lý có thể giải quyết các hợp đồng tài chính, các thanh toán chưa được giải quyết và các giao dịch chứng khoán, thế chấp tài chính cũng như chỉ định tổ chức quản lý hoặc tổ chức thanh lý.

Luật sư Trương Thanh Đức, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật BASICO

Phải có “bảo bối” để sớm thoát hiểm nợ xấu

Nợ xấu NH chính là nợ của các DN và khách hàng khác không trả được cho NH. Thủ phạm chính của nợ xấu là DN. Nạn nhân chính của nợ xấu là NH. Và cuối cùng, xét trên tổng thể thì cả nền kinh tế đều yếu kém và rủi ro vừa là thủ phạm, vừa là nạn nhân của nợ xấu.

Việc giảm nợ xấu mới chủ yếu là do trích lập, sử dụng dự phòng và chuyển sang VAMC. Vấn đề mấu chốt, thực tế là thu hồi nợ, trong đó có việc bán nợ theo giá thị trường và phát mại TSBĐ thu được tiền tươi thóc thật còn rất hạn chế. Việc XLNX vô cùng khó khăn do phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố nằm ngoài sự kiểm soát của NH. Trong khi đó, NH đang “đơn thương độc mã” giữa cuộc chiến XLNX.

Câu chuyện xử lý TSBĐ lại quá gian nan, vì quy định của pháp luật còn nhiều vướng mắc và gần như phải có sự “đồng thuận” của khách hàng cũng như nhiều cơ quan, ban ngành liên quan. Khi NH phải nhờ Toà án phán xử thì khó khăn, tốn kém, phức tạp, chậm trễ… là khó tránh khỏi mỗi vụ việc bình quân mất vài ba năm. Chỉ riêng thời hiệu khởi kiện hợp đồng tín dụng, trong khoảng 20 năm qua đã thay đổi đến 7 - 8 lần với nhiều quy định không rõ ràng.

Hiện nay, nợ xấu đang là một nguy cơ rất lớn của nền kinh tế Việt Nam. Vì vậy, nếu không có một đạo luật hay một số điều luật đặc biệt để xử lý, thì sẽ có nguy cơ kéo dài số năm giải quyết. Do đó, “bảo bối” để sớm thoát hiểm nợ xấu đang nằm trong tay Toà án, cơ quan thi hành án, Chính phủ và Quốc hội.

Nếu không có được “bảo bối” thì đừng thắc mắc tại sao NH chậm XLNX, cũng như đừng băn khoăn nợ xấu NH không đạt chuẩn quốc tế, rồi bắt buộc NH phải cơ cấu lại nợ xấu; đòi hỏi NH phải cho vay lãi suất thấp, phải chịu trách nhiệm về tăng trưởng kinh tế. Và cũng đừng hy vọng DN và nền kinh tế phát triển nhanh chóng, hiệu quả khi mà nợ xấu vẫn còn cao.

Ông Phạm Mạnh Thắng, Phó tổng giám đốc Vietcombank

Tạo lập thị trường mua bán nợ

Với phương châm “Đổi mới + Quyết liệt + Kết nối”, từ năm 2013 -2015, Vietcombank đã xử lý được khoảng 28.000 tỷ đồng nợ xấu, đạt 130% kế hoạch đã được NHNN phê duyệt. Trong đó, Vietcombank đã tự XLNX bằng các biện pháp như phát mại tài sản bảo đảm để thu hồi nợ, thu nợ trực tiếp khách hàng, sử dụng dự phòng để XLNX...

Tính đến 30/9/2016, tỷ lệ nợ xấu của Vietcombank là 1,66% và thấp hơn kế hoạch đã đăng ký với Đại hội cổ đông. Trong 9 tháng đầu năm 2016, tổng dư nợ xấu được xử lý trên 3.400 tỷ đồng, thu hồi nợ ngoại bảng đạt 1.255 tỷ đồng.

Để tiếp tục thực hiện thành công mục tiêu XLNX, Vietcombank kiến nghị các bộ, ngành liên quan cần xây dựng cơ chế, khuôn khổ pháp lý nhằm tạo lập một thị trường mua bán nợ phát triển, thu hút được nhiều đối tượng tham gia vào việc mua bán nợ.

