Để phát huy Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV
Liên tục các báo cáo phát đi gần đây của Tổng cục Thống kê khẳng định, DN đang được sàng lọc, có nghĩa là loại khỏi thị trường những DN không đủ sức chống chịu với sự khắc nghiệt của điều kiện thị trường hiện nay. Số DN rời bỏ thị trường luôn theo sát số DN thành lập mới. Đáng chú ý, đa số DN “thua trận” đều có mức vốn dưới 10 tỷ đồng, thuộc nhóm DNNVV hoặc siêu nhỏ.
DNNVV khó tiếp cận vốn NH do không có tài sản đảm bảo giá trị cao |
Hiện Việt Nam có khoảng nửa triệu DN, trong đó DNNVV chiếm xấp xỉ 97%. Dù đóng góp đáng kể vào GDP hàng năm, tuy nhiên các DNNVV vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn trong vay vốn, mở rộng sản xuất kinh doanh. Các cuộc điều tra nhiều năm gần đây đều khẳng định, DNNVV với số vốn kinh doanh thấp, nhưng lại không đủ đáp ứng điều kiện về bảo đảm tài sản cho vay với NH nên rất khó để có thể có đầu tư mở rộng sản xuất. Về phía NHTM cũng e ngại cho vay với DNNVV vì sợ rủi ro cao, khó thu hồi nợ... Theo số liệu thống kê, cho vay với các DNNVV vẫn còn khiêm tốn.
Hình thành từ năm 2011 theo Quyết định 193, nhưng Quỹ bảo lãnh tín dụng (QBLTD) chưa phát huy nhiều hiệu quả trên thực tế. Đến cuối năm 2013, Quyết định 58 được ban hành nhằm bổ sung, nâng cao quy chế làm việc của các QBLTD, tạo điều kiện hơn cho hoạt động của các DN. Đây được đánh giá là giải pháp kịp thời khơi thông dòng vốn trong bối cảnh tình hình khá ngặt nghèo với các DNNVV. Lý là vậy, nhưng đến nay, việc phát huy vai trò của QBLTD vẫn còn là bài toán khó, chưa thực sự đạt được như kỳ vọng.
Về mặt thể chế, hoạt động của các QBLTD cho DNNVV còn rất mờ nhạt, chưa đáp ứng được nhu cầu tại đa số địa phương trên cả nước. Thực tế cho thấy, phần lớn các DNNVV nếu không có khả năng tài chính chi trả thì cũng vướng mắc về tài sản thế chấp. Trong khi đó, đây là hai điều kiện yêu cầu của các đơn vị bảo lãnh, chưa kể phải trình được phương án sản xuất kinh doanh có lãi, sinh lời thì thực là quá khó cho DN. Thiết nghĩ, cần phải có biện pháp thay đổi, điều chỉnh cơ chế bảo lãnh như hiện nay, mới mong có thể tháo gỡ khó khăn cho DN, thay vì việc chạy đua số lượng thành lập QBLTD.
Bên cạnh đó, đại diện một NHTM lớn cho biết, vai trò của QBLTD là điều không bàn cãi, khi có thêm công cụ hỗ trợ thúc đẩy cho việc phát triển, tăng doanh thu của DNNVV. Nhưng NHTM thực sự cũng phải cân nhắc vì trường hợp DN không chi trả được khoản vay, bản thân NHTM rất khó đòi được từ người bảo lãnh. Đại diện NHTM này cũng đưa ra giải pháp là cần tăng cường năng lực quản lý, trình độ chuyên môn của cán bộ trong việc tiếp nhận hồ sơ, thẩm định phương án cho vay mở rộng sản xuất kinh doanh. Có như vậy mới nâng cao được công tác quản trị rủi ro, kiểm soát hoạt động của quỹ, kiểm soát được nguồn vốn vay đối với DNNVV.
QBLTD cũng cần phải đồng hành, phối hợp chặt chẽ với các TCTD tại các địa phương chung tay hỗ trợ cho DN. Phối hợp với NHTM trong công tác kiểm tra, kiểm soát tình hình sử dụng vốn của DNNVV sau khi vay để đảm bảo đúng mục đích ban đầu. Thêm vào đó, bản thân QBLTD nên có kế hoạch tiếp cận chủ động hơn với DNNVV, nâng cao vai trò, cải thiện hình ảnh như việc thông qua các hội nghị, hội thảo, tọa đàm đề ra các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho DNNVV…
Nhà nước cũng nên có cơ chế, chính sách cho phép các NHTM góp vốn vào QBLTD từ tiền dự phòng của các NHTM để nâng quy mô cho QBLTD. Các NHTM cũng phải huy động vốn từ khách hàng, nay phải bỏ tiền vào quỹ bảo lãnh không được hưởng lãi nên tất nhiên họ không muốn. Nếu cứ giữ nguyên các quy định bảo lãnh ngặt nghèo như hiện nay, chắc chắn, bảo lãnh tín dụng sẽ còn tắc.
Chính vì vậy, nếu cơ chế, chính sách thông thoáng; NHTM kiểm soát dòng vốn vay tốt; DN có phương án sản xuất khả thi thì mới mong có sự tin tưởng giữa các bên để nguồn tiền cho vay được khơi thông và đầu tư có hiệu quả vào sản xuất kinh doanh, phát huy mạnh mẽ vai trò của QBLTD.