Việc khuyến khích, cho phép nhà đầu tư nước ngoài tham gia mua bán nợ cũng sẽ thu hút một nguồn vốn lớn, đẩy mạnh cạnh tranh giữa các bên trong thị trường. NHNN cần có văn bản hướng dẫn cụ thể cách xác định giá bán nợ, nhằm giảm thiểu tối đa thời gian định giá khoản nợ, tăng cường năng suất XLNX, tránh rủi ro cho TCTD bán nợ.

Đồng thời, nên có một cơ chế riêng cho VAMC nhằm trao quyền hơn trong việc phối hợp với các cơ quan, ban, ngành để VAMC có thể độc lập xử lý tài sản bảo đảm, chuyển nhượng, bán nợ mà không phải xin phép người đi vay.

Theo quy định của Chính phủ, VAMC chỉ được mua nợ theo giá thị trường của các TCTD đối với nợ xấu nội bảng. Tuy nhiên, hiện nay các TCTD có nhu cầu rất lớn bán nợ theo giá thị trường đối với nợ đã xử lý ra ngoại bảng nhằm xử lý dứt điểm nợ, tăng thu nhập cho NH và tạo thị trường mua bán nợ. Vietcombank kiến nghị Chính phủ, NHNN cho phép VAMC mở rộng phạm vi mua nợ theo giá thị trường, bao gồm cả nợ đã xử lý ra ngoại bảng và nợ đã bán cho VAMC nhận trái phiếu đặc biệt.

Ông Nguyễn Thành Long, Phó tổng giám đốc VPBank

Rà soát tổng thể quy định về TSBĐ

VPBank đã thành lập Trung tâm Quản lý và thu hồi nợ (trực thuộc Khối Quản trị rủi ro) để đôn đốc, nhắc nợ kịp thời đối với khách hàng ngay từ khi các khoản nợ đó đang là nợ nhóm 1, nhóm 2. Đối với các khoản nợ quá hạn trên 90 ngày (nợ nhóm 3 trở lên) hoặc những khoản nợ quá hạn dưới 90 ngày nhưng có các dấu hiệu, tình tiết phức tạp sẽ được chuyển cho Công ty TNHH Quản lý tài sản NHTMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank AMC) - Công ty ký kết Hợp đồng ủy thác thu hồi nợ với VPBank để thực hiện thu hồi.

Ngoài ra, VPBank cũng đã xây dựng hệ thống cảnh báo sớm rủi ro tín dụng (EWS) dành cho các phân khúc khách hàng khác nhau nhằm phát hiện sớm để kịp thời đưa ra phương án ứng phó, xử lý, nhằm hạn chế tối đa rủi ro, thiệt hại có thể xảy ra.

Bước đầu, công tác XLNX ở VPBank đã đạt được một số kết quả như: Hình thành hệ thống xử lý nợ chuyên trách, chuyên nghiệp; Phân tách rõ ràng việc XLNX theo từng phân khúc khách hàng; Áp dụng biện pháp xử lý hiệu quả theo phân khúc khách hàng; Giảm nợ xấu về giá trị tuyệt đối, tương đối… Tỷ lệ nợ xấu của VPBank trong năm 2015 là 2,43%, giảm 0,27% so với 2014.

Để tạo điều kiện đẩy nhanh tiến độ XLNX của TCTD, các quy định pháp luật có liên quan đến giao dịch bảo đảm, hoạt động tín dụng, xử lý nợ của TCTD cần phải được rà soát tổng thể để bổ sung, chỉnh sửa theo hướng đảm bảo tính đồng bộ, nâng cao tính hiệu lực trong thực thi pháp luật. Cần quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan thực thi pháp luật trong việc phối hợp thu hồi, XLNX; áp dụng thủ tục rút gọn đối với vụ việc liên quan đến xử lý TSBĐ...

Tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương trong xử lý các vấn đề liên quan và hỗ trợ TCTD, VAMC trong XLNX, nhất là hoàn thiện hồ sơ pháp lý, thu hồi nợ và xử lý TSBĐ.